PINALAYAS NG AMAIN ANG BATA PAGKATAPOS NG LIBING NG INA… PERO MAYAMAN ANG DUMATING!

🌟 Tala: Ang Bituing Naghanap ng Kanlungan

 

Handa na ba ang inyong mga puso para sa isang kuwentong susubok sa ating pananaw tungkol sa kung ano ang tunay na kahulugan ng isang pamilya? Halina’t tunghayan natin ang isang paglalakbay na magpapatunay na ang pinakamatibay na ugnayan ay hindi palaging galing sa dugo, kundi mula sa kabutihang-loob na matatagpuan sa mga hindi inaasahang pagkakataon.

Sabi nila, kapag may nawala, may darating. Ngunit paano kung ang kapalit ay isang pagsubok na mas matindi pa? Ating tunghayan ang kuwento ni Tala, isang batang bituin na pilit na pinadilim ng tadhana ngunit nakahanap ng liwanag sa tulong ng isang pusong nangungulila rin.

Ang huling patak ng ulan ay kasabay ng huling bagsak ng lupa sa puntod ng kanyang ina. Para kay Tala, ang lamig na gumagapang sa kanyang munting katawan ay hindi lamang galing sa walang tigil na buhos ng langit. Galing ito sa pagkakaalam na sa paglisan ng kanyang ina, wala nang natitirang init sa kanyang mundo.

Ang kamay ng kanyang padrasto, si Brando, na nakahawak sa kanya, ay marahas at walang pakiramdam, hindi tulad ng malambot na palad ng kanyang ina na laging nagpapatulog sa kanya.

Tapos na ang libing. Isa’t isa nang nagsialisan ang iilang nakiramay. Naiwan silang tatlo: si Tala, si Brando, at ang bagong puntod sa gitna ng sementeryo.

Hinigpitan ni Brando ang hawak sa braso ng bata, sapat lang para makaramdam ito ng sakit. Hinila niya ito palayo sa tanging lugar na nag-uugnay pa sa kanya sa kanyang ina. Walang salita. Tanging ang kaluskos lamang ng kanilang mga paa sa basang damo at ang lagaslas ng ulan ang maririnig.

Pagdating nila sa tarangkahan ng sementeryo, marahas siyang binitawan ni Brando. Mula sa bulsa, dumukot ito ng ilang lukot na pera at tatlong pirasong barya. Inihagis niya iyon sa paanan ni Tala. Gumulong ang mga barya sa basang semento, kumikinang sa ilalim ng madilim na langit.

“Huwag mo na akong hahanapin pa,” malamig na sabi ng lalaki. Ang mga salitang iyon ay mas matalas pa sa anumang kutsilyo, mas malamig pa sa bumubuhos na ulan. “Mabuhay ka nang mag-isa mo.”

Nakatitig lang si Tala, hindi makapaniwala. Ang luhang kanina pa niya pinipigilan ay nagsimula nang bumagsak, humahalo sa tubig-ulan sa kanyang pisngi. Sinubukan niyang magsalita ngunit walang boses na lumabas sa kanyang lalamunan, tanging isang mahinang hikbi lamang.

Tumalikod na si Brando, walang lingon-likod. Bawat hakbang nito palayo ay parang isang malakas na dagok sa dibdib ni Tala. Sinubukan niyang humakbang para sundan ito, ngunit ang kanyang mga paa ay tila nakapako sa kinatatayuan.

Pinulot niya ang basang pera at ang mga barya, at niyakap ang sarili habang pinapanood ang anino ng huling taong inakala niyang pamilya niya na unti-unting nilalamon ng dilim. Ngayon, opisyal na siyang nag-iisa.

Hindi niya alam kung gaano siya katagal na nakatayo roon. Ang alam niya lang, nanginginig na siya sa ginaw at sa gutom. Sa loob ng kanyang lumang jacket ay ang tanging bagay na may halaga sa kanya: isang guhit-kamay na larawan ng kanyang ina, nakangiti. Iyon ang huli niyang ginawa bago ito tuluyang magkasakit.

Naglakad siya nang walang patutunguhan. Ang mga ilaw ng lungsod ng Maharlika ay malabo sa kanyang paningin dahil sa walang tigil na pag-agos ng luha. Ang mga naglalakihang gusali ay tila mga higanteng halimaw na nakatingin sa kanya. Ang mga sasakyan ay dumadaan na parang mga bulalakaw, walang pumapansin sa isang maliit na batang basang-basa sa kalye.

Napagod ang kanyang mga paa. Ang kanyang tiyan ay kumakalam na sa gutom. Sumilong siya sa isang marungis na eskinita, niyakap ang kanyang mga tuhod, at hinayaang talunin siya ng pagod at pighati. Doon, sa gitna ng basura at amoy ng siyudad, siya nakatulog.

 

Ang Liwanag sa Kadiliman

 

Kinabukasan, ang gutom ang gumising sa kanya. Naglakad-lakad siya, sumusunod sa kung saan siya dalhin ng kanyang mga paa, hanggang sa mapadpad siya sa isang bahagi ng lungsod na hindi niya pa nararating. Ang mga bahay dito ay malalaki na parang palasyo, napapalibutan ng matataas na pader at magagandang hardin.

Sa harap ng isang partikular na malaking tarangkahan na gawa sa itim na bakal, biglang nanghina ang kanyang mga tuhod. Ang lahat ay nagdilim. Ang huli niyang nakita ay isang mamahaling itim na kotse na huminto sa harap niya. Bumukas ang pinto nito. Isang anino ng isang matangkad na lalaki ang lumabas. At pagkatapos, kadiliman.

Nang imulat niya ang kanyang mga mata, ang una niyang naramdaman ay ang lambot ng kanyang hinihigaan. Ang kumot na nakabalot sa kanya ay mabango at mainit, ibang-iba sa marumi at basang karton na kanyang tinulugan kagabi. Dahan-dahan siyang bumangon. Nasa loob siya ng isang napakalaking silid. Ang mga gamit ay mukhang mamahalin. Sa tabi ng kama ay may isang mesa kung saan nakapatong ang isang baso ng gatas at isang plato ng tinapay.

May biglang kumatok sa pinto bago ito dahan-dahang bumukas. Pumasok ang lalaking nakita niya bago siya mawalan ng malay. Matangkad ito, may edad na, at bakas sa mukha nito ang awtoridad at yaman. Ngunit ang mga mata nito, may kakaibang lungkot sa mga matang iyon—isang lungkot na pamilyar sa kanya.

Lumapit ito at naupo sa isang silya malapit sa kama. Hindi ito nagsalita kaagad, tinitingnan lamang siya na para bang sinusuri ang bawat detalye ng kanyang pagkatao.

“Ayos ka na ba?” tanong ng lalaki sa malumanay na boses.

Tumango lang si Tala, hindi pa rin makapagsalita. Niyakap niya ang kumot na nakabalot sa kanya. Ang takot ay muling gumapang sa kanyang dibdib.

Ngumiti ang lalaki—isang pilit na ngiti na hindi umabot sa kanyang mga mata. “Ako si Don Ricardo Soliman. Nakita kita sa labas ng gate ko kagabi. Huwag kang mag-alala. Ligtas ka rito.” Itinuro ni Don Ricardo ang pagkain sa mesa. “Kumain ka muna. Pagkatapos, kung kaya mo na, mag-usap tayo.”

Hindi kumilos si Tala. Ang tiwala ay isang bagay na matagal nang nawala sa kanya. Bumuntung-hininga si Don Ricardo, tila naiintindihan ang kanyang pag-aalinlangan.

“Anong pangalan mo, Iha?”

