CHAPTER 1 — ANG PAGKAWALA SA EKSAM

Sa bayan ng San Lorenzo, kung saan ang umaga ay nagsisimula sa tunog ng mga tricycle at amoy ng bagong lutong pandesal, may isang estudyanteng kilala hindi dahil sa kasikatan kundi sa kanyang determinasyon na baguhin ang takbo ng buhay ng kanyang pamilya. Si Rafael Monteverde, isang working student, scholar, at panganay sa tatlong magkakapatid, ay kilala sa pagiging matalino, tahimik, at hindi kailanman lumiliban sa klase. Kaya nang dumating ang araw ng pinakamahalagang exam sa buong semestre—ang pagsusulit na magtatakda kung mananatili siya bilang full scholar o magbabalik sa bayarin na hindi kayang punan ng pamilya—hindi siya dapat napabilang sa listahan ng mga absent. Ngunit sa gitna ng init ng tanghali, habang naglalakad siya papunta sa unibersidad bitbit ang nalalabing reviewer, tumunog ang cellphone niya at nagpakita ng hindi inaasahang pangalan: Mrs. Cassandra Esteban, ang asawa ng isang kilalang bilyonaryong negosyante na minsang naging dahilan ng part-time job ni Rafael sa isang charity event. Nang sagutin niya ang tawag, nanginginig ang boses niya nang marinig ang mahinang tinig ng babae, puno ng desperasyon at pagod. “Rafael, please… kailangan ko ng tulong. Ngayon na. Walang ibang pwedeng puntahan.” Hindi na nakapagtanong si Rafael kung bakit siya ang tinawagan; ang tanging naramdaman niya ay ang bigat sa tono ng babae, parang may nangyayaring hindi kayang hintayin ang pagtatapos ng exam. Sa pagitan ng pangarap niyang manatiling scholar at panawagang hindi niya kayang balewalain, tumigil ang oras. Pinikit niya ang mga mata, huminga nang malalim, at dahan-dahang ibinulsa ang reviewer. Sa unang pagkakataon mula nang pumasok sa unibersidad, tumalikod siya hindi dahil sa katamaran, kundi dahil may tawag na mas malalim kaysa sa diploma—ang tawag ng tao na minsan tumulong sa kanya noong wala siyang inaasahan. Habang bumababa siya sa jeep at papunta sa address na ibinigay ng babae, nagtanong siya sa sarili kung tama ba ang ginagawa, kung hindi ba niya tinatalikuran ang kinabukasan ng sariling pamilya. Ngunit bago pa man sumagot ang konsensya niya, may paparating na sasakyang itim, tinted, at mabilis huminto sa harap niya. Bumukas ang pinto, at bago pa siya makabangon mula sa pagkagulat, may tumawag mula sa loob: “Rafael? Sumakay ka. Sinabi ni Madam na bilisan mo.” Wala siyang nagawa kundi sumunod. Habang humahampas ang hangin sa mukha niya at mabilis silang bumibiyahe palabas ng lungsod, ramdam niya ang paghigpit ng mundo; hindi niya alam kung ano ang naghihintay, pero alam niyang may mangyayaring magbabago sa takbo ng buhay niya. Nang makarating sila sa isang private helipad sa labas ng Manila, nakita niya si Cassandra nakatayo, mukhang pagod, nakasuot ng simpleng coat, hindi maayos ang buhok, malayo sa glamor na nakasanayan niyang makita sa mga balita. Nang makita siya ng babae, agad nitong hinawakan ang kamay niya, mahigpit, parang may pinagdadaanan na hindi kayang salubungin mag-isa. “Rafael… salamat at dumating ka,” anito, bakas ang luha sa gilid ng mata. Ngunit bago pa man siya makasagot, umalingawngaw ang malakas na tunog sa ibabaw nila. Sa pagitan ng ulap at araw, lumitaw ang isang itim na helicopter, mabilis, mababa, at tila minamadali ang paglapag. Napaatras si Rafael, hindi dahil sa takot kundi dahil hindi niya inakalang ang simpleng pagpapaliban niya sa exam ay magdadala sa kanya sa isang sitwasyong tila kinuha mula sa pelikula. Ngunit ang boses ni Cassandra ang bumulong, mababa ngunit nanginginig: “Hindi mo alam kung gaano kahalaga na nandito ka ngayon. Lahat ay nakasalalay sa tulong mo.” At bago umupo ang helicopter sa lupa, naramdaman ni Rafael ang malamig na katotohanang wala na siyang balikan sa exam—ngayon, ang mundo ng isang bilyonaryong pamilya ang hinaharap niya.

