BAGYONG POLITIKAL!—DPWH NAGLABAS NG BAGONG DETALYE sa GITNA NG INIT NG FLOOD CONTROL CONTROVERSY! Pangalan ni ROMUALDEZ NADAMAY sa LUMALAKING IMBESTIGASYON!

Sa gitna ng kabi-kabilang pagbaha na tumatama sa maraming probinsya sa Pilipinas, at sa patuloy na hinaing ng mga residente na tila taon-taon nang hindi natutugunan ang problema, isang kontrobersiya ang muling lumabas sa headlines—ang flood control projects na diumano’y naging sentro ng ilang irregularities, anomalya, at questionable transactions. At sa pag-unfold ng mga bagong dokumento, testimonya, at preliminary findings ng Department of Public Works and Highways (DPWH), biglang sumulpot ang pangalang hindi inaasahan ng marami: House Speaker Martin Romualdez. Hindi bilang akusadong napatunayang guilty, kundi bilang isang personalidad na nadadawit sa mga alegasyong patuloy na sinasaliksik. At dito nagsimulang kumulo ang social media, news pages, at political analysts—isang bagong political storm ang tumama sa bansa.

Ayon sa mga ulat, nagsumite raw ng ilang “supporting documents” ang DPWH sa oversight bodies at sa ilang investigating committees upang linawin ang mga isyu sa flood control budget allocations, project implementation, at alleged irregular requests na dapat sana’y sumunod sa standard procurement at engineering review. Hindi raw “evidence of guilt” ang mga dokumento, ngunit evidence for review—ibig sabihin, mga papeles na kailangan pang pag-aralan, suriin, at i-cross-check laban sa existing guidelines at testimonya ng mga involved engineers, contractors, at regional offices. Ngunit gaya ng nakasanayan sa political news cycle ng Pilipinas, sandali lang bago ito palakihin ng social media at baguhin ang timpla ng naratibo.

Nang sumabog ang balita, iba’t ibang anggulo ang agad na lumutang. May mga post na nagpapakitang tila may “favoritism” daw umano sa ilang contractor na konektado sa flood control projects; may mga nagsasabing may “pressure” raw na natanggap ang ilang DPWH engineers; at may mga lumabas pang “anonymous statements” na hindi pa validated ngunit nagdagdag ng usok sa apoy. Sa public sphere, hindi mo na alam kung alin ang opinyon, alin ang verified, at alin ang embellishment. Ngunit malinaw ang sinabi ng DPWH: “We submitted documents for transparency and investigation—not for the purpose of implicating anyone prematurely.”

Ngunit kahit ganoon, hindi napigilan ng publiko ang pag-react. Dahil ang isang malaking pangalan tulad ni Romualdez, na kasalukuyang Speaker of the House at isa sa pinakamakapangyarihang political figures sa bansa, ay hindi pangkaraniwang masangkot sa ganitong imbestigasyon. Maging ang mga political commentators ay nagsabing ang kontrobersiyang ito ay maaaring “stress test” ng transparency mechanisms sa Pilipinas—isang pagkakataon para ipakita na walang sinuman, kahit gaano kataas ang posisyon, ang immune sa legislative o administrative scrutiny.

Habang lumalakas ang usapan, naging sentro rin ng diskurso ang malawakang problema sa flood control sa Pilipinas. Bakit nga ba sa dami ng inilaang pondo, tila hindi umaangat ang kalidad ng proteksyon ng mga komunidad? Bakit may mga lugar na taon-taon ay lumulubog sa baha kahit ilang beses nang nagpagawa ng drainage projects? Ang DPWH mismo ay umamin na maraming proyekto ang “ongoing,” “delayed,” o “pending due to contract verification.” Ngunit ang tanong ng taumbayan ay mas diretso: “Saan napupunta ang pondo?”

Sa ganitong konteksto, bawat pangalan na lumalabas sa imbestigasyon—opisyal man ito, contractor, regional director, o congressman—ay agad sinusuri ng publiko. Hindi dahil gusto nilang maniwala sa mali, kundi dahil gusto nilang mahanap ang katotohanan. At ngayong lumilitaw ang pangalang Romualdez sa ilang dokumentong in-submit para sa review, lumalakas ang curiosity ng masa: May kinalaman ba siya? O napasama lang siya sa mga papeles dahil sa administrative routing?