Tumingin si Tala sa kanya. Ang kanyang mga mata ay puno ng sakit at pagod. Gusto niyang sabihin ang kanyang pangalan ngunit ang kanyang lalamunan ay parang may bumara. Umiling lang siya, at ang mga luha na akala niya’y naubos na ay muling tumulo sa kanyang mga pisngi. Ang sakit ng pag-iwan. Ang sakit ng pagkawala. Lahat ay bumalik nang sabay-sabay.

Napatitig si Don Ricardo sa batang umiiyak sa harap niya. Sa isang iglap, hindi isang batang estranghero ang nakita niya, kundi ang anino ng sarili niyang pighati. Muli siyang bumuntung-hininga, isang tunog na puno ng bigat at pagkaunawa.

“Sige,” mahinang sabi niya. “Mukhang magiging mahabang gabi ito.”

Ang katahimikan ng batang si Tala ay may bigat. Iyon ang napagtanto ni Don Ricardo habang pinagmamasdan niya ito mula sa kanyang pagkakaupo. Sa bawat hikbi ng bata, tila may kung anong kumikirot sa sarili niyang dibdib. Isang kirot na pamilyar, isang sakit na matagal na niyang sinusubukang ibaon sa limot.

Tumayo siya at lumapit. “Halika, Iha,” sabi niya sa pinakamahinahong boses na kaya niyang tipunin. “Ipapakita ko sa iyo ang magiging silid mo.”

Iginya niya si Tala palabas ng malaking kuwarto at pataas sa isang malawak na hagdanan na gawa sa narra. Ang bawat sulok ng mansyon ay sumisigaw ng yaman at karangyaan, ngunit para kay Don Ricardo, ang bawat sulok ay may anino ng kahapon.

Huminto sila sa harap ng isang puting pinto sa dulo ng pasilyo. Binuksan niya ito. Ang silid sa loob ay naiiba sa lahat. Kulay rosas ang pintura, may malaking bintana na tanaw ang hardin, at puno ng mga libro at manika na maayos na nakasalansan sa estante. Ang silid ay malinis, ngunit ramdam mo ang paglipas ng panahon—tila hininto ng oras ang lahat ng bagay sa loob nito.

“Ito ang silid ni Lira,” ang kanyang kaisa-isang anak.

Pumasok si Tala. Ang mga mata ay namamangha sa ganda ng paligid. Dahan-dahan itong lumapit sa isang study table kung saan nakatayo pa rin ang isang maliit na horse-drawn carriage music box.

“Dito ka muna magpapahinga,” sabi ni Don Ricardo, isang pait ang biglang naramdaman sa kanyang lalamunan. “Lahat ng kailangan mo, sabihin mo lang.”

Tumango si Tala. Ang mga mata ay hindi inaalis sa music box.

Gusto na sanang umalis ni Don Ricardo. Masyadong masakit ang manatili sa silid na ito. Ngunit bago siya makatalikod, isang salita ang hindi niya sinasadyang lumabas sa kanyang bibig. “Magpahinga ka na, Lira!”

Natigilan siya. Napikit siya nang mariin. Ang pagkakamaling iyon ay isang sampal ng katotohanan. Mabilis siyang humarap sa bata na ngayon ay nakatingin sa kanya nang may pagtataka.

“Tala,” mabilis niyang pagtatama. Pilit siyang ngumiti. “Ang pangalan mo ay Tala. Pasensya na.” Hindi na niya hinintay pa ang reaksyon nito. Mabilis siyang lumabas ng silid at isinara ang pinto. Sumandal dito habang hinahabol ang kanyang hininga. Limang taon na ang nakalipas ngunit ang sakit ay sariwa pa rin, na parang kahapon lang nangyari.

 

Ang Boses ng Sining

 

Kinabukasan, ipinasya ni Don Ricardo na kailangang magpatuloy ang buhay para sa bata. Ipinaghanda niya ito ng mga bagong damit at gamit, at personal niya itong inihatid sa pinakamahusay na pribadong paaralan sa Maharlika.

Habang naglalakad sila sa pasilyo ng eskuwelahan, hindi maiwasang mapatingin ang ibang mga estudyante. Si Tala, sa kanyang simpleng puting bestida, ay tila isang munting ibon na naligaw sa isang hawla ng mga makukulay na pabo.

“Sino ‘yan?” bulong ng isang batang babae sa kasama niya. “Bakit ganyan ang suot? Mukhang galing sa ampunan.”

Ang batang babaeng iyon ay si Bianca Imperial, ang anak ng isa sa mga kasosyo sa negosyo ni Don Ricardo. Lumaki sa yaman, ang tingin niya sa sarili ay mas mataas kaysa sa iba. Lumapit siya kay Tala, tinaasan ito ng kilay.

“Hi,” mataray na sabi ni Bianca. “You’re new. Can you even speak?”

Yumuko lang si Tala, hinigpitan ang hawak sa kamay ni Don Ricardo. Nakita ni Don Ricardo ang pangmamata sa mga mata ni Bianca, ngunit nginitian niya lang ito nang pormal bago ihatid si Tala sa kanyang silid-aralan.

Sa buong araw, naging sentro ng bulungan si Tala. Ang kanyang pananahimik ay naging dahilan ng panunukso. Sa isang sulok ng playground, mag-isang nakaupo si Tala habang ang ibang mga bata ay naglalaro. Mula sa kanyang bulsa, kinuha niya ang isang maliit na notebook at lapis na ibinigay ni Don Ricardo. At doon, sa isang blankong pahina, iginuhit niya ang isang perpektong bituin—isang tala.

Pagsapit ng hapon, sinundo ni Don Ricardo ang bata. Tahimik ito sa buong biyahe pauwi, mas tahimik pa kaysa kaninang umaga.

Nang makarating sila sa mansyon, dumiretso ito sa kanyang silid. Naiwan sa sala ang kanyang bag. Habang inaayos ito ni Don Ricardo, aksidenteng nahulog ang notebook. Bumagsak ito sa sahig, bukas sa pahinang may guhit ng bituin.

Pinulot niya ito ngunit hindi lang ang bituin ang nandoon. Sa mga sumunod na pahina, nakita niya ang iba’t ibang mga guhit: isang malungkot na mukha, isang kamay na kumakaway paalam, isang bulaklak na nalalanta. Hindi ito ordinaryong guhit ng bata. Mayroon itong emosyon. Mayroon itong kuwento.

Sa unang pagkakataon mula nang dumating si Tala, isang tunay na ngiti ang sumilay sa labi ni Don Ricardo—isang ngiti na hindi dala ng alaala ni Lira, kundi dahil sa batang nasa itaas. May talento si Tala. Isang boses na hindi man marinig ay makikita.

Kinagabihan, pagkatapos ng hapunan, inabutan ni Don Ricardo si Tala ng isang malaking kahon. Nagtatakang binuksan ito ng bata. Sa loob, isang kumpletong set ng professional drawing at painting materials: lapis, uling, watercolor, at isang malaking sketchpad.

Nanlaki ang mga mata ni Tala. Tumingin siya kay Don Ricardo, isang tingin na puno ng pasasalamat na hindi kayang bigkasin ng mga salita. Kinuha niya ang isang lapis at ang sketchpad. At sa unang pagkakataon, umupo siya sa sala kasama si Don Ricardo. Nagsimula siyang gumuhit.

Isang katahimikan ang namayani sa pagitan nila, ngunit hindi ito ang katahimikang may bigat. Ito ay isang katahimikang payapa.

Isang pag-asa ang nagsimulang umusbong sa puso ni Don Ricardo. Marahil, marahil ito na ang simula.

Ngunit ang pag-asang iyon ay biglang pinutol. Ang kanilang kasambahay ay nagmamadaling lumapit, bakas sa mukha ang pag-aalala.