CHAPTER 2 — ANG HELIKOPTERONG NAGDALA NG KATOTOHANAN

Habang unti-unting lumalapat ang helicopter sa helipad, lalong lumakas ang tibok ng puso ni Rafael, hindi dahil sa takot kundi dahil hindi niya maipaliwanag kung anong klaseng sitwasyong pinasukan niya. Wala siyang sapat na impormasyon, wala siyang ideya kung bakit siya ang tinawag, at lalong wala siyang panahon para mag-isip tungkol sa exam na iniwan niya; para bang sa pagdating ng helicopter na iyon, naputol ang lumang kabanata ng buhay niya at napilitang magsimula ng panibago. Nang bumukas ang pinto ng aircraft, bumungad ang dalawang armadong security personnel na nakasuot ng dark tactical gear, naka-earpiece, seryoso ang mga mukha at naka-alerto sa bawat galaw ng paligid. Sa gitna nila, lumabas ang isang lalaking hindi imposibleng makilala: si Victor Esteban, ang bilyonaryong asawa ni Cassandra, may-ari ng napakalaking conglomerate na may investments sa mining, tech exports, at international finance. Subalit hindi siya mukhang CEO sa sandaling iyon; magulo ang buhok, nakasuot lamang ng simpleng polo at dark pants, mukha siyang taong galing sa habulan, hindi sa luxury boardroom meetings. Nang makita siya ni Cassandra, mabilis itong lumapit, pero hindi agad nagyakap; sa halip, tumingin sila sa isa’t isa na parang may mabigat na alitan o sikreto sa pagitan. “Nasaan siya?” tanong ni Victor, mababa ang tono. Tumugon si Cassandra: “Sa loob. Pero kailangan natin siya,” sabay tingin kay Rafael. Naguguluhan si Rafael at tila nababasa ni Victor iyon, kaya lumapit ito nang mabagal, parang sinusukat kung anong uri ng tao ang nasa harap niya. “Ikaw si Rafael Monteverde,” sabi ng lalaki. Hindi iyon tanong; iyon ay kumpirmasyon. Tumango si Rafael, magalang ngunit halatang kinakabahan, at tinanong nang may pag-aalinlangan, “Sir… ano po ba talaga ang nangyayari? Bakit ako ang pinatawag ninyo?” Ngunit bago pa man makasagot si Victor, narinig nila ang malakas na tilian mula sa loob ng isang malaking glass hallway patungo sa mansyon. Mabilis na tumakbo si Cassandra, sumunod si Victor at ang mga bodyguard, at hindi na nag-aksaya pa ng oras si Rafael; hinabol niya ang mga ito, kahit hindi niya alam kung bakit dapat, pero sa puso niya may instinct na hindi siya dapat umatras. Pagdating nila sa hallway, bumungad ang eksena na hindi niya inasahan: isang batang babae, mga walong taong gulang, nangangatog sa sofa, hawak ang dibdib, hirap huminga, may luha sa mga mata, at nakapaligid sa kanya ang tatlong medical staff na tila hindi alam kung ano ang dapat gawin. “Si Elara,” bulong ni Cassandra, nanginginig ang tinig. “Ang anak namin.” Lalong tumigil ang mundo para kay Rafael, lalo na nang makita niyang hindi simpleng panic attack o pagod ang nangyayari; tila may malalim na kondisyon ang bata, at may hawak itong inhaler na hindi gumagana. “Hindi sapat ang oxygen, tumataas ang pulse, hindi tumatalab ang gamot!” sigaw ng isa sa doktor. “Kailangan natin siyang dalhin sa private facility ngayon!” Nagpatawag ng emergency extraction si Victor, ngunit biglang napahinto ang isang medic at napatingin kay Rafael. “Ikaw ba si Monteverde?” tanong nito, halos desperado. Napakunot ang noo ni Rafael. “Opo. Pero bakit—?” “Ikaw ang nagsagawa ng layout at prototype para sa emergency portable ventilator noong medical summit sa campus, ‘di ba?” Napalunok siya. “Oo, pero hindi pa iyon certified—project lang iyon sa research lab.” Hinawakan ni Cassandra ang braso niya, mahigpit, tila umaasang siya ang sagot sa lahat. “Ikaw lang ang nakaintindi kung paano i-calibrate iyon manually. Rafael, hindi kailangan ng approval ngayon. Kailangan namin ng solusyon.” Napatingin siya sa batang halos mawalan ng malay, at sa sandaling iyon, hindi niya nakita ang batang anak ng isang bilyonaryo; nakita niya ang sarili niyang kapatid noon, naghihingalo sa ospital dahil walang sapat na kagamitan. Sa sandaling iyon, hindi pera, diploma, o reputasyon ang mahalaga—buhay ng bata ang nakataya. “Nasa helicopter ang prototype,” sabi ni Victor. “Ginamit namin bilang backup system. Pero hindi ma-program ng engineers ko. Hindi nila gets yung manual override na ginawa mo.” Huminga nang malalim si Rafael, tumayo nang diretso, at sa unang pagkakataon mula nang magsimula ang kaguluhan, nagsalita siya nang malinaw, may kumpiyansa, may bigat. “Kung gano’n… sumama tayo. Ako ang magpapatakbo.” Itinaas ni Victor ang kamay, nagbigay ng signal, at mabilis na kinuha ng security ang equipment mula sa helicopter habang inililipat ang bata patungo sa loob. Ngunit bago maisara ang pintuan ng aircraft, tumingin si Cassandra kay Rafael, may pag-asa at takot sa mga mata. “Sana hindi kita tinawagan para lang hilingin ito,” mahina niyang sabi, “pero ikaw ang naisip ko nung nagsimula siyang mahirapan.” At bago pa siya makasagot, umandar na ang helicopter, umaangat sa ere, sabay hatak sa kanya palabas ng ordinaryo niyang buhay. At sa unang pagkakataon, na-realize niya na hindi siya lumiban sa exam—lumiban siya sa mundo na hindi sapat para sa kanya.