Ang DPWH, sa kanilang bahagi, ay nagbigay ng diin na ang kanilang “submission of documents” ay bahagi ng regular transparency process. Wala raw silang sinasabing may wrongdoing na napatunayan; ang tanging ginawa nila ay isumite ang mga papeles na kailangan upang magkaroon ng maayos, malinaw, at factual na imbestigasyon. Ngunit sa social media—influencers, vloggers, at political pages—ang terminong “ebidensya” ay mabilis nagkaroon ng pakpak. Sa ilang minuto lang, ang salitang “documents for review” ay nag-evolve sa “ebidensya,” na kalaunan ay naging “ebidensya laban kay…,” kahit wala pang legal na batayan.

Habang tumitindi ang online discussion, naglabas naman ng pahayag ang mga tagapagsalita ng Romualdez camp na mariing tinawag na “misleading and inaccurate” ang mga circulating claims. Ayon sa kanila, ang Speaker ay handa at bukas sa anumang imbestigasyon at wala raw siyang involvement sa anumang illegal transactions. Dagdag pa nila, ang paglalagay sa pangalan niya sa ilang papeles ay hindi automatic na indikasyon ng participation, at sa marami sa mga congressional offices, normal lang na lumalabas ang pangalan ng district representatives sa budgetary documents dahil sila ang intermediary sa local implementation.

Kaya sa halip na tumahimik, lalo pang naging masigla ang palitan ng opinyon. Ang iba, naniniwalang dapat lang na anumang taong nadadawit sa imbestigasyon ay humarap at magpaliwanag. Ang iba naman, nagsasabing ginagamit lang siya bilang “target” dahil sa kanyang political prominence. Ang iba, nagpahayag ng pag-asa na sana ngayong may imbestigasyon, kahit papaano ay magkaroon na talaga ng maayos at functional na flood mitigation ang bansa.

Sa mga sumunod na araw, nag-viral ang ilang infographics tungkol sa halaga ng flood control budget sa mga probinsya. May mga nagsusulat ng analysis kung bakit lumalaki nang lumalaki ang budget ng DPWH taon-taon pero hindi lumalakas ang kalidad ng infrastructure. May mga eksperto ring nagsabi na dapat tingnan ang “engineering mismatch”—maraming proyekto raw ang hindi angkop sa actual river dynamics o urban planning needs. Sa madaling salita, kahit walang corruption scenario, may issue pa rin sa planning. Ngunit kung may irregularity sa contracts—kung mayroon man—dapat talaga itong suriin nang mabuti.

At ito mismo ang dahilan kung bakit sinasabi ng ilang analysts na mahalagang pag-usapan ang imbestigasyong ito nang walang political bias. Dahil ang pagbaha ay hindi naniniwala sa partido. Hindi nito pinipili kung pro- o anti-government ang isang barangay. Hindi nito tinitingnan kung sinong congressman ang may proyekto. Kapag bumaha, lahat tatamaan. Kaya kung may pagkukulang man, dapat itong ayusin bago lumala pa ang sakuna.

Habang lumalapit ang petsa ng inaabangang public briefing ng ICI at DPWH, muling tumataas ang anticipation. Ipinangako raw ng mga nagsasagawa ng imbestigasyon na magiging “open to the public” ang findings, at hindi ito itatago sa likod ng closed-door meetings. Sa ganitong transparency setup, mas lalong nagiging sensitive ang bawat pangalan na mababanggit, lalo na kung high-ranking official. Ngunit ayon sa kanila, “accountability requires clarity, and clarity requires openness.”

Sa puntong ito, malinaw na ang buong kontrobersiyang ito ay hindi lamang tungkol sa flood control scam allegations—ito ay tungkol sa malaking tanong na matagal nang tinatanong ng taumbayan:
“Kailan tayo magkakaroon ng flood control system na tunay na gumagana?”

At kung ang pagbusisi sa mga pangalan, papeles, proyekto, at proseso ang kailangan upang makarating sa sagot, mukhang handa ang Pilipinas na harapin ang bawat yugto—hindi para sirain ang sinuman, kundi para tuluyan nang solusyonan ang matagal nang sakit ng bayan.

Sa huli, ang pagbanggit sa pangalang Romualdez ay hindi pa hatol, hindi pa konklusyon, hindi pa final chapter. Ito ay bahagi lamang ng mas malaking puzzle. At sa dami ng pirasong kailangan pang ilatag, isang bagay lang ang sigurado:
Tutok na tutok ang sambayanang Pilipino.