“Sir Ricardo,” nanginginig ang boses nito. “May isang lalaki po sa labas, nagwawala po sa gate. Brando Alcantara daw po ang pangalan. Tatay daw po siya… Tatay daw po siya ni Tala.”

 

Ang Lason ng Nakaraan

 

Ang pangalang iyon—Brando Alcantara—para itong kulog na biglang kumidlat sa tahimik na gabi ni Tala. Nabitawan niya ang lapis na hawak. Gumulong ito sa makintab na sahig na gawa sa kahoy. Ang tunog ay tila napakalakas.

Sa biglaang katahimikan ng buong mansyon, isang pamilyar na takot ang muling gumapang sa kanyang dibdib: malamig at mabigat. Ang takot na akala niya ay iniwan na niya sa sementeryo, kasama ng ulan at ng mga alaala ng kahapon.

Nakita niya ang pagbabago sa anyo ni Don Ricardo. Ang malumanay na ekspresyon nito ay napalitan ng isang malamig na maskara. Tumayo ito nang tuwid. Ang kanyang tindig ay nagpapakita ng kapangyarihan na ngayon lang nakita ni Tala.

“Papasukin mo siya,” utos ni Don Ricardo sa kasambahay. Pagkatapos ay lumingon siya kay Tala. At sa isang iglap, bumalik ang bahagyang init sa kanyang mga mata. “Dito ka lang sa itaas, Tala. Huwag kang bababa.”

Tumango si Tala, ngunit hindi niya napigilan ang sarili. Nang bumaba si Don Ricardo, dahan-dahan siyang gumapang papalapit sa tuktok ng hagdanan. Sumilip siya sa pagitan ng mga rehas na bakal. Mula roon, kitang-kita niya ang malawak na sala sa ibaba.

Bumukas ang malaking pinto. Pumasok si Brando, basang-basa pa rin ng hamog ng gabi. Inilibot niya ang kanyang mga mata sa buong kabahayan at isang sakim na ngiti ang sumilay sa kanyang labi. Ang kanyang tingin ay parang sa isang magnanakaw na nakatuklas ng isang yungib-ginto.

“Magandang gabi, Don Ricardo,” bati ni Brando, may halong pang-aasar sa kanyang boses. “Ang laki pala ng palasyo mo. Mukhang masarap ang buhay ng anak-anakan ko rito.”

Hinarap siya ni Don Ricardo, walang emosyon ang mukha. “Anong kailangan mo, Ginoong Alcantara?”

Tumawa si Brando. “Diretsahan pala, ha? Sige. Nabalitaan kong ipinasok mo sa mamahaling eskuwelahan si Tala. Binihisan. Pinapakain. Alam mo, malaki ang gastos sa pagpapalaki ng bata.”

“Ano ang punto mo?” tanong ni Don Ricardo. Ang boses ay nagsisimula nang tumigas.

“Simple lang,” sabi ni Brando, lumapit ng isang hakbang. “Malaki siguro ang utang na loob ng bata sa iyo. Bayaran mo na lang ako para sa pagpapalaki ko sa kanya. Isipin mo na lang na binibili mo siya mula sa akin. Pagkatapos noon, tabla na tayo. Sa iyo na siya.”

Sa itaas ng hagdan, napahawak nang mahigpit si Tala sa rehas. Ang kanyang mga buto sa daliri ay namuti. Ang mga salita ni Brando ay parang lason na tumagos sa kanyang pandinig. Ibinenta. Ganoon lang ba ang tingin sa kanya? Isang bagay na maaaring ipagbili?

Isang nakakabinging katahimikan ang bumalot sa sala. Inaasahan ni Tala na sisigaw si Don Ricardo. Magagalit. Ngunit hindi. Nananatili itong kalmado. Isang nakakatakot na kalma.

“Ang isang bata ay hindi parang produkto na binibili,” sagot ni Don Ricardo. Ang bawat salita ay mabagal at puno ng diin. “Ang isang bata ay inaalagaan at minamahal. Isang bagay na hinding-hindi mo mauunawaan.”

Habang nagsasalita si Don Ricardo, napadako ang tingin ni Brando sa isang malaking painting na nakasabit sa pader sa likuran nito—ang larawan ng isang magandang dalagitang nakangiti. Bigla itong natigilan. Nanlaki ang mga mata nito at bahagyang namutla, na para bang nakakita ng multo. Umatras ito ng isang hakbang, hindi sinasadya.

Isang segundo lang iyon, ngunit sapat na para makita ni Tala ang takot. Isang dalisay na takot na biglang sumilay sa mukha ng kanyang padrasto bago ito muling makabawi.

“Tapos na ba tayo?” tanong ni Don Ricardo na hindi napansin ang kakaibang reaksyon ni Brando. Itinaas niya ang kanyang kamay at dalawang unipormadong guwardya ang biglang lumitaw mula sa isang silid.

“Ilabas ninyo ang Ginoong ito,” utos niya.

Nagpumiglas si Brando habang kinakaladkad siya ng mga guwardya palabas. “Hindi pa tayo tapos, Soliman! Akala mo kung sino ka. Babalikan ko ang sa akin!”

Isang malakas na kalabog ang narinig nang isara ang pinto. Muling bumalik ang katahimikan.

Nanginginig pa rin. Dahan-dahang tumayo si Tala. Nakita niya si Don Ricardo na nakatayo sa ibaba, nakapikit, tila kinokontrol ang sariling galit. Nang imulat nito ang mga mata at tumingala sa direksyon niya, hindi siya nagulat na makita siyang nakasilip.

Umakyat ito sa hagdan at lumuhod sa harap niya. Hinawakan nito ang kanyang balikat.

“Narinig mo ba lahat?”

Tumango si Tala. Ang luha ay nagsisimula na namang mamuo sa kanyang mga mata.

“Tumingin ka sa akin, Tala,” sabi ni Don Ricardo. Ang boses ay muling naging malumanay. Hinawakan nito ang kanyang baba at itinaas para magkatinginan sila. “Hangga’t nandito ako, walang sinumang mananakit sa iyo. Hindi ka isang bagay na maaaring ipagbili. Naiintindihan mo ba? Ikaw ay mahalaga.”

Sa mga salitang iyon, tuluyan nang bumagsak ang mga luha ni Tala. Ngunit sa pagkakataong ito, hindi lang ito luha ng pighati. Mayroon itong bahid ng pasasalamat at pag-asa.

Ngunit sa labas ng mansyon, ang sigaw ni Brando ay tila umalingawngaw pa rin sa hangin. “Sige, tingnan natin kung sino ang mananalo, Milyonaryo! Babalikan ko ang sa akin!”

 

Ang Piraso ng Plastik

 

Ang banta ni Brando Alcantara ay hindi lamang ingay ng isang lasing. Ito ay isang pangako. Isang pangako ng gulo na hindi niya hahayaang dumapo sa bagong-usbong na kapayapaan sa kanyang tahanan at lalo na sa buhay ni Tala.

Kinabukasan, ang unang ginawa niya ay tawagan ang kanyang pinagkakatiwalaang abogado at isang pribadong imbestigador. “Alamin mo ang lahat tungkol sa kanya,” mariing utos ni Don Ricardo sa kabilang linya. “Bawat kasinungalingan, bawat sikreto, bawat madilim na kabanata ng buhay niya. Kailangan kong malaman kung sino talaga ang kalaban ko.”

Habang isinasagawa ang imbestigasyon, sinubukan niyang panatilihing normal ang lahat para kay Tala. Ngunit sa paaralan, ang normalidad ay isang bagay na mailap. Ang panunukso ni Bianca Imperial ay lumala. Mula sa mga simpleng bulungan, nauwi ito sa hayagang pang-aapi.

