Buong buhay, inisip ni Ezra na ulila siya sa ama—hanggang sa isang lihim na video sa lumang cellphone ang nagbunyag na buhay pa ito, at ang taong pinaka-pinagkakatiwalaan niya sa bahay… ang siyang dahilan kung bakit sila pinaghiwalay.

CHAPTER 1 – ANG BATA SA BUTAS NG BUBONG

Bata pa lang si Ezra, sanay na siya sa butas ng bubong.

Tuwing umuulan, may iisang patak ng tubig na laging bumabagsak sa mismong gilid ng kanyang lumang kutson. Kung hindi niya takpan ng platito, siguradong babaha ang maliit niyang higaan. Sa barung-barong nilang gawa sa pinagtagpi-tagping yero at plywood, ang tunog ng ulan sa bubong ang naging kanta niya tuwing gabi.

“Ezra, anak, tabunan mo na ‘yang butas bago ka matulog, ha,” sabi ni Minda, ang nanay niya, habang pinipiga ang basang damit sa lababo.

“Opo, Ma,” sagot ng batang si Ezra, hawak ang kalawangin na platito. “Ma, kailan po kaya tayo lilipat sa bahay na walang butas sa bubong?”

Ngumiti si Minda, ‘yung tipong ngiting pilit pero may pag-asa sa gilid.

“Kapag dumating na ‘yung araw na ‘yon, ikaw ang unang matutulog nang walang iniisip na tatamaan ng ulan,” sabi nito. “Baka nga sa kwarto mo pa lang may sarili ka nang kisame na may design.”

“Ma,” sabat ni Ezra, “kailan po babalik si Papa?”

Natahimik ang babae.

Ilang segundo siyang hindi nagsalita, bago sumagot nang mahina:

“Wala na ang Papa mo, anak.”

“Bakit po?” tanong ni Ezra, seryoso.

“Nauna na siya sa langit,” sagot ni Minda, na umiwas ng tingin. “Pero nandito pa rin siya sa puso natin.”

Maaga pa lang, tinuruan na si Ezra na tanggapin na wala na siyang ama. Walang larawan sa dingding. Walang lumang damit na itinago. Kahit anong magtanong ang bata, iisa lang ang sagot: “Patay na ang Papa mo.”

Pero sa tuwing tinitingnan niya ang mukha niya sa basag na salamin, may tanong pa ring hindi natatahimik:

“Kanino kaya ako nakuha? Sino kaya ang tatay kong halos hindi man lang nabanggit sa buhay ko?”

CHAPTER 2 – ANG YAYANG SI ALING TESS

Habang lumalaki si Ezra, may isang taong laging nasa paligid nila: si Aling Tess, kapitbahay nilang matagal na sa lugar, mga quarenta’y singko, may katabaan, mabunganga pero maalaga.

“Ezra, halika rito, kinakain ka naman ng libro mo,” sigaw ni Tess isang hapon habang nagwawalis sa labas. “Magmerienda ka muna, oh, may pansit si Tita Tess.”

Lumabas si Ezra, dala ang lampas-taong notebook. Mahilig siyang magbasa ng kahit anong makuha—lumang komiks, ginupit na artikulo sa diyaryo, kahit pakete ng noodles.

“Salamat po, Tita,” sagot niya, sabay upo sa lumang bangko.

“Tsk,” sabi ni Tess, tinitigan siya. “Parang lalong pumapayat ka, ha. Anong oras na ba uwi ng Mama mo kagabi?”

“Mga alas-onse po,” sagot niya. “Nag-overtime daw po sa pinapasukan niya.”

Tumango si Tess. Kilala niya si Minda bilang masipag na tindera sa isang malaking supermarket sa kabilang bayan. Nagta-travel pa, nag-overtime pa, tapos pag-uwi, maglalaba, magluluto, mag-aalaga ng anak. Hindi biro.

“Ezra,” tanong ni Tess, “nagtatanong ka pa rin ba tungkol sa Papa mo?”

Tumigil si Ezra sa pagnguya.

