10 PINAKAKONTROBERSIYAL NA PAGKAKAMALI NG MGA PANGULO NG PILIPINAS — ANG MGA DESISYONG YUMUGYOG SA BANSA!

Sa bawat yugto ng kasaysayan ng Pilipinas, may mga lider na yumakap sa matinding responsibilidad ng paghawak sa kapangyarihan. Ngunit kahit gaano katalino, kabait, o kabuti ang intensyon ng isang presidente, hindi maiiwasan ang pagkakamali—mga desisyong minsan ay nagdulot ng sigawan sa Kongreso, protesta sa lansangan, at pagkalugmok ng milyon-milyong Pilipino. Hindi ito listahan para manira, kundi pagbabalik-tanaw kung paano hinubog ng mga kontrobersiyal na hakbang na ito ang bansa, mula panahon ng digmaan hanggang modernong pulitika.

Marahil ay nakikita natin ang mga pangulo bilang mga makapangyarihang nilalang na hindi dapat magkamali. Pero sa likod ng imaheng iyon ay mga taong dumadaan sa limitadong impormasyon, pressure ng politika, at mga impluwensiyang hindi natin nakikita. At sa bawat pagkakamali, lumilitaw ang kailangang aralin ng susunod na henerasyon — kung ano ang dapat iwasan, pag-ingatan, at hindi na ulitin.

1. Ang Panahon ng Batas Militar — Si Ferdinand Marcos Sr. at ang Pinakamainit na Debate sa Kasaysayan

Walang listahan ang mabubuo nang hindi nababanggit ang deklarasyon ng Martial Law noong 1972. Para sa ilan, ito ay hakbang para pigilan ang kaguluhan; para sa iba, ito ang nagbukas ng pinto sa pang-aabuso at paglabag sa karapatang pantao. Ang pinakamabigat na kritisismo? Pagpalawig ng kapangyarihan sa hindi malinaw na panahon, kasama ang pagkakakulong ng oposisyon, curfews, at higpit sa media. Hanggang ngayon, nananatili itong isa sa pinakakontrobersiyal na desisyon ng sinumang presidente, at pinagdedebatehan pa rin kung ano ang tunay na intensyon sa likod nito.

2. Corazon Aquino at ang Political Instability na May Sunod-Sunod na Kudeta

Bagamat kilala si Cory bilang simbolo ng demokrasya, hindi maikakaila na ang unang bahagi ng kanyang administrasyon ay maraming beses na tinangkang pabagsakin. Ang pitong coup attempts laban sa kanyang pamahalaan ay nagresulta sa kawalan ng tiwala ng investors, kaguluhan sa ekonomiya, at takot sa mga Pilipinong napapagod na sa pagbabago-bago ng kapangyarihan. Isa itong malaking hamon—hindi dahil palpak ang liderato, kundi dahil kulang ang paghahandang institusyonal para sa biglang pagbago mula diktadura tungo sa demokrasya.

3. Fidel Ramos at ang Power Crisis—Isang Bansang Nalugmok sa Dilim

Hindi kailanman makakalimutan ng ekonomiya ang brownout era noong early 1990s. Sa ilalim ng administrasyong Ramos, kinailangan harapin ang krisis sa kuryente na nagresulta sa 8–12 hours na tagal ng mga blackout. Maraming negosyo ang nagsara, maraming trabaho ang nawala, at nalugi ang mga pabrika. Bagama’t nagsumikap siyang lutasin ito sa pamamagitan ng IPP deals, kinritisismo rin ang mga long-term contracts na kalaunan ay naging pasanin ng bansa.

4. Joseph Estrada – Ang Impeachment Trial na Yumugyog sa Bansa

Si Erap ay minahal ng masa, ngunit nalugmok ang kanyang administrasyon sa malawakang alegasyon ng jueteng payola at “midnight cabinet.” Ang impeachment trial, na sinundan pa ng EDSA II, ay nagresulta sa kanyang pagbaba sa pwesto — isa sa pinakamabigat na political downfall sa kasaysayan. Ang kontrobersiyang ito ay nagdulot ng pagkawatak-watak ng lipunan: masa kontra middle class, mayaman kontra mahirap.

5. Gloria Macapagal Arroyo – Hello Garci at ang Krisis sa Legitimacy

Walang mas matinding political scandal noong 2000s kundi ang “Hello Garci” controversy. Marami ang naniniwala na ito ang isa sa pinakamalaking batikos sa kanyang termino — ang alegasyon ng pakikialam sa election results. Kasabayan pa nito ang fertilizer scam at state of emergency declarations. Kahit marami siyang nagawang infrastructure projects, hindi na naibalik ang tiwala ng malaking bahagi ng publiko matapos ang eskandalong ito.

6. Benigno “Noynoy” Aquino III – SAF 44 at ang Pinakamabigat na Sugat ng Hudhud

Ang Mamasapano clash noong 2015 ay isa sa pinakamalungkot na trahedyang kinasangkutan ng gobyerno. Ang pagkamatay ng 44 na elite commandos ay nagdulot ng pambansang hinagpis at galit. Pinuna si PNoy dahil sa umano’y miscommunication, faulty planning, at kakulangan ng agarang tulong. Hindi man sinadya, ang pangyayaring ito ay tumatak sa kanyang administrasyon bilang pinakamadilim na araw.

7. Rodrigo Duterte – War on Drugs at ang Pandaigdigang Kontrobersiya

Ang anti-drug campaign ni Duterte ay kontrobersiyal hindi lamang sa Pilipinas, kundi pati sa international community. Habang marami ang sumuporta sa kaniyang “decisive leadership,” marami ring nagtanong tungkol sa human rights issues, dahil sa libo-libong fatalities na naiuugnay sa kampanya. Isang administrasyong puno ng sigaw, suporta, takot, at tanong — isang polarizing period na tatalakayin pa siguro sa loob ng maraming dekada.

8. Bongbong Marcos – Sugar Fiasco at Ang Bagong Hamon ng Ekonomiya

Isang kontrobersiya ang bumulaga sa unang taon ng Marcos Jr. administration: ang sugar importation fiasco, kung saan lumabas ang usaping may lumagda umano ng import order nang walang pahintulot. Kasabay nito, kritisismo sa inflation at presyo ng bilihin ang nagbigay-panik sa maraming Pilipino. Kahit nagsusumikap ang administrasyon na ayusin ang ekonomiya, hindi maikakaila na ang mga unang buwan nito ay punô ng sigalot at pagtatanong.

BAKIT NAGKAKAMALI ANG MGA PINUNO?

Madalas nating makalimutan na kahit Pangulo pa ang isang tao, hindi sila superhuman. Sila ay:

may limitadong impormasyon,

may advisers na minsan ay hindi rin tama,

may pressure mula sa politika,

at may mga krisis na walang blueprint.

Ang mahalaga ay kung paano tinutugunan ang pagkakamali — hindi kung paano ito tinago.

PANG-ARAL PARA SA SUSUNOD NA HENERASYON

Ang listahang ito ay hindi para manira. Ito ay para matuto.

✔ Ang kapangyarihan ay hindi garantiya ng tama.
✔ Ang transparency ay pinakamahalagang currency ng gobyerno.
✔ Ang pagkakamali ng nakaraan ang magsisilbing gabay ng kinabukasan.

At higit sa lahat:
Walang perpektong Pangulo — pero may mga lider na handang magtuwid kapag nagkulang.