Potential Storm “Wilma” to Enter PAR Today — Ang Bagyong Papalapit na Maaaring Manggulat sa Pilipinas

Ang umagang dapat sana’y tahimik at karaniwan sa marami—mga estudyanteng naglalakad papuntang eskwela, mga empleyadong nagmamadaling sumakay ng jeep, at mga pamilyang naghahanda ng pagkain bago magtrabaho—ay biglang sinabayan ng isang balitang unti-unting kumakalat: may isang Low Pressure Area (LPA) sa silangang bahagi ng bansa na malapit nang pumasok sa Philippine Area of Responsibility (PAR), at kapag ito’y lumakas, papangalanan itong “Wilma.” Sa bulletin ng PAGASA ngayong araw, nakasaad na may mataas na tsansa na ang LPA ay maging tropical depression sa loob ng 24 oras, kaya ang publiko ay inaabisuhang manatiling nakaantabay sa weather updates. Ang pagpasok ng isang bagyong may potensyal na lumakas ay hindi lamang simpleng impormasyon sa balita; ito ay paalala na sa Pilipinas—isang bansang likas na humaharap sa average na 20 bagyo kada taon—ang weather advisory ay hindi dapat maging background noise kundi isang mahalagang pahiwatig ng kahandaan.

Ang LPA na ito, ayon sa mga meteorologist, ay nasa humigit-kumulang 1,200 hanggang 1,400 kilometro silangan ng Eastern Visayas, isang distansyang maaaring malayo sa mapa pero sapat na lapit upang simulan ang seryosong pagmamanman. Hindi semua LPA nagiging bagyo, ngunit ang kasalukuyang kondisyon ng karagatan—mainit na sea surface temperature, mataas na moisture content, at mahinang wind shear—ay itinuturing na perpektong sangkap para sa pagbuo ng isang tropical cyclone. Sinasabi ng PAGASA na sa oras na pumasok ang system sa PAR ngayong araw, ito ay formal nang papangalanang Tropical Depression Wilma, isang pangalan na maaaring sumimbolo sa mapayapang ulan, o sa kabaligtaran, isang hamon na haharapin ng milyong Pilipino depende sa magiging lakas at direksiyon nito.

Mahalagang maintindihan ng publiko kung ano ang ibig sabihin ng “pagpasok sa PAR.” Hindi ito nangangahulugang tatama na agad sa lupa, o lalakas nang biglaan, ngunit mula sa sandaling iyon, ang weather system ay nasa ilalim na ng opisyal na monitoring ng Pilipinas. Ibig sabihin, mas madalas ang issuance ng advisories, mas klaro ang track predictions, at mas mabilis ang pag-alerto sa mga Local Government Units (LGU) sa posibleng lakas ng ulan, hangin, at dagat. Kapag pumasok na ang Wilma sa PAR, maaaring magsimula ang paglalabas ng mga thunderstorm advisories, gale warnings para sa mga mangingisda, at rainfall alerts sa mga rehiyong posibleng tamaan ng mga unang rainbands nito. Sa ngayon, tinitingnang Eastern Visayas, Caraga, at Bicol Region ang unang posibleng makaranas ng masungit na panahon.

Habang nakatutok ang PAGASA sa development ng LPA, lumalabas din sa social media ang iba’t ibang videos at posts na nagpapalabas ng “fake news.” Isa sa mga pinakalaganap ay ang kumalat na AI-generated video na nagsasabing “super typhoon Wilma, mas malakas pa raw sa Yolanda,” at “magdudulot ng matinding pagkasira sa buong Pilipinas.” Dinismiss ito ng PAGASA at ng fact-checking organizations bilang palsong impormasyon. Wala ni isang scientific agency—lokal man o international—ang nagsasabing may paparating na super typhoon na may pangalang Wilma. Ang pagkalat ng ganitong videos ay hindi lamang nagdudulot ng panic sa publiko, kundi nagpapalaganap ng misinformation na maaaring makasagabal sa tamang paghahanda. Ito ang dahilan kung bakit napakahalaga na ang tanging pinagmumulan ng weather information ay ang PAGASA, NDRRMC, at mga lehitimong news outlets.

Kung sakaling lumakas ang LPA at maging tropical depression o tropical storm, inaasahang magdadala ito ng malakas na ulan, lalo na sa mga lugar na madalas bahain. Ang Eastern Visayas, partikular ang Samar at Leyte, ay kilala bilang flood-prone area kapag may bagyo o low-pressure area. Ang Caraga sa Mindanao ay mayroon ding mga bulubunduking lugar na madaling magkaroon ng landslide, lalo na kapag nababad sa maraming oras ng tuluy-tuloy na ulan. Ang Bicol Region, kabilang ang Albay at Camarines provinces, ay may history rin ng lahar flow at storm surges sa coastal communities. Kahit hindi tumama ang sentro ng bagyo sa mga lugar na ito, ang mga outer rainbands ay sapat na upang magdala ng matinding pagbaha.