“Opo,” sagot niya, tapat. “Kahit po hindi na sumasagot si Mama, tinatanong ko pa rin sa sarili ko.”

“Tsk,” buntong-hininga ni Tess. “May tamang panahon para sa lahat. Darating din ‘yon.”

“Eh Tita,” sabat ni Ezra, “kayo po ba… kilala niyo si Papa?”

Natigilan si Tess. Ilang segundo bago siya sumagot.

“Konti,” sagot nito sa dulo. “Pero hindi ako ang dapat magkuwento sa’yo tungkol sa kanya.”

“Sino po?” tanong ni Ezra.

“Si Mama mo,” sagot ni Tess. “Tsaka… ikaw din, balang araw.”

Hindi naintindihan ni Ezra ang huling linya, pero itinago niya iyon sa isip niya.

CHAPTER 3 – ANG BIGLAANG PAGBAGSAK

Lumipas ang mga taon. Nag-high school si Ezra, scholar sa isang public school. Siya ‘yung tipo ng estudyanteng tahimik ngunit matalino, laging may libro, laging may dalang maliit na notebook kung saan siya nagsusulat ng mga piraso ng tula, kwento, pangarap.

Isang gabi ng Hulyo, habang nagra-review siya para sa exam, may narinig siyang kalabog sa kusina.

“Ma?” sigaw niya. “Ma, okay ka lang?”

Walang sumagot.

Tumayo siya, mabilis na naglakad papunta sa kusina—at nakita niya si Minda, nakahandusay sa sahig, hapong-hapo, hawak ang dibdib.

“MA!!!” sigaw niya, halos mabitiwan ang hawak na ballpen.

“Anak…” hirap na bulong ni Minda, “huwag kang… mag-panic. Hinga lang…”

“Magpapa-ospital tayo!” nanginginig ang boses ni Ezra. “Tita Tess!!! TITA TESS!!!”

Mabilis na dumating si Tess, kasama ang ilan pang kapitbahay. Dinala nila si Minda sa pinakamalapit na ospital gamit ang tricycle.

Sa ER, maraming tanong:
“May history po ba ng diabetes? High blood? Sumusuka ba? Nahihilo?”

Si Ezra, litong-lito, nanginginig, hindi alam kung paano sasagot.

Hanggang sa lumabas ang doktor, mabigat ang mukha.

“May malalang kondisyon sa puso ang Mama mo,” sabi ng doktor. “Matagal na siyang may nararamdaman, pero mukhang hindi niya pina-check. Kailangan niyang ma-confine at maobserbahan. At… posibleng kailanganin ng operasyon.”

Para bang may bumbilyang pumutok sa utak ni Ezra.
Puso. Operasyon. Matagal na. Hindi pina-check. Pamilyar.

Napatingin siya kay Tess. Kita sa mata nito ang takot na parang may alam ito na hindi sinasabi.

“Dok,” tanong ni Ezra, pilit na kalmado, “magkano po… ang kailangan?”

Magaan ang sagot ng doktor, pero mabigat ang laman:

“Sa ngayon, kailangan natin ng paunang bayad. Nasa mga ilang daang libo ang operasyon kung kakailanganin. Pero uunahin natin ang gamot, tests, at monitoring. Maghanda na rin kayo—sakaling umabot sa gano’n.”

Parang lumiliit ang mundo.
Parang bumabalik ang istoryang hindi niya pa alam.

CHAPTER 4 – ANG KAHON SA ITAAS NG DULANG

Dalawang araw na nakaconfine si Minda. Bitbit ni Ezra ang notebook niya sa ospital, pero hindi siya makapag-aral. Si Tess ang nag-aasikaso ng pagkain nila, siya ang kinuha bilang emergency “guardian.”

Isang gabi, habang natutulog si Minda, lumapit si Tess kay Ezra sa waiting area.

“Ezra,” mahinang tawag nito. “Puwede ka bang umuwi sandali?”

“Ha?” gulat ni Ezra. “Bakit po? Ayoko pong iwan si Mama.”

“Mabilis lang, anak,” sabi ni Tess. “May kailangan kang makita. Ngayon na.”