CHAPTER 3 — SA HIMPAPAWID ANG KAPALARAN

Sa sandaling sumara ang pinto ng helicopter, ramdam ni Rafael ang bigat ng hangin sa loob, hindi lamang dahil sa tunog ng rotor blades na tila humihiwa sa langit, kundi dahil sa tensyon na bumabalot sa lahat ng sakay; nakahiga si Elara sa maliit na medical stretcher, nakakabit ang ilang tubes, nanginginig ang mga daliri, at tila unti-unting lumalabo ang tingin habang ang mukha ni Cassandra ay halos hindi na makapagpigil ng luha, isang ina na hindi kayang pigilan ang takot kahit ilang security personnel at bilyong pisong kayamanan ang nasa tabi niya. Sa kabila ng ingay ng makina, naririnig pa rin ni Rafael ang putol-putol na paghinga ng bata, at sa bawat segundo, pakiramdam niya ay mas lumalalim ang responsibilidad sa balikat niya; hindi ito simpleng pag-assist, hindi ito normal na tulong, ito ay buhay ng isang batang nakasandig sa kakayahan niya—isang prototipong hindi pa nasusubukan sa totoong emergency, isang proyektong ginawa niya noong gabing halos hindi siya natulog sa library para lang makapasa sa research presentation. Habang lumilipad ang helicopter sa ibabaw ng makulimlim na lungsod, kinuha ni Rafael ang maliit na metal case kung saan nakalagay ang prototype ventilator, halos manginig ang mga kamay niya habang binubuksan ang latch; nang makita niya ang device, napangiti siya nang bahagya—hindi dahil sigurado siyang gagana ito, kundi dahil nakita niya ang parteng sarili niya na nilikha para tulungan ang iba, hindi para humabol sa grado. “Rafael… kaya mo ba talaga?” mahina ang tanong ni Cassandra, halos pabulong, tila natatakot marinig ang sagot. Hindi tumingin si Rafael sa kanya, nakatuon ang mata sa pag-assemble ng mga parts. “Hindi ako sigurado,” sagot niya nang tapat, “pero kung hindi ko susubukan, siguradong mawawalan siya ng pagkakataon.” Sa gilid, nakatingin si Victor, hindi nagsasalita, tila sinusuri si Rafael kung siya ba ay sapat na pagkatiwalaan, ngunit sa tono nito nang magsalita, halatang nilunok nito ang pride. “Kung kailangan mo ng kahit ano—sabihin mo. Ang buong kumpanya ko ang tutulong pagkatapos nito.” Napailing si Rafael. “Hindi ko kailangan ng kompanya mo. Kailangan ko lang gumana ’to.” Nang tuluyang makumpleto ang setup, ikinabit niya ang adaptor sa oxygen canister ng helicopter, sabay calibrate sa manual dial, at sa bawat ikot ng kamay niya ay bumibilis ang tibok ng puso niyang parang sabay silang lumalaban ni Elara para huminga. “Ready,” bulong niya, halos hindi tumutunog sa gitna ng bagsik ng rotor. “Ilagay sa kanya.” Maingat na ikinabit ng medic ang mask kay Elara, at ilang segundo ang lumipas na parang napakahaba—hanggang sa sa wakas, bumagal ang paghingal ng bata, naging mas maayos ang pagpasok ng hangin, at unti-unting kumalma ang dibdib nito. Napasinghot si Cassandra, napahawak sa bibig, at napaluhod sa sahig ng aircraft habang umiiyak, hindi dahil tapos na ang panganib, kundi dahil may kaunting pag-asa nang sumibol mula sa pagitan ng takot at pagkawala. Ngunit nang akala nilang nagwagi sila, biglang nag-blink ng pula ang isang indicator sa prototype, isang babala na hindi kayang tumagal ng mahigit tatlumpung minuto ang manual control sa altitude ng helicopter. Napatingin si Rafael sa mga piloto at sumigaw nang walang pag-aalinlangan, “Ibaba ninyo tayo sa pinakamalapit na landing zone! Ngayon na! Hindi kakayanin ng device ang mataas na pressure!” Tumingin ang piloto kay Victor, tila naghihintay ng approval, at sa unang pagkakataon, hindi ito nagbigay ng order bilang bilyonaryo kundi bilang ama. “Sumunod kayo sa kanya,” utos ni Victor, matigas at mabilis. Nag-bank ang helicopter pakaliwa, pababa, patungo sa direksyong hindi alam ni Rafael, ngunit mula sa bintana, nakita niyang hindi sila papunta sa ospital kundi sa isang malaking private hangar sa gilid ng isang isla, halos tinatamaan ng liwanag ng papalubog na araw. “Hindi ito ospital,” bulong niya, puno ng pagtataka. “Walang ospital na kayang tumanggap sa ganitong kondisyon agad,” sagot ni Victor, malamig ngunit may bigat. “Kaya kami may sarili.” Nang maramdaman ni Rafael ang paglapit ng lupa, napatingin siya kay Elara na ngayon ay mas tahimik na, ngunit maputla pa rin, at sa sandaling iyon ay hindi niya alam kung sapat ba ang nagawa niya o nagsisimula pa lamang ang tunay na laban. At sa pagbaba ng helicopter, sabay-sabay silang nakahinga—ngunit hindi dahil tapos na ang peligro, kundi dahil sa gitna ng araw na dapat ay exam niya, natagpuan niya ang sarili sa isang misyon na mas malaki kaysa sa kung anumang marka: ang maging dahilan kung bakit may batang muling makahinga.