Isang hapon sa art class, masayang-masaya si Tala habang tinatapos ang isang watercolor painting. Ito ay larawan ng kanyang ina, nakangiti sa ilalim ng isang puno na napapalibutan ng mga bituin. Ito ang pinakamalinaw na alaala niya rito.

Nang tumalikod siya para kumuha ng tubig, mabilis na lumapit si Bianca sa kanyang puwesto. Tiningnan nito ang painting nang may pagkasuklam. Nang bumalik si Tala, nakita niya si Bianca na hawak ang kanyang obra.

“Ano ‘to?” mapanguyam na tanong ni Bianca. Itinaas ang papel para makita ng lahat. “Ang pangit. Parang gawa ng isang pulubi.”

Sinubukang agawin ni Tala ang papel ngunit iniwas ni Bianca. Sa mga matang puno ng inggit at kasiyahan sa pananakit ng iba, dahan-dahang pinunit ni Bianca ang painting sa gitna. “Basura ka!” malamig na sabi ni Bianca habang binibitawan ang dalawang piraso ng papel. “Kaya basura din ang gawa mo.”

Isang gaspang ang naramdaman ni Tala sa kanyang lalamunan ngunit walang luhang pumatak. Tumingin siya sa mga mata ni Bianca—isang tingin na walang salita ngunit puno ng bigat. Pagkatapos ay yumuko siya at isa-isang pinulot ang mga punit na piraso ng kanyang sining, ng kanyang alaala. Hindi niya ito tinatakpan. Sa halip, ginamit niya ang mga punit bilang bahagi ng disenyo, na para bang sinasabing ang isang bagay na wasak ay maaari pa ring maging maganda.

Nang sunduin siya ni Don Ricardo, agad nitong napansin ang kakaibang bigat sa balikat ng bata. Pagdating sa bahay, nakita niya si Tala sa silid nito. Hindi umiiyak kundi abala. Maingat nitong pinagdugtong ang mga punit na bahagi ng painting sa ibabaw ng isang bagong piraso ng karton.

Isang nag-aalab na galit ang naramdaman ni Don Ricardo para sa kung sino man ang gumawa nito sa bata. Ngunit kasabay nito ay isang malalim na paghanga. Ang katatagan ni Tala ay hindi pangkaraniwan.

Kinagabihan, tumawag ang imbestigador. “Don Ricardo,” sabi ng lalaki. “May nakuha na po akong initial report kay Brando Alcantara. Ilang beses nang nakulong dahil sa maliliit na kaso: pagnanakaw, estafa, at iligal na pagsusugal. Isang ordinaryong sakit ng ulo pero walang malaking kaso na naitala laban sa kanya.”

Napabuntung-hininga si Don Ricardo. Iyon lang ba? Isang hamak na magnanakaw? Tila hindi tumutugma sa kakaibang takot na nakita niya sa mukha nito noong gabing iyon.

Samantala, sa kabilang dako ng lungsod, sa isang madilim na beer house sa baryo Amihan, mag-isang umiinom si Brando Alcantara. Sunod-sunod ang kanyang tagay. Ang kanyang isip ay gulong-gulo. Ang pagkikita nila ni Don Ricardo at ang larawan ng dalagitang iyon sa pader ay muling bumuhay sa isang bangungot na matagal na niyang pilit kinakalimutan.

“Pera. Kailangan ko ng maraming pera para makalayo,” bulong niya sa sarili, ang boses ay garalgal dahil sa alak. Napahawak siya sa kanyang ulo. “Kung hindi dahil sa babaeng iyon… Kung hindi dahil sa isang pagkakamali na sumira sa lahat, maayos na sana ang buhay ko!”

Kinabukasan, habang nasa opisina si Don Ricardo, muling tumunog ang kanyang telepono. Ang imbestigador uli.

“Don Ricardo,” sabi nito. Ngunit sa pagkakataong ito, iba ang tono ng kanyang boses. Meron itong bigat at pag-aalinlangan. “May hinukay po akong mas malalim. May nahanap po akong isang lumang police report… isang hit and run case. Mga limang taon na ang nakalipas.”

Biglang nanigas si Don Ricardo sa kanyang kinauupuan. Ang mga salitang hit and run ay parang mga karayom na tumusok sa kanyang pandinig.

Nagpatuloy ang imbestigador. “Hindi direktang nakaugnay kay Brando ang kaso, pero ang deskripsyon ng sasakyan at ang lokasyon, may mga koneksyon. Sa tingin ko, Don Ricardo… sa tingin ko dapat ninyong makita ito.”

 

Ang Katotohanan sa Safe

 

Ang sobreng kulay kape sa ibabaw ng mesa ni Don Ricardo ay tila mas mabigat kaysa sa anumang papeles ng negosyo na nahawakan na niya. Sa loob nito ay ang police report. Ang report ng kaso na sumira sa kanyang buhay.

Isinara niya ang pinto ng kanyang pribadong aklatan. Huminga siya nang malalim, pinatatag ang sarili bago binuksan ang sobre. Ang mga salita sa papel ay pormal at walang emosyon. Ngunit para kay Don Ricardo, ang bawat letra ay isang patalim.

Kaso BLG 08224: Vehicular Hit and Run resulting in Homicide. Biktima: Lira Soliman, 7 taong gulang.

Muli niyang binasa ang mga detalye na halos kabisado na niya: ang petsa, ang oras, ang eksaktong lugar sa kahabaan ng Maharlika Highway, ang sanhi ng kamatayan: malubhang pinsala sa ulo. Ang konklusyon: ang kaso ay isinara dahil sa kakulangan ng testigo at ebidensya.

Ngunit may isang detalye na muling kumuha ng kanyang atensyon. Isang detalye na ibinulong sa kanya ng imbestigador: Isang hindi kumpirmadong ulat mula sa isang residente na nagsabi na isang luma at kalawanging pickup truck ang nakitang mabilis na umalis sa lugar. Walang plaka na naitala.

Isang lumang pickup truck. Sa libo-libong ganitong sasakyan sa buong lungsod, imposible itong mahanap. Ngunit ngayon, meron na siyang pangalan: Brando Alcantara.

Tumayo si Don Ricardo at lumapit sa isang malaking painting sa pader. Itinulak niya ito nang bahagya at isang nakatagong bakal na pinto ang lumitaw—ang pinto ng kanyang personal na safe. Ipinasok niya ang kombinasyon at binuksan ito.

Sa loob, hindi pera o alahas ang laman. Iilang bagay lamang ang naroon: isang kahon ng mga litrato ni Lira, ang paboritong kuwintas nito na may palawit na bituin, at sa isang maliit na plastic bag, isang piraso ng matigas na plastik na kulay pula.

Ito ang tanging pisikal na ebidensya na nakuha mula sa pinangyarihan ng krimen. Isang basag na piraso ng tail light ng sasakyang pumatay sa kanyang anak. Hinawakan niya ito. Ang mga gilid nito ay matatalas pa rin, parang ngipin ng isang halimaw.

Habang nakatitig siya sa pulang plastik, muling tumunog ang kanyang telepono. Ang imbestigador.

“Don Ricardo,” sabi nito sa kabilang linya. “May bago akong impormasyon. May nakausap akong isang matandang mekaniko. Ayon sa kanya, may isang taong kamukha ni Brando na nagtrabaho noon sa isang maliit na talyer malapit sa pinangyarihan ng aksidente. Bigla na lang daw itong hindi pumasok kinabukasan matapos ang insidente.”

Isang talyer, isang mekaniko. Ang mga piraso ng palaisipan ay unti-unting nabubuo sa kanyang isipan. At ang nabubuong larawan ay isang imahe ng purong kasamaan.

