MAINIT NA!—SANDRO MARCOS IPATATAWAG SA IMBESTIGASYON! HARAPIN ang ICI Upang LUMINAW ang FLOOD CONTROL PROBE, ayon kay Hosaka! Buong Bansa NAG-AABANG!

Sa gitna ng patuloy na pagtaas ng tubig sa iba’t ibang probinsya at reklamo ng taumbayan tungkol sa walang humpay na pagbaha, isang bagong yugto ng imbestigasyon ang nabuksan matapos kumpirmahin ni Supreme Court spokesperson Atty. Camille Sue Marie Hosaka na haharap si Ilocos Norte First District Representative Sandro Marcos sa Integrity and Confidence Inquiry (ICI) bilang bahagi ng flood control probe na kasalukuyang umaalingawngaw sa pambansang diskurso. Isang balita na mabilis nag-viral, hindi lamang dahil sa bigat ng apelyido, kundi dahil ang linya ng imbestigasyon ay may kinalaman sa isa sa pinakamalaking problema na kinakaharap ng Pilipinas ngayon—ang pagbaha na sumisira ng buhay, ari-arian, kabuhayan, at kinabukasan ng milyong Pilipino.

Ang pangalang Sandro Marcos ay matagal nang nasa spotlight—bilang representative, majority leader, youth figure, public personality, at political scion. Ngunit kakaiba ang pagkakataong ito. Ang kanyang pagharap sa ICI ay hindi press event, hindi program launch, hindi courtesy appearance—kundi pormal na pagtugon sa isang national-level investigation na naglalayong alamin kung bakit sa kabila ng bilyong pondong inilaan para sa flood control projects, patuloy pa ring nagdurusa ang Pilipinas sa malulubhang pagbaha, lalo na tuwing panahon ng bagyo at habagat. Sa eyes of the public, ito ang sandaling nagiging “accountability moment”—isang pagkakataon kung saan inaasahan ng taumbayan na kahit sinong opisyal, kilala man o hindi, ay dapat humarap sa tanong.

Ayon kay Hosaka, “ready and willing” daw si Sandro na makipagtulungan sa imbestigasyon, isang pahayag na agad nagpasiklab ng diskusyon. Para sa ilan, magandang senyales daw ito ng transparency; para sa iba, kinakailangan itong seryosohin dahil ang flood control projects ay hindi biro—buhay at kabuhayan ang nakataya. At sa panahon ngayon na kahit katamtamang ulan ay nagdudulot na ng knee-deep hanggang waist-deep floods, hindi maiiwasang magdemand ng publiko ng malinaw na sagot: “Nasaan ang pondo? Nasaan ang proyekto? Bakit ganito pa rin?”

Sa mga nakaraang buwan, patuloy ang pag-angat ng public frustration. Ang mga viral videos online—mga kotse na nalulubog sa baha, pamilyang umaakyat sa bubong para makaiwas sa tubig, commuters na lumalakad sa baha tulad ng dagat—ay nagsilbing alarm bell na hindi maaaring balewalain. Kaya nang mag-anunsyo ang ICI na sisimulan na ang pagbusisi sa budget utilization, contracts, project timelines, at effectiveness ng flood mitigation efforts sa iba’t ibang rehiyon, naging sentro ng usapan ang mga opisyal na may kinalaman sa oversight, coordination, o endorsement processes.

At dito pumasok ang pangalan ni Sandro Marcos—hindi bilang akusado, kundi bilang public official na may kinalaman sa legislative oversight, district development, at budget-related coordination. Ayon sa pahayag, hindi siya iniimbestigahan bilang suspect, kundi bilang resource person upang magbigay-linaw sa mga tanong kung paano ipinaplano, inaaprubahan, at ipinapatupad ang flood control infrastructure na dapat sana’y makakatulong upang maibsan ang sakuna sa Ilocos Norte at iba pang rehiyon.

Gayunpaman, sa mata ng publiko, ang kahit anong imbestigasyon ay laging may bigat—lalo na kung ang personalidad ay galing sa prominent political family. Kaya hindi nakapagtataka na umapaw ang social media reactions. Ang iba, nagtatanong kung bakit ngayon lang. Ang iba, nagagalak na may opisyal na haharap. Ang iba naman, nananawagang gawing patas ang proseso—walang tinitingnan, walang kinikilingan, lahat susuriin. Sa mga komento, may halong pag-asa, sama ng loob, galit, at pangamba. Pero ang pinakamalakas sa lahat ay ang sigaw na: “Sana may mangyari naman ngayon!”