CHAPTER 4 — SA ISLA NG MGA LIHIM

Paglapag ng helicopter sa malawak na private runway ng isla, mabilis na kumilos ang mga tao na para bang sanay na sila sa ganitong sitwasyon; may mga naka-white coat, nasa standby ang ambulansya, at may sariling medical command tent na parang bahagi ng isang militar na operasyon, hindi isang pribadong pasilidad ng pamilya. Habang binababa si Elara mula sa aircraft at inilipat sa stretcher, sinundan sila ni Rafael, sumasabay kahit hindi niya alam kung hanggang saan aabot ang papel niya, ngunit sa bawat hakbang ay naramdaman niyang humihigpit ang bigat sa dibdib niya—hindi dahil natatakot siyang mabigo, kundi dahil unti-unti niyang nauunawaan na ang pamilyang ito ay may mas malalim na problema kaysa sa isang batang hirap huminga. “Dalhin sa ICU wing, i-calibrate ang daloy ng oxygen, i-cross check ang vitals!” sigaw ng chief medic habang papasok sila sa isang modernong pasilidad na nakatago sa gitna ng isla; hindi ito isang ordinaryong hospital room, kundi isang high-tech facility na tila nakalaan para sa mga taong hindi pwedeng dinala sa pampublikong ospital, marahil dahil masyadong kilala, masyadong pinagkakainteresan, o masyadong delikado ang kalagayan. Habang sinusundan niya ang mga doktor, napansin ni Rafael ang paraan ng pagkilos ng mga ito—hindi sila mga ospital na naghihintay ng pasyente, sila ay mga tao na naghahanda para sa isang bagay na matagal nang inaasahan. Nang maramdaman niya ang mga ilaw, machines, mga screen na nagpapakita ng graphs at waveform, bigla siyang napahinto; hindi niya alam kung siya pa ba ay bahagi ng misyon o isa nang bisitang napalayo sa kung saan dapat siya naroroon. Lumapit si Victor, tumingin sa kanya nang diretsahan, at sa tinig na hindi niya inaasahang maririnig mula sa isang lalaking kilala sa pagiging malamig, sinabi nito, “Salamat sa ginawa mo. Kung hindi dahil sa’yo, baka hindi na siya nakaabot dito.” Ngunit hindi iyon sapat para kay Rafael; may tanong na kumakain sa kanya mula pa nang lumipad sila. “Bakit ako? Bakit hindi kayo tumawag ng espesyalistang mas eksperto kaysa sa akin?” Sa halip na sumagot nang maiksi, napatingin si Victor sa salamin kung saan kita ang anak nitong nasa ICU, mas pinili muna ang sagot na puno ng bigat kaysa teknikal. “Dahil ang mga tao sa medisina ay tumingin sa kanya bilang pasyente. Ikaw tumingin sa kanya bilang bata.” Napalunok si Rafael, hindi sigurado kung papuri ba iyon o mas mabigat pang responsibilidad, ngunit bago pa man siya makasagot, lumapit si Cassandra at humawak sa braso niya, mas banayad, mas marupok kaysa kanina. “At dahil ikaw ang huling taong tinulungan ko hindi bilang milyonaryo… kundi bilang tao. At kailangan ko ring alalahaning may mga taong tinulungan ko noon na handa ring tumulong pabalik.” Sa sandaling iyon, tila gumaan ang paligid, ngunit hindi tumagal ang katahimikan dahil biglang lumapit ang chief medic, seryoso ang mukha, mabigat ang mga mata. “Ma’am, Sir, kailangan niyo itong marinig. Hindi ito simpleng congenital asthma o respiratory collapse. May foreign agents kaming nakita sa blood panel. Somebody did this intentionally.” Parang sumabog ang hangin sa pagitan nila; napatingin si Victor kay Cassandra, pareho silang nagdilim ang mga mata, hindi dahil sa takot kundi dahil sa galit. “May gumalaw sa seguridad ng anak namin,” mariing sabi ni Victor. “At ang gumawa nito… hindi basta outsider.” Tumalikod ito at tumingin kay Rafael, ngunit hindi na iyon tingin ng taong nagdududa; tingin iyon ng taong nangangailangan ng kakampi. “Kung papayag ka, Rafael… gusto kong manatili ka rito. Hindi bilang estudyante, hindi bilang scholar… kundi bilang taong pinagkakatiwalaan namin sa sandaling wala kaming maaasahan.” Sa gitna ng alok na iyon, nagising ang parte sa puso ni Rafael na matagal niyang itinago—ang pagnanais na maging higit pa sa produkto ng kahirapan, na maging dahilan ng pagbabago, hindi lamang sa sarili, kundi sa buhay ng ibang tao. Ngunit kasabay ng pagnanais na iyon ay sumulpot ang reyalidad: iniwan niya ang exam, scholarship, pangarap niyang makatapos, at ang pamilya niyang umaasa sa hinaharap niya. Hindi niya alam kung pipiliin ba niya ang mundong bigla na lamang bumukas sa harapan niya o babalik sa mundong minahal niya noon pa man. Ngunit bago siya makapili, lumapit ang isang nurse at marahang nagsabi, “Sir… nagigising si Elara. Hinahanap niya ang lalaking tumulong sa kanya.” Sa sandaling iyon, napagtanto ni Rafael: minsan, hindi mo pinipili ang misyon—ang misyon ang pumipili sa’yo.