Pagkatapos ng tawag, hindi siya mapakali. Lumabas siya ng aklatan at dahan-dahang umakyat sa ikalawang palapag. Sumilip siya sa silid kung saan natutulog si Tala. Mahimbing ang tulog ng bata. Payapa ang mukha. Sa kanyang pagtulog, yakap-yakap nito ang sketchpad na ibinigay niya. Sa liwanag ng buwan na tumatagos sa bintana, si Tala ay isang anghel. Isang anghel na nagbalik ng ngiti sa kanyang mga labi at ng init sa kanyang tahanan.

Ngunit ang anghel na ito ay konektado sa demonyong maaaring pumatay sa kanyang anak. Paano? Paano nangyari na ang tadhana ay ganito kalupit—na ang batang nagbibigay sa kanya ng dahilan para muling mabuhay ay ang parehong batang nag-uugnay sa kanya sa pinakamasakit na bahagi ng kanyang nakaraan?

Isang magkasalungat na damdamin ang nag-aalab sa kanyang puso: ang nag-uumapaw na pagmamahal para kay Tala at ang isang bagong-sibol na galit para sa lalaking nagdala sa kanya rito.

Bumalik siya sa kanyang aklatan, umupo siya sa dilim, hawak pa rin ang piraso ng pulang plastik. At doon, biglang nag-vibrate ang kanyang telepono.

Isang text message mula sa imbestigador. “Sir, sa tingin ko ito na ‘yun. Nakahanap ako ng lumang litrato mula sa isang piyesta sa baryo Amihan. Kuha halos limang taon na ang nakalipas.”

Sa ilalim ng text ay isang image file. Nanginginig ang kamay na binuksan ito ni Don Ricardo. Ang litrato ay medyo malabo ngunit malinaw ang mga mukha—isang grupo ng mga nag-iinuman. At sa gitna, mas bata at mayabang na si Brando Alcantara, nakangisi sa camera.

Nakasandal siya sa isang luma at kalawang pickup truck na kulay asul.

Kinilabutan si Don Ricardo. Dahan-dahan niyang pinalaki ang imahe. Nag-zoom in sa likuran ng sasakyan. Ang tail light sa kanang bahagi ay buo. Ngunit ang tail light sa kaliwa ay basag. May malaking butas sa gitna nito na may mga natitirang piraso ng pulang plastik sa gilid.

Ang hugis ng butas ay perpektong tumutugma sa piraso ng plastik na hawak niya sa kanyang kamay.

Nabitawan ni Don Ricardo ang kanyang telepono. Bumagsak ito sa mesa na may malakas na kalabog. Ang hangin ay tila naubos sa kanyang baga. Ang hinala ay hindi na hinala. Ito na ang katotohanan.

 

Ang Susi ng Kapalaran

 

Ang mundo ni Brando Alcantara ay lumiliit. Alam niyang hindi titigil si Don Ricardo. Ang bawat araw na lumilipas ay parang isang tiyempong bomba na papalapit sa pagsabog. Ang mga pamilyar na mukha sa baryo Amihan ay tila iba na kung makatingin sa kanya. Ang mga bulungan ay sumusunod sa bawat hakbang niya. Nararamdaman niya ito. Nararamdaman niyang palapit na ang katapusan.

Dahil sa desperasyon, isang mapanganib na plano ang nabuo sa kanyang isipan. Kailangan niya ng alas. Isang alas na pipilitin si Don Ricardo na ibigay ang pera at hayaan siyang makatakas. Ang alas na iyon ay si Tala.

Isang hapon habang nag-aabang sa labas ng mamahaling paaralan ni Tala, pinagmasdan niya ang paglabas ng mga estudyante. Ang karaniwang gulo ng mga sinusundong bata ay ang perpektong pagkakataon. Nakita niya si Tala na naglalakad mag-isa patungo sa likod ng paaralan sa isang maliit na hardin kung saan madalas siyang sinusundo ng driver ni Don Ricardo para iwasan ang maraming tao sa harap. Dito niya gagawin ang kanyang plano.

Mabilis siyang kumilos, sinamantala ang pagkakataon na ang guwardya ay abala sa pag-aasikaso ng ibang sasakyan. Lumapit siya kay Tala mula sa likuran.

“Tala,” bulong niya. Ang boses ay magaspang.

Lumingon ang bata. Nang makita siya, ang kulay ay nawala sa mukha nito. Isang malaking takot ang gumuhit sa kanyang mga mata. Sinubukan nitong tumakbo, ngunit mas mabilis si Brando. Hinablot niya ang braso nito.

“Huwag kang sisigaw. Sumama ka sa akin nang tahimik.”

Sa kauna-unahang pagkakataon mula nang mamatay ang kanyang ina, isang tunog ang kumawala mula sa lalamunan ni Tala. Hindi isang salita kundi isang pigil na sigaw. Isang tunog ng purong takot.

Narinig iyon ng bagong personal na bodyguard na itinalaga ni Don Ricardo para kay Tala. “Bitawan mo ang bata!” sigaw ng bodyguard habang mabilis na tumatakbo palapit sa kanila.

Nagulat si Brando. Hindi niya inaasahan na may bantay pala ito. Sa pagmamadali, itinulak niya si Tala sa bodyguard at mabilis na tumakbo palayo. Nagsimula ang isang maikling habulan. Nagkagulo ang paligid. Sa gitna ng komosyon, nadapa si Brando habang sinusubukang akyatin ang mababang pader. Nagpagulong-gulong siya sa kabilang kalsada. May kung anong nahulog mula sa kanyang bulsa ngunit hindi na niya ito pinansin. Ang mahalaga ay ang makatakas, at nagawa niya.

Nang dumating si Don Ricardo, ilang minuto lang ang nakalipas, nadatnan niya si Talang nanginginig sa isang sulok, yakap-yakap ng bodyguard. Ang mukha ng bata ay basang-basa ng luha.

Wala nang tanong-tanong. Tumatakbo siyang lumapit at niyakap ang bata. “Nandito na ako, Tala. Ligtas ka na, ligtas ka na.” Hinalikan niya ito sa noo. At sa unang pagkakataon, naramdaman niya ang mga munting braso ni Tala na yumakap pabalik sa kanya nang napakahigpit.

Nang medyo kumalma na ang lahat, tinulungan ni Don Ricardo si Tala na tumayo. At doon, sa kinatatayuan kanina ni Brando, may nakita siyang kumikinang sa semento. Isang luma at gasgas na zippo lighter—may nakaukit na pangalan dito, BRANDO.

Ngunit hindi ‘yun ang nagpatigil sa paghinga niya. Ilang pulgada lamang mula sa lighter, nakahandusay ang isang bagay na mas pamilyar sa kanya. Isang luma at kinakalawang na susi ng sasakyan. Isang susi na may logo ng isang lumang modelo ng Ford. Ang eksaktong uri ng susi para sa isang lumang pickup truck na katulad ng nasa litrato.

Dahan-dahan siyang yumuko. Ang kanyang puso ay dumadagundong sa kanyang dibdib. Pinulot niya ang susi. Ang malamig na bakal ay tila sumunog sa kanyang palad.

Ang hinala, ang ebidensya sa litrato, at ngayon ang susing ito—wala nang duda.

Tumingala siya. Ang paningin ay lumabo dahil sa nagbabadyang luha. Tumingin siya sa batang nakayakap sa kanya. Ang batang nagbalik ng liwanag sa kanyang buhay. Ang batang anak ng berdugo ng kanyang anak.

Ang katotohanang ito ay isang lason na dumadaloy sa kanyang mga ugat, isang bigat na halos hindi niya kayang pasanin. Tumingin siya sa kawalan. Ang kanyang mukha ay isang maskara ng sakit at pagkabigla.

“Hindi maaari,” bulong niya sa hangin, isang tinig na basag at puno ng pighati. “Hindi maaari.”

