Mayabang na pulis, nakarma! Ginulo ang estudyante, ‘di alam kung sino talaga siya!

.

Part 1: Ang Hapon sa Bayan

Sa gitna ng nakakapasong sikat ng araw sa isang abalang hapon sa bayan ng Biñan, Laguna, naglalakad ang mga tao sa masikip na kalye. Ang mga sasakyan ay nag-aagawan ng espasyo, at ang mga barker ng jeep ay abala sa pag-akit ng mga pasahero. Sa gitna ng magulong daloy ng mga tao, isang dalagitang nakaunipormeng puting bestida at maitim na palda ang marahang nag-aakay ng kanyang lumang bisikleta sa gilid ng kalsada. Siya si Maria Santos, o mas kilala bilang Ria, isang estudyante sa grade labing isa sa isang pampublikong high school sa lugar.

Kilala si Ria sa kanilang barangay bilang isang masipag at magalang na anak. Ang kanyang ama ay isang tsuper ng jeep habang ang kanyang ina ay may maliit na sari-sari store sa harap ng kanilang bahay. Bagamat simple lang ang kanilang pamumuhay, palaging sinisikap ni Ria na panatilihing malinis ang pangalan ng kanilang pamilya. Kagagaling niya lang sa isang review session sa bahay ng kanyang guro at balak na niyang umuwi agad dahil padilim na ng padilim ang kalangitan.

Ngunit sa isang kanto, malapit sa maliit na terminal ng tricycle, biglang nagbago ang kapaligiran. Isang pulis checkpoint ang nakatayo sa gilid ng kalsada na may karatulang nakasulat na “Vehicle Inspection.” Tatlong lalaking nakauniporme ng pulis ang nakabantay doon. Ang dalawa ay abala sa paghinto ng mga sasakyan habang ang isa ay nakatayo sa gitna ng daan. Matalim ang mga matang nagmamasid sa paligid.

“Teka, estudyante ba iyon na may dalang motor?” tanong ng isa sa kanila. Itinuturo si Ria na nag-aakay ng kanyang luma at kinakalawang na bisikleta.

“Hindi, sir. Bisikleta lang ‘yan,” sagot ng kasama nito na may kasamang mahinang tawa. Pero ang lalaking nakatayo sa gitna ng kalsada, isang pulis na ang pangalan ay Velasco, ay hindi natawa. Sa halip, humakbang ito papalapit at hinarang si Ria. “Hoy, ining,” sigaw nito. “Sandali.”

Napahinto si Ria sa gulat. Humigpit ang kapit niya sa manibela ng bisikleta. “Opo, sir. Bakit po?” magalang na tanong bagamat nagsisimula ng kumabog ang kanyang dibdib. Pinagmasdan siya ni Velasco mula ulo hanggang paa saka umismid. “Ilabas mo ang rehistro ng sasakyan mo.”

“Bisikleta lang po ito, sir. Hindi po kailangan ng rehistro,” sagot ni Ria na bahagyang nanginginig ang boses. Sinubukan niyang maging magalang sa kabila ng kaba. “Pasensya na po, sir. Uuwi na po sana ako.”

Ngunit tila walang naririnig si Velasco. Hinablot nito ang backpack ni Ria at walang paalam na hinalungkat ang laman. “Ano ‘to? Mga pekeng dokumento?” sabi nito sa mapanuring tono. Agad na hinawakan ni Ria ang kamay nito. “Sir, huwag po ninyong buksan. Mga libro ko po yan.”

“Walang hiya ka, sigaw ni Velasco sabay tulak sa balikat ni Ria. Ang ilang residente ay nagsimula ng lumapit pero walang sinuman ang naglakas loob na sumuway. Kilala na si Velasco sa lugar na iyon, isang pulis na mahilig humanap ng gulo at ginagamit ang uniporme para takutin ang mga ordinaryong mamamayan.