CHAPTER 5 — ANG PAGMULAT NG MGA MATA

Sa loob ng puting silid na malamig ang hangin at puno ng mga tunog ng beeping monitors, dahan-dahang iminulat ni Elara ang kanyang mga mata, tila isang batang nagising mula sa masamang panaginip; ang liwanag mula sa overhead lamp ay malambot, hindi nakakasakit sa mata, at sa gilid nito ay naroon si Cassandra, nakahawak sa kamay ng anak, nanginginig hindi dahil sa lamig kundi dahil sa pag-alis ng bigat na kanina lamang ay halos pumatay sa kanya. Nang tuluyan nang magising si Elara, ang unang salitang lumabas sa bibig niya ay hindi pangalan ng kanyang ina, hindi rin “Daddy,” kundi isang mahina ngunit malinaw na bulong, “Kuya Rafael…” na para bang pinanghahawakan niya ang huling taong naramdaman niyang nandun noong sandaling hindi niya nakakayanan ang sariling paghinga. Napatingin si Rafael mula sa bukana ng pintuan, hindi alam kung may karapatan ba siyang pumasok, ngunit tinawag siya ni Victor, hindi sa paraan ng isang makapangyarihang negosyante kundi sa tinig ng isang ama na nagpapasalamat, “Pumasok ka. Karapatan mong marinig ang pasasalamat niya.” Mabagal ang hakbang ni Rafael, parang natatakot na baka mali ang bawat galaw, ngunit nang makita siya ni Elara, lumiwanag ang mga mata ng bata, at sa mahinang tinig ay sinabi nito, “Salamat… akala ko hindi ko na makikita ang mommy at daddy ko.” Napalunok si Rafael, dahil sa tinig ng bata ay naroon ang payak ngunit mabigat na katotohanan: minsan ang pinakamahalagang tulong ay dumarating mula sa hindi mo inaasahang tao. Lumapit siya, marahang hinawakan ang gilid ng kama, at may pag-aalangan pero may taos-pusong pag-aalaga nang tugon, “Wala ka nang dapat pasalamatan, Elara. Ginawa ko lang ang kaya kong gawin.” Ngunit umiling ang bata, may luha sa mata at mas tapat kaysa sa kahit sinong matanda sa silid, “Hindi lang ‘yon. ‘Yung boses mo… narinig ko kahit natatakot ako. Hindi mo ako iniwan.” Sa puntong iyon, hindi mapigilan ni Cassandra ang pag-iyak at napayakap sa anak, habang si Victor naman ay tumalikod saglit, pinipigilang makita siyang nagiging marupok, ngunit sa bawat tago niyang paghinga, ramdam ang pagpapasalamat na hindi kayang ilabas sa salita. Ngunit hindi nagtagal ang sandaling iyon ng kapayapaan dahil dumating ang chief medic, dala ang mga papel at resulta, seryoso at walang halong emosyon ang mukha. “Sir, Ma’am,” sabi nito, “kinumpirma ng mga analysis. May trace ng isang compound sa dugo ni Elara na hindi natural. Hindi ito aksidente. May naglagay nito nang sinasadya.” Biglang nanigas ang katawan ni Victor, at sa sandaling iyon, ang pagiging ama ang nanaig sa pag-iisip kaysa pagiging bilyonaryo. “Sino ang may access? Sino ang nakapaglakad nang ganito kalapit sa anak ko?” Ngunit bago pa man makasagot ang medic, sumabat si Cassandra, mahina ngunit may halong panginginig ng galit, “Hindi ito pwedeng manggaling sa labas. Ang isla, ang bahay, ang security… lahat kontrolado natin. Kung may gumawa nito… malapit sa atin.” Tumahimik ang buong silid, at sa katahimikan ay tila narinig ni Rafael ang paghina ng loob ni Victor, hindi bilang lalaking sanay magdesisyon, kundi bilang taong hindi makapaniwalang may nagtatangka sa pamilya niya mula sa loob. Ngunit may isang tanong na hindi nababanggit ngunit nakatago sa mga mata ni Cassandra nang tumingin siya kay Rafael: “Bakit ngayon? Bakit pagkatapos kitang tawagan? Ano ang koneksyon mo sa lahat ng ito?” Hindi ito tanong ng pagsisi, kundi tanong ng tadhana—sapagkat minsan ang taong inilalapit sa buhay mo ay hindi lamang dahil kailangan mo sila, kundi dahil may dahilan ang mundo kung bakit sila napasok sa gitna ng unos. Napatingin si Rafael sa bata, sa mag-asawa, at sa mga monitor sa paligid, at sa sandaling iyon alam niyang hindi lamang ito tungkol sa pagligtas ng buhay, kundi paglantad ng katotohanan na mas malalim kaysa sa sakit sa pulmon; may lihim na umiikot sa pamilya, may mga taong handang manakit para sa kapangyarihan, at may papel siyang hindi niya pinili ngunit kailangan niyang tanggapin. At habang kumikislap ang mga ilaw ng ICU sa salamin, napagtanto niyang ito ang pinili niyang landas nang iwan niya ang exam: hindi ang paghabol sa grado, kundi ang pagharap sa isang kuwento na mas malaki kaysa sa kanya.