May kakaibang tindi ang tono nito. Hindi na ito ‘yung boungangera sa kanto; may bigat, parang may binubuhat sa loob ng matagal.

Kinabahan si Ezra, pero pumayag. Nagpaalam sa nurse, sumabay kay Tess pauwi sa barung-barong.

Pagpasok nila sa maliit na bahay, dumiretso agad si Tess sa lumang aparador ni Minda. Inakyat niya ang maliit na bangko, inabot ang isang kahon sa pinakaibabaw.

“Matagal ko nang alam na nandito ‘to,” sabi ni Tess, pinupunasan ang alikabok sa ibabaw ng kahon. “Sinabi ng Mama mo bago ang unang atake niya… na ‘pag dumating ang panahon, ipababasok ko ‘to sa’yo.”

“Kailan pa po nagkaroon ng atake si Mama?” tanong ni Ezra, naguguluhan. “Ngayon lang po, ‘di ba?”

Umiling si Tess.

“Hindi, anak. Iyon lang ang unang nakita mo. Pero hindi iyon ang una,” sagot niya. “Hindi ka niya sinasaktan… pero matagal na niyang sinasalo lahat mag-isa.”

Naalala ni Ezra ang mga gabing pagod si Minda, pero tahimik. Ang paghawak nito sa dibdib kapag nagbubuhat ng mabigat. Ang biglaang pag-upo nito at paghinga nang malalim.

Hindi niya pinansin.
O ayaw niya lang pansinin.

“Buksan mo,” sabi ni Tess, inaabot sa kanya ang kahon.

Nanginginig ang kamay ni Ezra. Dahan-dahan niyang tinanggal ang takip.

Loob nito:

isang lumang cellphone na may paltos na screen;

ilang nakaipit na papel;

at isang maliit na notebook na kulay asul.

May maliit na sulat sa ibabaw, sa sulat-kamay ni Minda:

“Para kay Ezra, kapag hindi ko na kayang magpaliwanag nang harapan.”

CHAPTER 5 – ANG LIHAM NI MINDA

Sa ilalim ng dim na ilaw ng kanilang maliit na kwarto, binuksan ni Ezra ang sulat.

“Anak,

Kung nababasa mo na ang liham na ‘to, ibig sabihin may nangyaring matindi sa akin na hindi ko na kayang paliitin sa isang ngiti at isang ‘ok lang ako, anak.’ Pasensya ka na, Ezra. Hindi ako magaling magsabi ng totoo kapag may masakit. Sanay akong ngumiti kahit may dinadala para hindi ka mag-alala.”

“Madalas mong tanungin sa akin: ‘Ma, nasaan si Papa?’ Palagi kong sinasabing ‘wala na siya.’ Sa isip mo, ibig sabihin no’n: patay na. Kaya pinabayaan ko nalang. Mas madaling isipin na patay na ang isang taong hindi dumadalaw, ‘di ba? Mas madaling magalit sa patay na hindi sasagot.”

“Pero anak… hindi patay ang Papa mo.”

Parang bumagsak ang mundo ni Ezra sa isang linya.

“Hindi… patay?” bulong niya.

Nagpatuloy siya sa pagbasa.

“Buhay ang Papa mo. Nasa Maynila siya. Driver siya sa isang mayamang pamilya ngayon. At oo… alam niya na mayroon siyang anak na ang pangalan ay Ezra.”

“Hindi kita niloko dahil gusto kong saktan ka. Nagsinungaling ako dahil akala ko, ‘yon ang magpapadali sa buhay mo. Akala ko, mas mabuti nang isipin mong wala na siya, kaysa malaman mong iniwan ka niya.”

“Pero anak… hindi ka niya iniwan nang basta-basta. At hindi rin simpleng kwento ito ng mabait na nanay at masamang tatay. Kagaya ng lahat ng totoong buhay, magulo ang totoo.”

“Kaya bago ka magdesisyon kung kamumuhian mo siya, pakiusap—panoorin mo muna ang video sa lumang cellphone na ‘yan. Lahat ng hindi ko nasabi, sinabi niya doon.”