Ngunit sa araw na iyon, tila hindi kakampi ni Velasco ang tadhana. Mula sa kabilang bahagi ng kalsada, isang itim na kotse ang dahan-dahang huminto. Lumabas mula rito ang isang lalaking nakaitim na leather jacket at may seryosong mukha. Hindi siya mukhang ordinaryong residente. Ang kanyang mga kilos ay tiyak, ang kanyang tingin ay matalim at ang kanyang pananalita ay kalmado ngunit may bigat.

Lumapit ang lalaki sa mga nagkukumpulang tao at nagtanong sa isang tindera. “Ano pong nangyayari dito, Ale?” Ayun po, sir. Si officer Velasco pinag-iinitan yung bata. Kawawa naman. Napakagalang pa naman ng dalaga,” mahina at nag-aalalang sagot ng tindera.

Tumango ang lalaki at naglakad palapit kina Velasco at Ria. Tumayo siya ilang metro lang sa likuran nila. “Sir, pakisuyo po. Huwag po kayong maging marahas,” pakiusap ni Ria. Pinipigilan ang mga luhang nagbabadyang tumulo. “Wala po akong ginagawang masama.”

Mumisi si Velasco. “Akala mo pakikinggan kita. Isa akong alagad ng batas. Kapag lumaban ka, dadalhin kita sa presinto.” Sa wakas ay nagsalita ang lalaking nakaitim na jacket. Ang boses niya ay malalim ngunit payapa. “Ang pagiging alagad ng batas ay hindi nangangahulugang maaari kang umabuso sa mga sibilan lalo na kung menor de edad.”

Lumingon si Velasco na may halong inis. “Sino ka ba? Huwag kang makialam sa trabaho ng pulis.” Tinitigan siya ng lalaki ng diretso. “Maaari kong ipakita ang aking identification card kung kinakailangan. Pero gusto ko munang makita ang mission order mo para sa checkpoint na ito.”

Natigilan si Velasco ng ilang segundo sa kasubukang pagtakpan ito ng isang tawa. “Anong mission order? Routine operation lang ‘to.” Ngunit ang tono ng lalaki ay naging malamig. May dinukot ito mula sa bulsa ng kanyang jacket.

Isang ihi na may kulay berde at may logo na agad nagpatuyo ng lalamunan ang dalawang pulis sa likuran ni Velasco. “Ako si Major David Reyes mula sa Internal Affairs Service ng PNP at nakatanggap ako ng ulat tungkol sa mga ilegal na checkpoint sa lugar na ito. Mukhang totoo nga ang ulat.”

Agad na namutla ang mukha ni Velasco. Sinubukan niyang kontrolin ang kanyang ekspresyon ngunit nagsimula ng manginig ang kanyang mga kamay. Dahan-dahang umatras ang dalawa niyang kasama. Hindi nangahas magsalita.

Samantala, si Ria ay nakatayo lang natulala. Hindi niya inaasahan na ang lalaking biglang sumulpot ay isa ring opisyal ng pulisya at mula pa sa Internal Affairs. “Kaya ito pala ang tinatawag mong opisyal na operasyon,” pagpapatuloy ni Major Reyes. “Walang mission order, walang kasamang taga-traffic management at hinaharang mo ang isang estudyante na ni hindi nga nakamotor.”

Sinubukan ni Velasco na ipagtanggol ang sarili. “Pasensya na po, Major. Nagkamali lang po ako.” “Manahimik ka,” putol ni Major Reyes. Naging matalas ang boses. “Kakalasan mo lang siyang tinulak at binuksan ang bag niya ng walang pahintulot. Pang-aabuso yan sa kapangyarihan.”

Akala ni Velasco ay makakapalag siya. “Hindi niyo alam ang nangyari. Magnanakaw yan,” sigaw niya, itinuro si Ria. Wala ng naniwala sa kanya. Ang kanyang mga salita ay nawalan na ng bigat. Sa sandaling iyon, hindi siya isang alagad ng batas. Isa siyang kriminal sa mata ng publiko.