CHAPTER 6 — MGA ANINO SA LOOB NG PARAISO

Pagkalabas ng mga doktor sa silid at muling sumara ang pinto ng ICU, nag-iwan ito ng katahimikang hindi nakaaaliw kundi nakakabingi, isang uri ng katahimikan na hindi nagbabadya ng pahinga kundi nagbubunyag ng banta na mas lumalapit sa bawat segundo; habang nakatayo si Rafael sa gilid ng silid, halos hindi siya huminga, parang anino lamang sa gitna ng mga taong may koneksyon sa isa’t isa, at bagama’t wala siyang dugong Esteban, ramdam niyang hinila na siya ng sitwasyon papasok sa mundong hindi basta pwedeng pasukin, isang mundong mas puno ng lihim kaysa kayamanan. Dahan-dahang lumapit si Victor sa salamin kung saan makikita si Elara, tahimik ngunit may apoy sa mata, isang tingin na hindi lamang nagdadalamhati bilang ama kundi nagdedesisyon bilang taong sanay gumawa ng hakbang na may kapalit na buhay o reputasyon; mahigpit ang pagkakakuyom niya sa kamao, at sa mababang tinig ay sinabi niya, “Akala nila kaya nila akong galawin gamit ang anak ko…” saka siya napahinto, parang nagpipigil na sumabog, “…pero hindi nila kilala kung hanggang saan ako lalaban.” Hindi alam ni Rafael kung dapat ba siyang manatiling tahimik o dapat na siyang magtanong, ngunit bago pa man siya makapagdesisyon, tumingin si Cassandra sa kanya, at sa pagkakataong ito ang mga mata niya ay hindi lamang pagod o takot—may halo itong pagsisisi. “Rafael,” mahinang sabi niya, halos hindi marinig dahil sa ingay ng machines, “may mga bagay kang hindi pa alam tungkol sa amin… tungkol sa kung bakit kita tinawagan, bakit ikaw ang una kong naisip, at bakit hindi ko pwedeng hayaan si Elara sa ospital kasama ang kahit sinong doktor.” Napalunok si Rafael, ramdam ang biglang pagbigat ng paligid, at nagtanong nang diretso, “Ano ang ibig n’yo sabihin?” Ngunit bago pa man makasagot si Cassandra, dumating si Roberto, ang head of island security, hawak ang isang tablet na may mga CCTV recordings, naka-fast forward ang playback, at sa bawat frame ay kitang may taong gumalaw ng bag ni Elara bago ito nagkaroon ng attack—isang taong hindi dapat naroon, nakasuot ng uniform ng household staff, ngunit nang i-zoom ay lumabas ang mukha: isang babae, kasing-edad lang ni Rafael, naka-smirk, at sa mga mata nito ay hindi servitude kundi galit na hindi maipaliwanag kung saan nanggaling. “Hindi siya regular staff,” sabi ni Roberto, malamig ang boses. “Wala siyang record sa HR. Wala sa payroll. Wala sa background check.” Napalalim ang tingin ni Victor, at sa tono ng boses ay hindi mo na marinig ang ama kundi ang predator na matagal nang nanahimik. “Ibig sabihin… hindi siya pumasok para magtrabaho. Pumasok siya para magtanim.” Napahawak si Rafael sa upuan, napapikit, hindi dahil natatakot para sa sarili niya kundi dahil naramdaman niyang ang mundong ginagalawan niya ay unti-unting nagbabago mula sa pagiging bystander tungo sa pagiging saksi, at sa puntong iyon hindi na niya maaaring sabihing hindi siya kasangkot. Ngunit bago pa man lumalim ang tensyon, biglang kumunot ang noo ni Cassandra at bumulong, “Hindi ito random. Hindi ito extortion, hindi ito politika. Kilala natin ‘yan…” Tumayo siya, mabilis, parang may biglang sumiklab na alaala sa isip. “Si Andrea… anak ng dating partner mo sa Visayan Venture, ‘di ba?” Nanigas ang katawan ni Victor, at ang katahimikan ay parang patak ng langis sa apoy. “Kung siya nga iyon… ibig sabihin hindi lang ito tungkol kay Elara. Babalik sila para sa atin.” Napatingin siya kay Rafael, seryoso, tuso, ngunit may halong respeto. “At kung totoo ang hinala ko… kailangan kita rito, higit pa sa medisina.” Sa sandaling iyon, hindi na masabi ni Rafael kung siya ay tinatanggap bilang tagapagligtas, o inaanyayahang sumali sa isang digmaan na hindi niya alam kung kaya niyang harapin. Ngunit nang marinig niya ang mahina ngunit matatag na boses ni Elara mula sa loob ng ICU, na tila nakikipaglaban pa rin para huminga, alam niyang hindi siya pwedeng umatras; ang kinatatayuan niya ngayon ay hindi na simpleng kwarto, kundi hangganan ng dalawang mundo—ang mundong dati niyang kilala, at ang mundong hinihiling ngayon na piliin niya.

CHAPTER 7 — ANG DESISYONG WALANG BALIKAN

Pagkatapos ng tensyon sa control room at pagkakakilanlan sa babaeng pumasok sa compound, si Rafael ay hindi na basta tagaligtas; ramdam niya na bawat hakbang na ginagawa niya mula rito ay magdidikit sa kanya sa isang labirintong wala nang malinaw na labasan, isang mundong may lihim na tinatago sa likod ng napakagandang isla. Sa labas ng ICU, tumayo siya sa hallway kung saan ang mga ilaw ay malamig at puti, ngunit ang atmospera ay parang nag-aapoy sa bigat ng mga hindi sinasabi; nakikita niya sa salamin ang sariling repleksyon, hindi na ang estudyanteng nagmamadaling pumasa sa exam para manatiling scholar, kundi isang lalaking itinapon sa sitwasyon kung saan hindi sapat ang kaalaman sa libro—kailangan ng tapang, presensya ng isip, at kakayahang magdesisyon kahit walang kasiguraduhan. Dumating si Victor at tumayo sa tabi niya, hindi nagsasalita sa una, para bang pareho nilang hinihintay kung sino ang unang magbubukas ng pinto ng katotohanan; nang sa wakas ay nagsalita ang bilyonaryo, mababa ang boses nito at puno ng pagod, “Alam kong hindi mo pinasok ang mundong ito para maging bahagi ng laban ko… pero ngayong nandito ka na, kailangan kong tanungin: handa ka bang manatili?” Hindi agad sumagot si Rafael dahil sa loob-loob niya ay sumasabay ang dalawang mundo—isang unibersidad na naghihintay ng estudyanteng lumiban sa exam, at isang batang humihinga dahil sa kamay niya; isang pangarap na nakasandal sa scholarship, at isang mas malaking dahilan na hindi niya hiniling pero dumating pa rin. Napatingin siya kay Victor, hindi sa postura bilang isang taong mayaman, kundi bilang amang halos mawalan ng anak, at sa tinig na mahina ngunit totoo, sabi niya, “Hindi ko alam kung kaya kong maging bahagi ng problema ninyo… pero kung kailangan ako ng anak ninyo, mananatili ako.” Hindi iyon pangako ng pakikidigma, kundi pangako ng puso—at iyon ang nagpaangat ng tingin ni Victor na parang ngayon lamang niya nakita si Rafael bilang higit pa sa estudyante. Ngunit hindi natapos doon dahil biglang dumating si Roberto, humahangos, hawak ang tablet, at sa isang iglap ibinagsak niya sa mesa ang bagong impormasyon: wala sa isla ang babaeng gumalaw ng bag ni Elara—nakalabas na, gamit ang isang speedboat ilang minuto bago sila dumating. Napamura si Victor, hindi dahil sa galit lamang, kundi dahil alam niyang may lumusot sa sistemang siya mismo ang nagtatag. “Ibig sabihin may tumulong sa kanya mula rito,” sabi ni Cassandra, malamig ang tono, hindi na iiyak muli—ngayon ay handa nang gumanti. Tumingin siya kay Rafael, at sa kauna-unahang pagkakataon, tinanong siya hindi bilang bisita kundi bilang kakampi, “Kung tutulungan mo kami, kailangan mong malaman ang buong katotohanan tungkol sa pamilya namin… hindi lang ang sakit ni Elara, kundi kung bakit may gustong saktan siya.” Tumigil ang mundo sa sandaling iyon; ang bawat ingay mula sa ICU ay tila bumagal, bawat paghinga ni Rafael ay naging mas mabigat, ngunit hindi na ito takot—ito ay pagpasok sa gitna ng apoy. “Sabihin niyo,” sagot niya. Nang ngumiti si Cassandra, hindi iyon ngiti ng ginhawa, kundi ng taong matagal nang nagdadala ng pasanin at ngayon ay may kasama na siyang magpapasan nito. “Ang pamilya naming Esteban,” sabi niya, “ay hindi yumaman dahil sa negosyo. Yumaman kami dahil sa isang lihim na teknolohiya… at si Elara ang susi sa lahat.” Sa sandaling iyon, muling humampas ang hangin mula sa dagat sa mga salaming dingding ng pasilidad, at tila ramdam ng buong isla ang bigat ng mga salitang binitiwan. Sa unang pagkakataon, naunawaan ni Rafael na ang pagliban niya sa exam ay hindi pagkatalo—kundi paanyaya sa isang kapalarang hindi niya hinihingi ngunit siya lamang ang kayang tumanggap.