“At tandaan mo, Ezra: kahit anong mapanood mo, kahit anong maramdaman mo… mahal na mahal kita. Hindi doon magbabago ‘yon.”

– Mama”

Hindi alam ni Ezra kung uunahin niyang umiyak o magalit.
Lumapit si Tess, marahang hinawakan ang balikat niya.

“Alam kong mabigat,” bulong nito. “Pero hinding-hindi ka maglalakad nang walang karapatang malaman ang totoo.”

CHAPTER 6 – ANG VIDEO SA LUMANG CELLPHONE

Hawak ni Ezra ang lumang cellphone. Butas ang speaker, basag ang gilid, luma ang keypad. Pero naka-charge ito—malamang, si Tess ang nag-abot ng charger bago siya dumating.

Binuksan niya. Dahan-dahan. Pinuntahan ang “Gallery”. May iisang folder: “Huwag buksan (para kay Ezra lang)”.

Islamak ang dibdib niya.

Binuksan niya ang folder.

Isa lang ang video file.

Title: “Anak, patawad – mula kay Papa”

Pinindot niya ang play.

Lumabas sa screen ang isang lalaking nasa tatlumpu’t siyam o apatnapung taong gulang, moreno, payat pero may tindig. Nasa loob ito ng isang maliit na kwarto, simple lang ang likod: pader na may kalendaryo, lumang kurtina, at isang habihan ng damit.

Kinabahan si Ezra.
May kung anong pamilyar sa hugis ng mata.
Sa hugis ng ilong.
Sa paraan ng pagngiti na pilit tinatago ang kaba.

“Ezra…” nagsimula ang lalaki, halatang kinakabahan. “Kung napapanood mo ‘to, malamang alam mo na ang isang bahagi ng totoo. Ako nga pala si Jeric. Sa birth certificate mo, ako ang nakalagay na ‘father’ mo. Sa totoong buhay… hindi ako naging tatay sa’yo.”

Napakagat si Ezra sa labi.
Jeric.
Papa.

“Anak,” tuloy nito, “una sa lahat, hindi kita hinihingan ng tawad para agad mo kong patawarin. Alam kong wala akong karapatang humingi no’n. Matagal akong nawala. Matagal akong duwag. Matagal kong inuna ang sarili kong takot kaysa sa responsibilidad ko bilang ama.”

Huminga nang malalim ang lalaki sa video.

“Nung nabuntis ko ang Mama mo, hindi ako handa. Simpleng kargador lang ako noon sa pier. Wala akong ipon, wala akong direksyon sa buhay. Nung sinabi niyang buntis siya, ang una kong ginawa… tumakbo.”

Napapikit si Ezra.
“Alam ko na,” bulong niya sa sarili. “Typical.”

“Pero anak…” dagdag ni Jeric, “hindi doon natapos ‘yon.”

“Isang buwan akong nagtagong parang daga. Umiinom, naglalasing, nakikipag-away sa sinumang magtatanong ‘kamusta ka na?’ Kasi kung sasagutin ko, sasabihin ko lang: ‘Bagsak. Duwag. Walang kwentang magiging tatay.’”

“Nabalitaan kong nahimatay ang Mama mo sa palengke. Wala kang kamalay-malay noon. Dinala siya sa health center. Sabi ng doktor, buntis nga siya, pero stressed. Kailangan niya ng suporta, hindi dagdag sakit sa ulo.”

“Doon ako natauhan.”

“Sinubukan kong bumalik sa buhay niya. Pero noong araw na pipirma na ako sa kasunduan para sa trabaho sa Maynila bilang driver—isang rare opportunity para sa katulad kong walang tinapos—nag-away kami.”

“Anak…” ngumiti nang mapait si Jeric. “Tama ang Mama mo no’n. Mali ako.”

“Ang gusto niya: manatili ako sa tabi niyo kahit mahirap, kahit wala pang kasiguraduhan. Ang gusto ko: pumunta sa Maynila, magtrabaho, mag-ipon, at balang araw, saka nalang bumalik na may mai-aabot nang maayos.”