Si Marco ay nanatiling nakatayo, hindi gumagalaw. Hindi nagpapakita ng anumang emosyon maliban sa matatag na determinasyon. Isang nagtitinda ng tubig sa gilid ng kalsada ang lumapit at nag-abot ng bote kay Ria. “Heto, maam! Pampakalma!” sabi niya ng mayiti. Kinuha ito ni Ria ng kaunti bago tumango bilang pasasalamat.

Ang simpleng gesto na iyon ay nagparamdam sa kanya na hindi na siya nag-iisa. Ilang mga bystander pa ang nagsimulang magsalita. Sinusuportahan si Marco. “Tama ‘yan, sir. Ipaglaban mo ang asawa mo. Wakas, may lumaban din sa mga abusadong ‘yan.”

Sa gitna ng kaguluhan, kinuha ni Marco ang kanyang telepono at may tinawagan. Ilang salita lang ang kanyang sinabi, mababa at tiyak. “Kailangan ko ng Internal Affairs dito. Esa malapit sa Megaplaza, may insidente ng pang-aabuso. Biktima ang asawa ko.”

Pagkatapos ng ilang minuto, isang patrol car ang dumating ngunit hindi ito ordinaryong patrol car. Sakay nito ang dalawang opisyal mula sa Internal Affairs Service. Seryoso ang kanilang mga mukha habang bumababa sila ng sasakyan. Agad nilang nilapitan si Santos na ngayon ay nakaupo na sa bangketa. Ang mukha ay puno ng takot.

Isinuko ni Marco ang lahat ng video recording at ang maikling pag-uusap na na-record ni Althea ang insidente. Walang gaanong paliwanagan. Ang ebidensya ay malinaw. Si Santos ay kaagad na dinisarmahan at pinusasan.

Habang isinasakay siya sa patrol car, ang mga tao ay nagsigawan. Ang iba ay pumalakpak pa. Ang hustisya na kanina tila mailap ay mabilis na dumating. Nang matapos ang lahat, bumalik si Marco sa tabi ni Ria. Tinulungan itong tumayo.

Bakas pa rin sa mukha ni Ria ang gulat ngunit wala na ang takot. Hinawakan niya ng mahigpit ang kamay ni Marco. Walang maraming salitang binitawan dahil ang pag-ibig at pasasalamat ay hindi laging nangangailangan ng mga salita. Tumingin lang siya sa mukha ng kanyang asawa at mumiti, isang maliit na ngiti na sapat na para sabihing, “Salamat. Dumating ka sa tamang oras.”

Ang mga tao ay nakatayo pa rin sa paligid nila. Ngunit ngayon ang kanilang mga mukha ay puno ng paggalang. May ilang tumango kay Marco bilang pagsaludo. Hindi nagbigay ng talumpati si Marco. Hindi rin siya nagparinig. Isang panguusap lang ang kanyang sinabi sa mga tao. Sapat na para marinig ng lahat. “Huwag po tayong matakot ipaglaban ang tama.”

Sa hapon na iyon sa gitna ng init at ingay ng siyudad, isang katotohanan ang muling naitayo. Ang katarungan ay maaaring subukang baluktutin ngunit hindi ito kayang patahimikin. At ang katapangan ay hindi laging nagmumula sa lakas kundi sa pagpili na huwag sumuko kapag ang iyong dignidad ay niyuyurakan.

Ginawa ni Ria ang pagpiling iyon at dahil doon siya ay nagwagi. Sa paglubog ng araw habang papalayo sila sa lugar na iyon, ang kwento nila ay naging isang paalala na sa bawat isang mamamayan ay may nakatagong lakas para ipagtanggol.