CHAPTER 8 — ANG LIHIM NA HINDI KAILANMAN DAPAT MALAMAN

Sa sandaling binigkas ni Cassandra ang salitang “teknolohiya” ay tila kumapal ang hangin sa paligid nila, parang bawat dingding ng pasilidad ay nanahimik upang makinig, at si Rafael, kahit pilit pinananatiling kalmado ang sarili, ay naramdaman ang malamig na kilabot na bumalot sa batok niya; hindi niya alam kung anong klase ng rebelasyon ang susunod, ngunit malinaw na hindi ito simpleng alitan ng pamilya, at lalong hindi ito away para sa pera lamang. Dahan-dahang naglakad si Cassandra palayo mula sa ICU, tinawag si Rafael na sumunod, at huminto sila sa isang pinto na tila pang-ordinaryong research room, pero nang buksan niya ito gamit ang biometric code, bumungad ang isang silid na puno ng holographic screens, genetic sequence diagrams, at mga dokumentong may markang CONFIDENTIAL — E PROJECT, mga papel na hindi niya kayang basahin nang mabilis ngunit sapat upang malaman na ang mga ito ay hindi pang-akademikong eksperimento, kundi pang-militar o pang-korporasyon na maaaring baguhin ang kapangyarihan ng sinumang may hawak nito. “Hindi lang may sakit si Elara,” sabi ni Cassandra habang nakatingin sa lumulutang na DNA sequence na umiikot sa monitor, “siya ang bata na pinanganak na may natatanging immune blueprint. Isang pattern na hindi natural—isang pattern na hindi ma-replicate nang hindi siya mismo ang pinagkukunan.” Napakurap si Rafael, hindi agad makapaniwala, at halos hindi makapagsalita. “Ano pong ibig n’yong sabihin? Lab experiment siya?” Umiling si Cassandra, kita ang sakit sa bawat salita. “Noong ipinagbubuntis ko siya, naging bahagi ako ng isang medikal na pag-aaral para sa gene therapy. Akala ko simpleng health treatment para maiwasan ang kondisyon sa pamilya namin—hindi ko alam na ang research team na nagpondo sa proyekto ay konektado sa mga taong naghahangad gamitin ang resulta bilang sandata sa bioteknolohiya.” Napahawak si Rafael sa labi, hindi dahil sa gulat lamang kundi dahil sa biglang pag-unawa: hindi sinusubukang patayin si Elara—sinusubukan siyang kunin. “Ibig sabihin… kaya may sumabotahe… dahil kailangan nila siya para ma-access ang susunod na phase ng research?” tahimik niyang tanong. Tumango si Cassandra, mabigat ang tingin. “Si Andrea… ang babaeng nakita mo kanina. Anak siya ni Dr. Elias Santos—ang orihinal na direktor ng proyekto. Tinanggal siya ng board at pinalitan ni Victor dahil nagkaroon ng ebidensya na gusto niyang ibenta ang research sa isang foreign buyer. Namatay ang tatay niya sa aksidenteng nahulog sa hagdan… pero huling nakita siya ni Victor, may kausap siyang armadong tao. Hindi namin alam kung aksidente ba talaga o pinatahimik.” Sa likod nila, dumating si Victor, nakatayo sa pintuan, narinig ang huling linya, at sa tinig na hindi nagtatanggol kundi nagkukumpisal, sinabi niya, “Hindi ko siya pinapatay… pero hindi ko rin siya nailigtas.” Tumahimik ang silid, at isang uri ng konsensya ang bumalot sa lahat, ngunit bago pa maging emosyonal ang sitwasyon, nagsalita si Rafael nang mas malinaw kaysa sa lahat ng kapitulong sinabi niya simula nang pumasok siya sa isla. “Kung totoo ang hinala ninyo… hindi hihinto si Andrea. Babalik siya. At ngayon alam niya na kasama ako.” Tumingin si Victor at Cassandra sa kanya, parehong may halong pag-aalala at paggalang, at doon nila napagtanto na hindi na basta saksi si Rafael—bahagi na siya ng kwento at target na rin ng mga kaaway. “Hindi namin hiningi na mapunta ka rito,” mahina ngunit tapat na sabi ni Victor, “pero ngayong hindi ka na ligtas sa labas… mas mabuti nang nasa tabi namin ka kaysa naglalakad mag-isa.” Sa kabila ng lahat, hindi sumagot si Rafael agad; tumingin siya sa bintana kung saan tanaw niya ang dagat na dumidilim sa ilalim ng papalubog na araw, at sa hulma ng alon ay nakita niya ang dalawang daan: ang pagbabalik sa buhay na kontrolado niya, at ang pananatili sa mundong hindi niya pinili ngunit sigurado niyang magbabago sa kaniya magpakailanman. “Kung mananatili ako,” marahan niyang sambit, “hindi na ito tungkol sa pagiging scholar. Hindi na tungkol sa pagtulong. Ito ay digmaan.” “At ang digmaang ito,” sagot ni Cassandra, “ay hindi mo kailangang harapin nang mag-isa.” Ngunit bago makasagot si Rafael, biglang nag-ring ang emergency alarm ng pasilidad, at isang automated voice ang sumigaw mula sa speakers: “UNAUTHORIZED VESSEL APPROACHING. HIGH-SPEED WATERCRAFT DETECTED.” Nagkatinginan silang lahat—at sa mata ni Rafael, may apoy na ngayon na hindi niya taglay bago dumating sa isla.