“Dalawang magkaibang paraan ng pagmamahal. Pero minsan, kahit pareho kayong nagmamahal, may masasaktan.”

“Sa huling pagtatalo namin, nasabi ko ang mga salitang hanggang ngayon ikinakahiyako.”

Nagpa-pause siya, halatang pinipigilan ang luha.

“‘Kung hindi mo kayang maghintay, lumaban ka na lang mag-isa,’ sabi ko sa kanya noon.”

“Kinabukasan, umalis ako nang hindi nagpapaalam.”

Sumabog ang dibdib ni Ezra sa sakit.
Tama si Mama. Iniwan nga sila.

“Pero hindi ibig sabihin no’n, hindi na kita hinanap,” tuloy ni Jeric. “Ilang taon akong naghanap ng paraan para makaalis, para makauwi, para madalaw man lang kayo. Pero sa bawat balik ko sa dati n’yong lugar… wala na kayo roon.”

“Malaki na siguro ang galit sa akin ng Mama mo, at may karapatan siya roon. Pinutol niya ang koneksyon namin. Sinabi niya sa mga kapitbahay na patay na ako. At para sa akin… deserve ko ‘yon.”

“Anak…” direktang tumingin si Jeric sa camera. “Mula no’n, taon-taon—oo, taon-taon—nagpapadala ako ng pera sa pamamagitan ni Aling Tess.”

Parang binuhusan ng malamig na tubig si Ezra.

“Tita Tess…?” bulong niya.

“Siya ang may alam sa lahat,” tuloy ni Jeric sa video. “Siya ang nagsabing ‘kung talagang gusto mong tumulong, huwag kang magpakita. Hayaan mong si Minda ang magdesisyon kung kailan ka babalik sa buhay ni Ezra’.”

“May mga panahong malapit na akong suwayin ‘yon. Gusto na kitang puntahan. Gusto na kitang makita sa eskwela, sa gilid ng ilog, sa maliit na bahay niyo. Pero sa tuwing iisipin kong baka masira ko lang ang stability na meron kayo, umaatras ako.”

“Hanggang isang araw, tumawag sa’kin si Minda.”

“‘Jeric,’ sabi niya, ‘may sakit na ako. Hindi ko alam kung hanggang saan ang kaya ng puso ko. Baka dumating ang araw na ako mismo ang hindi makakapagpaliwanag kay Ezra. Kaya gumawa ka ng video. Sabihin mo sa kanya ang totoo. Kahit masaktan siya, kailangan niyang malaman.’”

“Anak…” bumigay na ang luha ni Jeric sa video. “Hindi ako mabuting tatay. Hindi ako naging matapang. Pero hindi rin totoo na wala akong pakialam. Sa bawat gabing iniisip mong iniwan ka ng tatay mo… iniisip ko rin kung karapat-dapat ba akong tawagin mo pa ring ‘Papa’ pagdating ng araw na magkita tayo.”

“Nasa ‘yo na ‘yon.”

“Huling sasabihin ko lang:
Mahal na mahal kita, kahit hindi ko naipakita sa tamang paraan.
At kung bibigyan mo ‘ko ng kahit maliit na puwang sa buhay mo, pupunuin ko ‘yon ng paghingi ng tawad at pagsisikap na bumawi… hanggang sa maubos ang mga araw ko.”

Natapos ang video.

Tahimik ang kwarto.
Tahimik ang buong barung-barong.
Walang ingay kundi hikbi ni Ezra.

Sa labas ng pinto, nakasandal si Tess, tahimik ding umiiyak.

CHAPTER 7 – ANG GALIT AT ANG PATAWAD NA NAGBANGGA

“Ano ‘to, Tita?” halos pasigaw na tanong ni Ezra paglabas niya ng kwarto, hawak pa ang cellphone. “Alam niyo po lahat ‘to? Na buhay si Papa? Na nagpapadala siya ng pera? Na may video pa siya para sa’kin?”

Hindi umiwas ng tingin si Tess.

“Oo,” tapat niyang sagot. “Alam ko.”