 

Ang Patibong ng “Papa”

 

Alam ni Brando Alcantara na tapos na ang laro. Ang pagtakas niya mula sa paaralan ay hindi isang tagumpay kundi isang pag-amin ng pagkatalo. Ang susing nawawala sa kanyang bulsa ay ang huling pako sa kanyang kabaong. Alam niyang anumang oras darating na ang mga pulis para sa kanya, ngunit hindi siya susuko nang walang laban. Kung lulubog siya, hihilahin niya si Don Ricardo pababa.

Kinabukasan, sa halip na magtago, ginawa niya ang isang bagay na hindi inaasahan ng lahat. Nagpunta siya sa himpilan ng pulisya—hindi bilang isang kriminal kundi bilang isang biktima. Kasama niya ang isang abogado mula sa Public Attorney’s Office.

“Gusto ko lang pong mabawi ang anak ko,” sabi ni Brando sa desk officer. Ang kanyang boses ay puno ng pagsisisi at pag-aalala. Sa tabi niya, ang abogado ay naglatag ng mga papeles.

Dinala sila sa isang silid. Doon, isinalaysay ni Brando ang isang perpektong kuwento. Isang kuwento ng isang amang nagkamali, oo, ngunit nagmamahal. Inamin niyang iniwan niya si Tala dahil sa kahirapan, ngunit agad daw niya itong pinagsisihan. At nang subukan niyang bawiin ito, isang makapangyarihang milyonaryo ang humadlang sa kanya.

“Si Don Ricardo Soliman,” sabi ni Brando, ang mga luha ay nagkukunwaring tumutulo sa kanyang mga pisngi. “May trauma po siya mula nang mamatay ang anak niya. At ngayon, ginagamit niya ang anak ko bilang pamalit. Kinukulong niya, kinokontrol. Natatakot po ako para sa kaligtasan ng anak ko.”

Kasabay nito, nagtungo ang kanyang abogado sa Department of Social Welfare and Development (DSWD). Nag-file sila ng pormal na reklamo. At para patibayin ang kanilang kaso, ginamit nila ang isang hindi inaasahang testigo: Si Bianca Imperial.

Tinawagan ng isang social worker ang mga magulang ni Bianca. Nang tanungin tungkol kay Tala at Don Ricardo, ikinuwento ni Bianca ang lahat ng kanyang nakita, ngunit dinagdagan niya ito ng mga malisyosong kasinungalingan.

“Lagi pong malungkot si Tala,” sabi ni Bianca sa social worker sa telepono. “Hindi po siya nagsasalita. At si Mr. Soliman, kakaiba po siya kung makatingin kay Tala. Minsan tinawag niya itong Lira. ‘Yun po yata ang pangalan ng patay niyang anak.”

Ang mga salitang iyon ay sapat na. Isang amang nagdadalamhati na may history ng trauma, isang batang hindi nagsasalita at tila malungkot, at isang ama—si Brando—na humihingi ng tulong sa gobyerno. Para sa sistema, ang kuwento ay perpektong nagtutugma.

Sa mansyon, katatapos lang kausapin ni Don Ricardo ang kanyang mga abogado tungkol sa pagsasampa ng kasong murder laban kay Brando. Mayroon silang sapat na ebidensya. Kampante siyang mananalo.

Ngunit biglang tumunog ang intercom. “Sir,” sabi ng guwardiya, “May mga taga-DSWD po at mga pulis sa labas. May dala po silang court order.”

Nanlamig ang buong katawan ni Don Ricardo. Pinapasok niya sila. Isang babaeng social worker at dalawang pulis ang pumasok. Iniabot sa kanya ng babae ang mga papeles: Isang Temporary Protective Custody Order.

“Ginoong Soliman,” pormal na sabi ng social worker. “Dahil sa mga seryosong alegasyon laban sa inyo, kailangan po naming dalhin si Tala sa isang government shelter habang iniimbestigahan ang kaso.”

“Ano?! Mga kasinungalingan ‘yan!” sigaw ni Don Ricardo. Ang galit ay nangingibabaw sa kanyang pagkabigla. “Ang lalaking iyon ang kriminal! Siya ang pumatay sa anak ko!”

“Naiintindihan po namin ang inyong nararamdaman, Sir,” sabi ng social worker, ang boses ay walang emosyon. “Ngunit kailangan po naming sundin ang proseso. Nasaan po ang bata?”

Sa sigaw ni Don Ricardo, bumaba si Tala mula sa kanyang silid. Nang makita niya ang mga unipormadong pulis, ang takot ay muling bumalik sa kanyang mga mata. Tumatakbo siyang lumapit kay Don Ricardo at nagtago sa likuran nito.

“Hindi ninyo siya maaaring kunin!” sabi ni Don Ricardo. Inilagay ang kanyang mga braso sa paligid ni Tala bilang proteksyon.

“Sir, pasensya na po,” sabi ng isang pulis, lumapit nang dahan-dahan. “Huwag na po nating daanin sa dahas. Para din po ito sa kapakanan ng bata.”

“Hindi! Dito lang siya!”

Ngunit dalawang pulis laban sa isang matandang lalaki, wala siyang nagawa. Dahan-dahan ngunit may katiyakang kinuha nila si Tala mula sa kanyang likuran.

“Papa!” isang salita, isang malakas, malinaw na sigaw ang lumabas sa bibig ni Tala. Ang kanyang unang salita sa loob ng napakaraming taon, isang salitang puno ng takot at pagmamakaawa.

Natigilan ang lahat, pati na si Don Ricardo. Ngunit huli na ang lahat. Kinaladkad na ng mga pulis si Tala palabas ng pinto. Nagpupumiglas ito, umiiyak. Ang kanyang mga braso ay nakaunat patungo kay Don Ricardo. “Papa! Papa! Huwag po!”

Nakatayo lang si Don Ricardo sa gitna ng sala, parang isang estatuwang binuhusan ng malamig na tubig. Ang salitang Papa ay paulit-ulit na umalingawngaw sa isipan. Isang matamis na tunog na sinabayan ng pinakamasakit na imahe. Pinanood niya ang pag-alis ng sasakyan. Ang mga mata ni Tala ay nakadungaw sa bintana, puno ng luha, hanggang sa tuluyan na itong mawala sa paningin.

Isang malakas na kalabog ang narinig nang isara ang pinto. Naiwan si Don Ricardo mag-isa sa gitna ng kanyang malawak at tahimik na mansyon. Ang init at liwanag na dala ni Tala ay biglang naglaho. Ang anino ng kahapon ay bumalik, mas madilim at mas mabigat kaysa dati. Natalo siya. Nawala na ang lahat.

 

Ang Pag-amin sa Bodega

 

Ang katahimikan sa mansyon ay nakakabingi para kay Don Ricardo. Bawat sulok ay bumubulong ng pangalan ni Tala. Bawat anino ay nagpapaalala ng kanyang pagkawala. Ang sigaw niyang Papa ay isang multo na hindi matahimik sa kanyang isipan.

Ngunit ang pighati ay mabilis na napalitan ng isang nag-aalab na determinasyon. Hindi siya papayag na si Brando ang manalo. Hindi sa ganitong paraan. Sa loob ng 24 na oras, ginamit ni Don Ricardo ang lahat ng kanyang impluwensya at yaman. Hindi para baliktarin ang utos ng korte. Alam niyang aabutin iyon ng maraming araw. Kundi para sa isang bagay na mas mabilis at mas tiyak.

Kinaumagahan, isang hindi rehistradong numero ang tumawag sa cellphone ni Brando.

“Gusto mong mag-usap?” sabi ng isang malamig na boses sa kabilang linya—si Don Ricardo. “Walang pulis, walang abogado. Ikaw, ako, at ang presyo mo. Magkita tayo sa lumang bodega sa Pantalan ngayong gabi. Magdala ka ng malaking bag.”