Part 2: Ang Pagbawi ng Dignidad

Ilang linggo ang lumipas mula sa insidente, at ang pangalan ni Ria ay naging usap-usapan sa buong bayan. Ang kanyang kwento ay umabot sa mga pahayagan at sa social media, kung saan siya ay itinanghal na simbolo ng katapangan laban sa pang-aabuso ng kapangyarihan. Maraming tao ang humanga sa kanyang lakas ng loob na harapin si Santos, ang pulis na nag-abuso sa kanyang kapangyarihan.

Ngunit sa kabila ng kanyang kasikatan, si Ria ay nanatiling mapagpakumbaba. “Hindi ko ito ginawa para sa atensyon,” sabi niya sa kanyang mga kaibigan. “Gusto ko lang na malaman ng mga tao na hindi tayo nag-iisa sa laban na ito.” Ang kanyang mga salitang ito ay nagbigay inspirasyon sa marami, at ang mga tao ay nagsimulang makilahok sa mga rally at seminar na kanilang inorganisa.

Sa eskwelahan, ang mga guro at estudyante ay nagbigay ng suporta kay Ria. “Tama ka, Ria. Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi ng kanyang guro. “Ikaw ang naging boses ng mga tao.” Ang mga suporta mula sa kanyang mga kaklase ay nagbigay ng lakas kay Ria, at unti-unting nagbago ang pananaw ng mga tao sa kapulisan.

Ngunit hindi lahat ay natuwa sa kanyang tagumpay. Si Colonel Santillan, ang taong nasa likod ng mga ilegal na gawain, ay nagalit sa kanyang pag-angat. “Dapat nating supilin ang mga taong ito,” sabi niya sa kanyang mga tauhan. “Hindi natin maaring hayaang magtagumpay ang mga ganitong tao.”

Sa isang gabi, habang nag-aaral si Ria, nakatanggap siya ng mensahe mula sa isang hindi kilalang numero. “Huwag kang magmasyadong matapang, Ria. May mga tao na nagmamasid sa iyo.” Ang mga salitang iyon ay nagbigay ng takot kay Ria. “Sino ito?” tanong niya sa kanyang sarili. Ngunit sa kabila ng takot, nagpasya siyang ipagpatuloy ang kanyang laban.

Samantala, si Marco ay patuloy na nagmamasid sa mga galaw ni Santillan. “Kailangan nating maging maingat,” sabi niya kay Major Reyes. “May mga tao na nagbabalik sa ating nakaraan.” “Oo, ngunit hindi tayo dapat matakot,” sagot ni Major Reyes. “Kailangan nating ipaglaban ang katotohanan.”

Isang araw, nag-organisa si Ria ng isang seminar tungkol sa mga karapatan ng mga mamamayan. “Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi niya sa kanyang mga kaklase. “Hindi tayo nag-iisa sa laban na ito.” Ang seminar ay naging matagumpay, at maraming tao ang dumalo. “Tama ka, Ria. Kailangan nating maging matatag,” sabi ng isang guro.

Ngunit sa likod ng kanilang tagumpay, patuloy ang mga banta. “Kailangan nating maging maingat,” sabi ni Marco. “May mga tao na hindi natutuwa sa ating ginagawa.” “Alam ko, pero hindi tayo dapat matakot,” sagot ni Ria. “Ang ating mga layunin ay mas mahalaga kaysa sa takot.”

Sa isang malaking rally, nagbigay si Ria ng talumpati tungkol sa mga karapatan ng mga mamamayan. “Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi niya. “Ang bawat isa sa atin ay may karapatan sa dignidad at respeto.” Ang rally ay naging matagumpay, at maraming tao ang nagbigay ng suporta.

Ngunit sa likod ng tagumpay, muling bumalik ang mga banta. “Kailangan nating maging maingat,” sabi ni Marco. “May mga tao na nagbabalik sa ating nakaraan.” “Alam ko, ngunit kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sagot ni Ria.