“Bakit hindi niyo sinabi?!” luhaang tanong ni Ezra. “Bakit hinayaan niyong isipin kong patay na siya? Bakit niyo akong hinayaang magalit sa multo?!”

Lumapit si Tess, pero umurong si Ezra.

“Tita, alam niyo po bang bawat taon, nagwi-wish ako sa birthday ko na sana sumulpot si Papa? Na sana kahit sa apat na sulok ng classroom, may lalaking tatayo at sasabihing, ‘Anak ko ‘yan’?! Alam niyo bang lahat ng basag na parte ng pagkatao ko… yung tatay ko ang sinisisi ko? Tapos ngayon sasabihin niyong—”

“Ezra,” putol ni Tess, nanginginig ang boses, “kung sinabi ko noon, handa ka na ba?”

Natigilan siya.

“Alam ko, wala akong karapatang magdesisyon para sa’yo,” tuloy ni Tess. “Pero pinakiusapan ako ng Mama mo. Iyon ang huling pakiusap niya bago siya unang inatake. Sabi niya, ‘Tess, hayaan mo munang lumakas ang loob ni Ezra. Kapag kaya na niyang tanggapin, saka natin ibigay ang buong kuwento. Ayokong lumaki siyang pa-bouncing ball sa pagitan namin ni Jeric.’”

“Kung galit ka sa’kin ngayon, tatanggapin ko,” dagdag nito. “Pero pakiusap lang, anak… bago ka magdesisyon kung sisirain mo na completely ang imahe ng tatay mo, isipin mo rin: ilang taon din siyang nanahimik, pero hindi tumakbo palayo sa pagkakasala niya. Nagtrabaho siya, nagpadala, naghintay.”

“Hindi siya perpekto. Hindi siya bayani. Pero hindi rin siya halimaw.”

Hindi agad nakasagot si Ezra.
Sa halip, bumalik siya sa kwarto, inabot ang notebook ni Mama.

Sa pahina sa likod, may naka-sulat na isang pangungusap:

“Anak, ang buong katotohanan minsan ay hindi para sa batang puso. Pero para sa’yo na ngayon ay binata na… kaya mo na ‘yan. Huwag mong hayaan ang galit na maging tanging lente mo sa nakaraan.”

Umupo si Ezra sa sahig, yakap ang kahon, parang batang nawalang muli pero ibang klaseng pagkawala.

CHAPTER 8 – ANG PAGBISITA SA OSPITAL—AT ANG DESISYON

Kinabukasan, bumalik si Ezra at Tess sa ospital.

Mas mahina na si Minda. Naka-oxygen. Pero nang makita si Ezra, nagliwanag ang mata.

“Anak…” bulong niya. “Nakita mo na ba ‘yung… kahon?”

Tumango si Ezra, nanginginig.

“Opo, Ma,” sagot niya. “Pinanood ko na rin ‘yung video.”

Hindi na nagkunwaring nagugulat si Minda. Alam niyang darating ang araw na ‘yon.

“Galit ka ba sa’kin?” tanong niya, derechong tinamaan ang puso ni Ezra.

Hindi agad nakasagot si Ezra.

“Ma…” bulong niya, “galit ako kasi ang dami kong hindi alam. Galit ako kasi hindi mo sinasabi na may sakit ka na pala dati. Galit ako kasi ang dami niyong kinaya mag-isa ni Papa—oo, Papa—na hindi niyo ako sinama man lang sa laban.”

Tumulo ang luha ni Minda.

“Pero…” dagdag ni Ezra, huminga nang malalim, “mas galit ako sa sakit mo ngayon. Mas galit ako sa oras na parang ayaw maghintay.”

Hawak niya ang kamay ng ina, mariin.

“Kung buhay si Papa, Ma,” sabi niya, “gusto ko siyang makita. Hindi para yakapin agad. Hindi rin para murahin. Gusto ko lang… makita kung anong klaseng tao ‘yung nasa video. Kung totoo ba ‘yung sinasabi niya. Kung may puwang pa siya sa buhay natin.”