Ngumisi si Brando. Sa wakas, sumuko na rin ang milyonaryo. Ito na ang kanyang tagumpay.

Samantala, sa isang government shelter, si Tala ay nakaupo sa isang sulok ng isang maliit na silid, kasama ang ibang mga bata. Tumanggi siyang kumain, tumanggi siyang uminom. Hindi siya nagsalita mula pa noong kinuha siya. Ang tanging ginawa niya ay ang mahigpit na pagyakap sa kanyang sketchpad, na para bang iyon ang tanging koneksyon niya sa buhay na biglang inagaw sa kanya.

Pagsapit ng gabi, nagtungo si Brando sa bodega sa pantalan. Ang lugar ay abandonado, amoy kalawang at tubig-alat. Ang tanging ilaw ay nagmumula sa isang bumbilyang nakabitin sa gitna.

Sa ilalim ng ilaw, nag-aantay si Don Ricardo. Sa tabi niya sa sahig ay isang malaking itim na duffle bag.

“Nandito na pala ang nagmamakaawang ama,” mapang-asar na sabi ni Brando habang papalapit. “Akala ko ba matapang ka? Tapusin na natin ‘to.”

“Walang emosyon,” sagot ni Don Ricardo. “Magkano? Sabihin mo ang presyo mo para iatras ang kaso at tuluyan ka nang maglaho sa buhay namin.”

Tumawa nang malakas si Brando. “Limang milyon cash. Ibigay mo ‘yan at hindi mo na kami makikita ni Tala.”

Tumango si Don Ricardo. Dahan-dahan niyang sinipa ang duffle bag palapit kay Brando. “Buksan mo.”

Nang-aasar na ngumiti si Brando. Lumuhod siya at binuksan ang bag. Ngunit sa loob, hindi pera ang laman. Puno ito ng mga pinutol-putol na pahayagan. Kumunot ang noo ni Brando. “Anong kalokohan ‘to?”

“Hindi pera ang gusto kong pag-usapan, Brando,” sabi ni Don Ricardo. Ang kanyang boses ay biglang bumaba, naging mapanganib. Dahan-dahan siyang naglakad palapit. Ang kanyang anino ay humaba sa ilalim ng bumbilya.

“Ang gusto kong malaman,” nagpatuloy siya, ang kanyang mga mata ay nag-aapoy sa galit na matagal niyang kinimkim. “Ay kung paano mo nagawang iwan ang anak ko na nag-aagaw-buhay sa kalsada.”

Nanigas si Brando. “Wala akong alam sa sinasabi mo!”

“Talaga ba?” Mula sa kanyang bulsa, inilabas ni Don Ricardo ang lumang susi ng pickup. Itinapon niya ito sa sahig sa pagitan nila. “Ang susi ba na ito ang ginamit mo para paandarin ang sasakyang pumatay sa kanya?”

Namutla si Brando. Umatras siya. “Hindi akin ‘yan!”

“Huwag ka nang magsinungaling!” sigaw ni Don Ricardo. Ang kanyang boses ay umalingawngaw sa buong bodega. “Alam ko na ang lahat! Ang pickup truck, ang basag na tail light, ang pagtatago mo sa loob ng limang taon!”

Doon na sumabog si Brando. Ang takot at pagkakasala na matagal niyang itinago ay lumabas bilang purong galit. “Oo, ako nga!” Umamin siya. Ang kanyang mukha ay nagbago, naging isang halimaw. “Ako nga ang nakabangga sa kanya! Pero aksidente lang ‘yon! Bigla siyang tumawid! Kasalanan niya kung bakit nasira ang buhay ko! Dahil sa kanya, kinailangan kong magtago! Dahil sa kanya, naghirap ako!”

“Wala kang karapatang sisihin siya!” sagot ni Don Ricardo. Ang mga luha ay nagsisimula nang mamuo sa kanyang mga mata. “Isa siyang batang puno ng pangarap at kinuha mo ‘yun sa kanya! Kinuha mo siya sa akin!”

“Dapat lang sa inyong mayayaman!” sigaw pabalik ni Brando, puno ng inggit at galit. “Wala kayong alam sa hirap! Kung namatay siya, kasalanan niya! Hindi ko kasalanan!”

Habang sinasabi niya iyon, isang maliit na pulang ilaw ang halos hindi mapansing kumikislap mula sa butones ng amerikana ni Don Ricardo—isang high fidelity audio recorder.

At sa labas ng bodega, sa loob ng isang itim na van, isang grupo ng mga pulis na pinamumunuan ng isang pinagkakatiwalaang hepe ang nakikinig sa bawat salita.

“Iyun na,” sabi ng hepe sa kanyang mga tauhan. “Pasukin niyo na!”

Sa isang iglap, ang mga malalaking pinto ng bodega ay sinirang pabukas. Isang nakakasilaw na liwanag mula sa mga flashlight ang pumuno sa silid. “Pulis! Huwag kang kikilos!”

Natigilan si Brando. Lumingon siya at nakita ang mga armadong pulis na papalapit sa kanya. Tumingin siya kay Don Ricardo na ngayon ay nakatayo nang tuwid. Ang mukha ay walang emosyon ngunit ang mga mata ay naniningil. Doon niya napagtanto. Ito ay isang patibong.

 

Kanlungan: Ang Bagong Simula

 

Ang pag-amin ni Brando Alcantara na malinaw na nai-record ang naging susi sa lahat. Sa loob lamang ng ilang araw, ang buong katotohanan ay lumabas. Ang kasong hit and run na isinara limang taon na ang nakalipas ay muling binuksan. Si Brando Alcantara ay pormal na kinasuhan ng homicide. Ang mga kasinungalingan niya laban kay Don Ricardo ay gumuho na parang kastilyong buhangin.

Ang balita ay kumalat na parang apoy. Nakarating ito sa paaralan, sa mga magulang, at lalo na kay Bianca Imperial. Ang kanyang pangalan ay nadawit. Bilang nagbigay ng maling testimonya, ipinatawag siya sa principal’s office kasama ang kanyang mga magulang. Hindi man siya kinasuhan, ang kahihiyan ay naging sapat na parusa. Isang linggong suspension at ang malamig na pakikitungo mula sa kanyang mga kaklase ang sumalubong sa kanya. Natikman niya sa unang pagkakataon ang pait ng pagiging pinag-uusapan at iniiwasan.

Para kay Don Ricardo, ang bawat araw ay isang hakbang palapit sa muling pagkuha kay Tala. Agad niyang inatras ang lahat ng gawa-gawang kaso laban sa kanya. Gamit ang record ng krimen ni Brando, agad na nagsimula ang kanyang abogado sa proseso para sa legal na pag-aampon.

At sa wakas, dumating ang araw na pinakahihintay niya. Dala ang isang pormal na release order mula sa korte, nagtungo si Don Ricardo sa government shelter. Ang puso niya ay kumakabog nang mas mabilis kaysa karaniwan.

Pagpasok niya sa common area, nakita niya si Tala. Nakaupo pa rin ito sa parehong sulok, payat at tila mas maliit kaysa dati. Yakap pa rin nito ang sketchpad, nakatingin ito sa bintana. Ang mga mata ay walang buhay.

“Tala,” mahinang tawag ng social worker. Hindi lumingon ang bata.

Lumapit si Don Ricardo. Dahan-dahan siyang lumuhod sa harap nito para magpantay ang kanilang mga mata. “Tala,” muling tawag niya, ang kanyang boses ay malambing at puno ng pananabik. “Ako ‘to. Sinundo na kita.”

Nang marinig ang boses na ‘yon, dahan-dahang lumingon si Tala. Sa isang iglap, ang walang buhay niyang mga mata ay biglang nagkaroon ng kislap—pagkilala, pag-asa, pagmamahal.