Isang gabi, habang nag-aaral si Ria, biglang may kumatok sa kanilang pintuan. “Sino yan?” tanong ni Althea, ang kanyang boses ay puno ng pag-aalala. “Mga pulis,” sagot ng isang boses mula sa labas. “Kailangan naming makipag-usap sa inyo.”

Nang buksan ni Marco ang pintuan, nakita nila ang ilang pulis na nakatayo. “Ano ang kailangan ninyo?” tanong ni Marco, ang kanyang tono ay matatag. “May mga reklamo laban sa inyo,” sabi ng isang pulis. “Kailangan naming suriin ang mga ito.”

“Anong mga reklamo?” tanong ni Ria, ang kanyang boses ay nagiging mas matatag. “Wala kaming ginagawang masama.” Ngunit ang mga pulis ay hindi nakinig. “Kailangan naming ipasok kayo sa presinto,” sabi ng isang pulis. “May mga ebidensya laban sa inyo.”

“Anong ebidensya?” tanong ni Marco, ang kanyang boses ay puno ng galit. “Wala kayong karapatan na tratuhin kami ng ganito.” Ngunit ang mga pulis ay nagpatuloy sa kanilang mga hakbang. “Kailangan naming kumilos ayon sa batas,” sabi ng isang pulis. “Hindi ito personal.”

Ngunit sa likod ng kanilang mga salita, naramdaman ni Marco at Ria na ang laban na ito ay hindi lamang laban para sa katotohanan kundi laban din sa sistema. “Hindi kami susuko,” sabi ni Ria, ang kanyang boses ay puno ng determinasyon.

At sa huli, nagpasya si Marco na makipag-ugnayan sa kanilang abogado. “Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi niya. “Hindi tayo dapat matakot sa mga banta.”

Habang ang kanilang laban ay patuloy, unti-unting lumalakas ang kanilang tinig. Ang mga tao ay nagsimulang makaalam tungkol sa kanilang sitwasyon, at ang kanilang kwento ay naging inspirasyon sa marami. “Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi ni Ria sa isang seminar. “Hindi tayo nag-iisa.”

Sa gitna ng lahat ng ito, si Santos ay patuloy na nagtatangkang balewalain ang kanilang mga aksyon. “Walang sinuman ang makakapigil sa akin,” sabi niya sa kanyang mga kasamahan. “Ako ang batas dito.”

Ngunit sa likod ng kanyang mga salita, unti-unting lumalakas ang boses ng mga tao. “Tama na! Ipaglaban ang tama!” sigaw ng mga tao sa paligid. Ang kanilang mga boses ay nagbigay ng lakas kay Althea at Marco.

Sa huli, ang laban na ito ay hindi lamang laban para sa kanila kundi laban para sa lahat ng mga biktima ng pang-aabuso ng kapangyarihan. “Kailangan nating ipaglaban ang ating mga karapatan,” sabi ni Marco. “Hindi tayo nag-iisa sa laban na ito.”

Konklusyon

Ang kwento ni Althea at Marco ay isang paalala ng katatagan at lakas ng loob sa harap ng mga pagsubok. Sa kabila ng mga banta at pang-aabuso, ang kanilang pagmamahalan at determinasyon ay nagbigay liwanag sa madilim na sulok ng lipunan. Ang kanilang laban ay hindi lamang para sa kanilang sarili kundi para sa lahat ng mga tao na nasa ilalim ng pang-aabuso ng kapangyarihan.

Sa huli, ang kanilang kwento ay naging inspirasyon sa marami, at ang kanilang mga hakbang ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagkakaisa at pakikilahok sa mga isyu ng lipunan. “Huwag tayong matakot ipaglaban ang tama,” sabi ni Althea, at ang kanilang mga boses ay umabot sa mga puso ng tao, nagbigay ng lakas at pag-asa sa mga nangangailangan.

Sa araw na iyon, sa gitna ng init ng araw at ingay ng siyudad, muling naitayo ang katotohanan at katarungan.