EPILOG — ANG HULING PASYA SA ISLA

Sa pagsapit ng madaling-araw, matapos ang kaguluhan ng gabi, ang isla ay muling lumubog sa katahimikan, ngunit hindi na iyon ang katahimikang may pagtatago ng lihim, kundi katahimikan ng mga taong napagod ngunit nakalampas sa panganib; si Rafael ay nakaupo sa buhanginan sa gilid ng pasilidad, nakaharap sa dagat na unti-unting nilalamon ng liwanag ng umaga, parang bagong pahinang nakahain pagkatapos ng mahabang kabanata. Sa tabi niya, nakaluhod si Elara na ngayon ay mas maayos nang huminga, may hawak na mainit na tsokolate, at ngumiting payapa, hindi dahil wala na ang banta, kundi dahil alam niyang may taong kumampi sa kanya kahit hindi sila magkadugo. Sa likuran nila, nakatayo sina Victor at Cassandra, hindi bilang mga taong hinahangaan ng lipunan, kundi bilang magulang na sugatan, nagkakamali, ngunit handang lumaban upang hindi na muling magamit ang anak nila bilang puhunan sa kapangyarihan. Walang salita ang bumagsak sa pagitan nila sa simula, pero ang bigat ng hindi nasabing salamat, pag-amin, at pangako ay naroon, nakapaloob sa hangin, sa alon, sa tunog ng mga pasilidad na muling bumubuhay pagkatapos ng kaguluhan. Sa wakas, si Cassandra ang unang bumulong, “Kung hindi dahil sa’yo… baka wala na siya.” Hindi tumingin si Rafael sa kanya; nakatingin lang siya sa sumisikat na araw, parang ngayon niya lang naramdaman kung gaano nagbago ang tingin niya sa sarili. “Hindi dahil sa akin,” sagot niya, mahinahon, “dahil lumaban siya.” Sumagot si Victor sa tinig na hindi na malamig, hindi na marangya, kundi totoo, “At dahil nanatili ka kahit may dahilan kang tumalikod.” Matagal bago sumagot si Rafael, at nang magsalita siya, para niyang hinihiwa ang tanikala ng dating buhay. “Kailangan ko nang umalis.” Nagulat si Cassandra, ngunit hindi ito galit; may lungkot, may pang-unawa. “Babalik ka sa eskwela mo?” Tumango si Rafael, marahan. “Oo. Dahil hindi ko kailangan maging bahagi ng giyera para makatulong. At hindi ko kailangan maging bayani ng pamilya n’yo para maging totoo sa sarili ko.” Tahimik si Victor, ngunit malinaw na tinanggap niya iyon. Hindi lahat ng laban ay kailangang manatili hanggang dulo—may mga laban na ang papel mo ay dumating sa tamang oras, tapusin ang tama, at lumayo bago lamunin ng apoy. Tumayo si Rafael, pinasadahan ng tingin ang isla, ang pasilidad, ang batang nakangiti sa kanya, at sa huli ay ang dagat na tila nagpapangako ng bagong landas. Nang sumakay siya sa speedboat papunta sa mainland, hindi na siya ang lalaking lumiban sa exam dahil sa tawag; siya na ngayon ang lalaking pinili ng tadhana sandali, ngunit pinili ang sariling landas sa huli. Sa pagbabalik niya sa lungsod, wala nang helicopter, wala nang mga guwardiya, wala nang lihim, ngunit may panibagong bigat sa dibdib—hindi ng pagsisisi, kundi ng aral: may mga pagkakataong ang buhay ay magbubukas ng pinto tungo sa mundong mapanganib, matayog, at puno ng lihim, ngunit hindi ibig sabihin kailangan mong manatili doon upang magtagumpay. Sapagkat ang tunay na halaga ng isang tao ay hindi sinusukat kung gaano kalaki ang mundong kinasangkutan niya, kundi kung paano siya nagpasya kapag naharap sa sangandaan. At sa dulo, habang humahampas ang hangin sa mukha niya at lumalayo ang isla na parang panaginip, napangiti si Rafael at bumulong sa sarili, “Hindi ako lumiban sa exam… pinasa ko ang mas mahirap na pagsubok.”

— WAKAS —