Binitawan niya ang sketchpad. Tumayo siya at tumakbo. Tumatakbo siyang sinalubong si Don Ricardo. Isang mahigpit, desperadong yakap ang ibinigay niya. Naramdaman ni Don Ricardo ang panginginig ng munting katawan nito. Narinig niya ang mga hikbi nito na ngayon ay hindi na dahil sa pighati kundi dahil sa labis na kagalakan.

“Halika na,” bulong ni Don Ricardo. “Uuwi na tayo.”

Binuhat niya ito habang naglalakad sila palabas. Ang lahat ng mga social worker at ibang mga bata ay nakatingin, ngiti ang nasa kanilang labi. Ito ang mga sandaling nagbibigay kahulugan sa kanilang trabaho.

Sa biyahe pauwi, walang nagsalita. Hawak lang ni Don Ricardo ang kamay ni Tala. Sapat na ‘yon. Ang katahimikan sa pagitan nila ay puno ng lahat ng mga salitang hindi nila kailangang bigkasin.

Nang huminto ang sasakyan sa harap ng malaking gate ng mansyon, tumingin si Don Ricardo kay Tala. Ngumiti siya. “Ligtas ka na, anak,” sabi niya. Ang salitang anak ay kusa at natural na lumabas sa kanyang bibig. “Hindi ka na niya muling guguluhin.”

Tumingin si Tala sa kanya. Ang kanyang mga mata ay parang dalawang malalim na balon, sumasalamin sa lahat ng sakit na kanyang pinagdaanan at sa lahat ng pag-asang kanyang natagpuan. Ang kanyang mga labi ay bahagyang bumukha. Isang hininga, isang tunog.

“Papa,” ang salita ay mahina. Halos isang bulong, medyo garalgal dahil sa matagal na hindi paggamit. Ngunit para kay Don Ricardo, ito ang pinakamalinaw at pinakamagandang musika na narinig niya sa kanyang buong buhay.

Natigilan siya. Isang mainit na likido ang biglang dumaloy sa kanyang mga pisngi. Luha. Ngunit hindi ito ang mapait na luha ng pangungulila na matagal na niyang kasama. Ito ay luha ng purong kaligayahan.

Hindi na niya napigilan ang sarili. Niyakap niya si Tala nang napakahigpit, ibinaon ang kanyang mukha sa buhok nito. Ang bigat na limang taon niyang pinapasan ay biglang gumaan. Ang sugat sa kanyang puso ay nagsimulang maghilom. Si Lira ay hindi nababalik. Alam niya iyon. Ngunit ngayon mayroon siyang bagong dahilan para bumangon sa umaga. Mayroon siyang bagong anak.

Isang bagong kabanata sa kanilang buhay ang opisyal na nagsisimula.

 

Ang Liwanag ng Bituin

 

Limang taon ang lumipas. Ang Hiraya Gallery, isa sa mga pinakarespetadong gallery ng sining sa lungsod ng Maharlika, ay puno ng mga taong nakasuot ng magagarang damit. Ang mga dingding ay pinalamutian ng mga obra maestra, mga painting na puno ng emosyon, kulay at buhay. Ang lahat ng ito ay gawa lamang ng iisang pintor.

Sa gitna ng gallery, sa ilalim ng isang spotlight, nakatayo ang isang dalaga. Mahaba ang kanyang buhok. Suot ang isang simpleng itim na bestida. Ang kanyang mga mata ay nagniningning sa tuwa at kumpyansa. Siya si Tala Sinag Soliman, at ito ang kanyang unang solo art exhibit.

Sa kanyang tabi, nakatayo si Don Ricardo Soliman, ang kanyang legal na ama. Ang kanyang buhok ay mayroon nang mas maraming kulay abo, ngunit ang kanyang mga mata ay mas buhay at mas masaya kaysa dati, puno ng pagmamalaki habang pinagmamasdan niya ang kanyang anak, nakausap ang mga kritiko ng sining at mga mamamahayag.

“Ms. Soliman,” tanong ng isang reporter. “Ang iyong mga gawa ay tila nagkukuwento ng isang paglalakbay mula sa kadiliman patungo sa liwanag. Ano po ang inspirasyon ninyo?”

Ngumiti si Tala, isang ngiting nagpapaliwanag sa buong silid. Ang kanyang boses na dati isang bulong ay malinaw at matatag na ngayon. “Ang inspirasyon ko po ay ang katotohanan na kahit sa pinakamadilim na gabi, laging mayroong mga bituin,” sagot niya. Ang kanyang tingin ay pasimpleng napunta kay Don Ricardo. “At ang bawat isa sa atin ay may kakayahang maging tala para sa iba.”

Sa isang sulok ng gallery, malayo sa karamihan, isang babae ang tahimik na nakamasid. Medyo nagbago na ang kanyang anyo. Mas simple ang kanyang pananamit at mayroon nang kapanahunan sa kanyang mukha.

Siya si Bianca. May dala siyang isang maliit na bouquet ng mga bulaklak. Hindi siya lumapit. Hindi siya nagpakilala. Pinanood lamang niya si Tala mula sa malayo—isang tingin ng pagsisisi at marahil isang onti ng paghanga ang makikita sa kanyang mga mata. Pagkatapos ng ilang sandali, tahimik niyang inilapag ang bulaklak sa isang bakanteng upuan at marahang umalis, dala ang sarili niyang mga aral.

Nang medyo humupa na ang dami ng tao, nilapitan ni Don Ricardo si Tala. Inakbayan niya ito habang sabay nilang pinagmamasdan ang sentrong piyesa ng exhibit. Ito ang pinakamalaking painting sa lahat.

Ang pamagat: Ang Kanlungan.

Inilalarawan nito ang isang malaki at matatag na kamay, tila gawa sa mga ugat ng isang matandang puno, na maingat na nagsisilbing kanlungan para sa isang maliit ngunit napakaliwanag na bituin. Ang liwanag ng bituin ang nagbibigay kulay sa kamay at sa buong madilim na paligid.

“Naaalala mo pa ba ang unang gabi mo sa bahay?” mahinang tanong ni Don Ricardo. “Ang batang basang-basa, takot at ayaw magsalita.”

Tumango si Tala, sumandal sa kanyang ama. “Paano ko po makakalimutan? Iyon po ang gabing nagsimula ang lahat.”

“Tingnan mo ang sarili mo ngayon, anak,” sabi ni Don Ricardo. Ang kanyang boses ay puno ng pagmamahal. “Isang napakagaling na pintor, isang matatag na babae. Mas higit ka pa sa lahat ng pinangarap ko para sa iyo.”

Humarap si Tala sa kanya. Ang kanyang mga mata ay bahagyang nangingilid. “Hindi po mangyayari ang lahat ng ito kung hindi dahil sa inyo. Salamat po sa lahat, Papa.”

Umiling si Don Ricardo. Isang ngiti ang sumilay sa kanyang mga labi. Hinawakan niya ang pisngi ni Tala. “Ako ang dapat magpasalamat, anak. Ibinalik mo ang liwanag sa buhay ko.”

Sabay silang muling tumingin sa painting. Isang perpektong simbolo ng kanilang paglalakbay. Isang pamilyang hindi binuo ng dugo, kundi ng mga basag na piraso ng puso na pinagdugtong ng kabutihan, pinatatag ng pagsubok, at pinag-alab ng pagmamahal. Ang kanilang kuwento ay isang buhay na hiraya—ang matamis na bunga ng pag-asang itinanim sa gitna ng pighati.

Sa ilalim ng mga ilaw ng gallery, sa gitna ng kanilang sining, ang kanilang bagong simula ay kasing liwanag ng bituing hindi kailanman nawalan ng pag-asang muling magniningning.