Nakangiting umiiyak si Minda.

“Siguro,” bulong niya, “ito na ‘yung hinihintay ng maraming taong nagdasal para sa atin.”

Tumango si Tess sa gilid.

“Saan ko po siya makikita?” tanong ni Ezra.

“Sasama ako,” sabi ni Tess. “Hindi kita hahayaang mag-isa.”

CHAPTER 9 – ANG PAGKIKITA SA TERMINAL

Ayon sa impormasyon ni Tess, nagta-trabaho si Jeric bilang driver ng isang shuttle van sa may bus terminal sa lungsod—sakay ng manggagawa, empleyado, minsan turista.

Pagdating nila, maingay, mausok, maraming sasakyan.

“Paano natin siya hahanapin?” tanong ni Ezra, kinakabahan.

“Simple,” sagot ni Tess. “Hahanapin natin ‘yung lalaking kamukha mo.”

Napakunot ang noo ni Ezra.

Hanggang sa may bumusina sa gilid.

“Hoy, Tess!” sigaw ng isang lalaking nakasilip sa bintana ng puting van. “Ang aga mo naman tumambay dito. May pasahero ka ba?”

Napalingon si Ezra.

Parang tumigil ang oras.

Ang lalaki sa van—nakasuot ng simpleng polo, may ID sa leeg, medyo may puti na sa buhok, may kulubot sa gilid ng mata—ay may parehong hugis ng kilay, parehong ngiti, parehong paraan ng pag-inat ng leeg kapag naiilang… tulad niya.

“Jeric,” sabi ni Tess. “May kasama akong gustong makausap ka.”

Nag-angat ng tingin si Jeric, handang makipagbiruan sana, pero nang makita si Ezra sa tabi ni Tess, parang naubusan ng hangin ang baga niya.

“Ezra…” halos bulong niya.

“Pa…” halos bulong din ni Ezra.

Walang script.
Walang handa.
Walang dialogue na hiniram sa pelikula.

Lumapit si Jeric, mabagal, parang natatakot na kapag lumapit siya nang mabilis, maglalaho ang imahe sa harap niya.

“Pwede ba kitang yakapin?” tanong niya, nanginginig.

Hindi agad sumagot si Ezra. Tumingin siya kay Tess, tumingin siya sa mga kamay niyang sanay sa pagbitbit ng kahon ng liham.

Sa huli, tumango siya. Mahina.

Niyakap siya ni Jeric nang mahigpit—yakap ng taong matagal nang nangungulila.

“Pasensya na, anak,” bulong nito. “Ang tagal kong nawala. Ang dami kong hindi nagawa. Ang duwag-duwag ko. Hindi ko kayang bawiin lahat, pero handa akong gumugol ng natitirang buhay ko para kahit papano… makapaglagay ng konting tama sa lahat ng mali ko.”

Hindi agad niyakap pabalik ni Ezra. Nakatayo lang siya, hawak ang bag strap niya, iniisip ang lahat.

Ilang segundo. Minuto. Hindi niya alam.

Sa huli, dahan-dahan niyang inilapit ang mga braso niya sa likod ng lalaki—mahina, pero malinaw:

Yakap.

“Hindi pa kita napapatawad,” bulong ni Ezra sa balikat ni Jeric. “Pero hindi rin kita itataboy.”

Tumawa-iyak si Jeric.

“Okay lang,” sagot niya. “Magsisimula ako sa hindi pagtapon.”

CHAPTER 10 – ANG PAMILYA NA HINDI PERPEKTO PERO TOTOONG BUO

Lumipas ang mga linggo.
Hindi agad naging madali.

May mga araw na ayaw kausapin ni Ezra si Jeric. May mga araw na nagbabaon ng pagkasayang si Jeric, bumibili ng sopas, fishball, kahit simple lang, para may makain si Ezra pag nagkita sila. Paminsan-minsan, dumadalaw sila kay Minda sa ospital. Hindi pa niya na-ooperahan, pero unti-unting umaayos ang kondisyon.