Habang nalalapit ang hearing, naging highlight din ng mga balita ang laki ng pondong inilaan sa flood control. Ayon sa annual appropriations, napakalaki ng pondo na binibigay taon-taon sa infrastructure intended to prevent flooding—mula dredging, river widening, waterway clearing, drainage improvement, hanggang construction ng pumping stations at slope protection. Ngunit kung ite-trace ang realidad sa field, marami ang nagsasabing hindi nila ramdam ang mga proyektong ito. At dito mismo tinututok ng ICI ang kanilang magnifying glass: “May inefficiency ba? May kulang ba? May corruption ba? May maling prioritization ba? May undelivered outputs ba?”

Hindi rin nakaligtas sa mata ng publiko ang panahon ng imbestigasyon. Dumating ito pagkatapos ng sunod-sunod na bagyo na literal na nagpalubog sa maraming lungsod at probinsya. Ang daming nasirang kabahayan. Ang daming estudyanteng hindi nakapasok. Ang daming barangay ang napilitang mag-evacuate. Ang daming negosyo na nalugi dahil hindi makagalaw. At sa bawat sakunang ito, paulit-ulit ang tanong ng taumbayan: “Hindi ba’t taon-taon tayong nagbabayad ng tax? Hindi ba’t may pondo para rito? Bakit parang wala pa ring nangyayari?”

Kaya ngayong ipapatawag si Sandro Marcos, mas lalo pang lumalakas ang expectation ng publiko na magkakaroon ng malinaw, straight-to-the-point, at comprehensive na paliwanag. Hindi dahil siya ang “dapat sisihin,” kundi dahil ang public accountability ay hindi lamang para sa mga mali—kundi para rin sa pag-unawa kung ano ang nangyayari, bakit nangyayari, at ano ang gagawin para hindi na ito maulit. Sa isang demokratikong lipunan, hindi sapat na profit ang nakikita sa political personality—kailangan ay maturity at readiness na humarap sa mga tanong ng bayan.

Marami ring analysts ang nagsabi na ang pagtawag kay Sandro ay test ng political culture sa Pilipinas. Dahil kung ang isang Marcos ay haharap sa isang public inquiry nang bukas, cooperative, at walang tinatago—ito ay magiging simbolo ng transparency. Ngunit kung magkahalo ang kontrobersiya, miscommunication, at pag-aalangan—maaaring masira ito ng iba’t ibang interpretasyon. Sa madaling salita, ang eksaktong pagtawag kay Sandro ay hindi lamang tungkol sa baha—ito’y tungkol sa political optics, public trust, at institutional credibility.

Dagdag pa rito, hindi maikakaila na may dimension itong historical. Ang apelyidong Marcos ay may mabigat na kahulugan sa kasaysayan ng Pilipinas, at ang bawat aksyon ng sinumang may pangalang Marcos ay sinusuri ng taumbayan nang mas detalye kaysa sa pangkaraniwang opisyal. Kaya kung ang hearing na ito ay magiging maayos, factual, at peace-oriented, maaaring maging turning point ito para sa mga susunod pang public inquiries.

Habang papalapit ang araw ng pagharap ni Sandro, patuloy naman ang paghihigpit ng monitoring sa mga bayan at lungsod na apektado ng pagbaha. Ang mga flood maps, hazard warnings, at rainfall projections ay araw-araw inu-update. At sa bawat emergency response na lumalabas sa balita—mga rescuers na lumalakad sa baha, mga batang karga ng sundalo, mga senior na inililikas—lalong nagiging malinaw kung bakit mahalaga ang flood control probe. Ito ay hindi tungkol sa pulitika. Ito ay tungkol sa buhay ng tao.

Sa loob ng hearing, inaasahang tatalakayin ang tatlong pangunahing punto:

Implementation status ng flood control projects sa kanyang distrito.

Coordination reports kung paano sinusuri, inaaprubahan, o mino-monitor ang mga proyekto.

Accountability matrix para malaman kung sino ang dapat tumugon kapag may problema sa execution.

Hindi ito small talk. Ito ay complex, technical, at politically sensitive. Ngunit ang pagtayo ni Sandro bilang resource person ay magiging mahalagang bahagi ng paglalatag ng mas malawak na larawan.

Sa huli, sa dami ng tanong at tensyon, isa lang ang naghahari: Ang pagnanais ng mga Pilipino na makita ang tunay na solusyon. Hindi lamang paliwanag. Hindi lamang meeting. Hindi lamang photo-op. Kundi aktwal na aksyon na may konkretong resulta.

Kaya ngayong nakatakda nang humarap si Sandro Marcos sa ICI, isang mas malaking tanong ang naghihintay ng sagot:
“Magiging turning point ba ito para sa tunay na pagbabago sa flood management ng bansa?”

Walang nakakaalam ngayon.
Ngunit isang bagay ang sigurado:
Tutok ang buong Pilipinas.