Kung lalakas ang bagyo, posibleng magkaroon ng travel disruptions. Karaniwan nang ipinagpapaliban ang mga biyahe sa dagat at eroplano kung may tropical cyclone warning signal, kahit pa ito ay Signal No. 1 lamang. Ang mga pantalan ay maaaring magsara para sa kaligtasan ng mga pasahero. Maraming pagkakataon sa nakaraan na ang mga stranded passengers ay umaabot sa libo-libo. Sa ganitong sitwasyon, mainam para sa mga manlalakbay na mag-check ng advisories nang mas maaga bago bumiyahe upang maiwasan ang pagka-stranded sa mga pier at airport.

Ngunit higit pa sa disruptions, ang banta ng bagyo ay mas nakaugat sa kahandaan ng bawat sambahayan. Dapat nang ihanda ang emergency go-bag: tubig, pagkain, flashlight, baterya, tuwalya, powerbank, first-aid, at kopya ng mahahalagang dokumento. Dapat ding siguraduhin na ang bubong at bintana ng bahay ay matibay at walang tagas. Ang mga nakatira malapit sa ilog, dalampasigan, o paanan ng bundok ay inaabisuhang maging handang lumikas kung kinakailangan. Ang mga LGU naman ay inaasahang maghanda ng evacuation centers, relief goods, at rescue equipment bago pa man lumala ang panahon.

Kapag sinabi ng PAGASA na may “moderate to high risk of heavy rainfall,” hindi dapat maging kampante ang mga Pilipino. Maraming simpleng bagyo ang naging malala dahil sa walang tigil na ulan, hindi lang dahil sa lakas ng hangin. Sa maraming pagkakataon, nagdulot ang mga bagyo ng pagtaas ng tubig habang natutulog ang mga tao—isang senaryo na dapat nating paghandaan. Kaya mahalagang sundin ang weather bulletin, lalo na kung nakatira sa lugar na may history ng flash floods.

May mas malalim pang dahilan kung bakit ang Pilipinas ay tila laging nasa bingit ng panganib kapag may paparating na bagyo. Bukod sa geographical location—nakaharap sa Pacific Ocean kung saan nabubuo ang 60% ng world typhoons—ang bansa ay humaharap din sa malalaking structural issues tulad ng kahinaan ng drainage system, informal settlements sa danger zones, kulang sa urban planning, at kakulangan ng community disaster drills. Sa bawat bagyo, paulit-ulit itong lumilitaw bilang problema—at paulit-ulit din ang pag-asa ng bansa na sana’y mas maging handa sa susunod.

Sa susunod na 24–48 oras, may ilang posibleng scenario. Una, maaaring maging tropical depression ang LPA at magdala ng maulang panahon sa Eastern at Central Philippines. Ikalawa, maaari itong lumakas at maging tropical storm habang nasa dagat, na magpapalakas ng hangin at alon, na lalong magpapahirap sa mga coastal communities. Ikatlo, maaari rin itong humina at matunaw sa loob ng PAR, ngunit mag-iiwan pa rin ng pag-ulan dahil sa ITCZ. Sa lahat ng scenario, ang pinakamahalaga ay maging informadong mamamayan at maging handa.

Ngayong inaasahang papasok sa PAR ngayong araw ang potential storm Wilma, may mahalagang tanong: handa ba tayo? Ang sagot ay hindi lamang nakasalalay sa mga LGU o sa NDRRMC, kundi pati sa bawat Pilipino. Sa bawat bagyo, ang kahandaan ng isang pamilya ay maaaring maging pagkakaiba ng buhay at trahedya. Huwag maghintay ng “Signal No. 2” o “No. 3” upang kumilos. Sa oras na marinig natin na ang LPA ay papalapit, dapat ay handa na tayo sa anumang mangyayari.

Sa huli, hindi natin kontrolado ang panahon, ngunit kontrolado natin ang kahandaan. Ang bagyong “Wilma,” kung papangalanan nga ngayong araw, ay hindi pa naman isang super typhoon o isang delubyo. Maaaring humina ito, maaaring lumakas, ngunit ang tunay na hamon ay kung paano tayo tutugon. Ang kalikasan ay hindi kailanman nagpaplano—tumitira ito kung kailan nito gusto. Ang tanging sandata natin ay ang tamang impormasyon, maagang paghahanda, at ang pagtutulungan bilang isang bansa. Huwag maging kampante. Huwag maniwala sa fake news. At huwag iasa ang lahat sa swerte. Dahil kapag ang isang simpleng LPA ay nag-transform sa isang bagyo sa loob ng ilang oras, ang oras na hindi natin ginamit para maghanda ay maaaring maging oras ng pagsisisi.