Isang gabi, kumpleto silang tatlo sa ospital: si Minda sa kama, si Jeric sa monoblock chair, si Ezra sa gilid, hawak ang notebook.

“Dati,” sabi ni Minda, nakangiti, “iniisip kong hindi na mangyayari ‘to. Na hindi na kayo mauupo nang ganito—hindi na magtatagpo ang dalawang kalahati ng buhay ko.”

“Hindi ‘to perpektong eksena, Ma,” biro ni Ezra. “Nasa ospital ka pa rin, oh.”

“Pero andito kayong dalawa,” sagot ni Minda. “At sa dinami-dami ng taon na lumipas, ito na yung pinaka… kumpleto.”

Tumingin si Jeric kay Ezra.

“Anak,” sabi niya, “hindi ko alam kung anong title ko sa’yo ngayon. ‘Tay’, ‘Pa’, ‘Jeric’, ‘Kuya Driver’… kahit ano, tatanggapin ko.”

Napangiti si Ezra.

“Sa ngayon,” sagot niya, “Jeric muna.”

Pumalatak si Minda, natatawa.

“Ayos na ‘yon,” sabi niya. “Level 1.”

“But,” dagdag ni Ezra, tumingin diretso kay Jeric, “kung kaya mong patunayan sa sarili mo at sa amin na hindi ka na ‘yung Jeric na tumakbo noon… baka isang araw, kusa ko nang sabihing ‘Pa’ nang hindi ko namamalayan.”

Tumango si Jeric, seryoso, may luha sa mata pero may pag-asa sa mukha.

“Hindi kita pipilitin,” sabi niya. “Pero araw-araw, pipiliin kitang maging anak—kahit hindi mo pa ako piliing maging tatay.”

EPILOGO – ANG BUBONG NA WALA NANG BUTAS

Ilang buwan ang lumipas. Naoperahan si Minda, nakarekober, bagama’t kailangan pa ng maintenance sa gamot. Si Jeric patuloy na nagtrabaho bilang driver, pero ngayon, hindi na siya basta driver lang—ama rin siyang laging sumusundo kay Ezra kapag may late class o project.

Si Tess? Siya pa rin ang tsismosa sa barangay, pero ngayon, proud na tsismosa:

“Alam niyo ‘yung batang si Ezra? Ayun, kasama na tatay niya. O, ‘di ba, mas maganda ‘yung tsismis kapag happy ending!”

Isang gabi, nakaupo si Ezra sa kwarto nila, hawak ang lumang kahon.

Tiningnan niya ang butas sa bubong—pero agad niyang napansin:

May nakatakip nang bagong yero.

Bumukas ang pinto.

“Anak,” tawag ni Minda, “natuluan ka pa ba ng ulan diyan sa kwarto?”

Umiling si Ezra, nakangiti.

“Hindi na, Ma,” sagot niya. “May nag-ayos na.”

“Sino?” tanong ni Minda, kunwaring hindi alam.

“Si Jeric,” sagot niya. “Si Papa.”

Natigilan si Minda. Naunang tumulo ang luha bago ang ngiti.

Lumabas si Ezra, bitbit ang notebook. Pagdadaan siya sa sala, nadaanan niya si Jeric na natutulog sa plastic chair, pagod galing biyahe, hawak pa ang polo niyang mabango sa pawis.

Tinignan niya ito sandali, at sa sobrang tahimik ng gabi, bumulong siya nang hindi na nag-iisip:

“Pa… salamat.”

Hindi nagising si Jeric, pero ngumiti ito nang bahagya, parang kahit sa panaginip, narinig niya.

Sa labas, umulan uli.
Pero sa loob ng bahay, wala nang tulo. Wala nang basang kutson. Wala nang batang mag-isa sa kwarto.

May sugat pa rin sa nakaraan, oo.
May mga araw pa ring bumabalik ang galit, oo.
Pero ngayon, may paraan na para gamutin: katotohanan, pagpili, at unti-unting pagpapatawad.

At sa wakas, ang tanong na “Nasaan si Papa?” ay napalitan na ng:

“Paano ko pa siya makikilala bukas?”