BINATANG ANIM NA TAON NA SA ABROAD, PINAGTAWANAN DAHIL BARONG-BARONG PARIN ANG BAHAYTAMEME MGA…

.

Part 1: Sa Likod ng Barong-Barong

Sa dulo ng looban ng Barangay San Pedro, nakatirik ang isang barong-barong na gawa sa pinagtagpi-tagping yero, kahoy at lumang plywood. Dito nakatira ang mag-asawang Ernesto at Linda, magkasama mula pa sa hirap ng buhay, at ang kanilang anak na si Jomar, isang OFW sa Saudi Arabia. Anim na taon nang nasa abroad si Jomar, ngunit kung titingnan mo ang bahay ng kanyang mga magulang, walang makapagsasabi na may kamag-anak silang nagtatrabaho sa ibang bansa.

Tuwing umaga, nagtitinda ng kakanin si Linda sa harap ng barong-barong habang si Ernesto naman ay naglalako ng gulay gamit ang kariton. Hindi na bago sa kanila ang mga mapanuring mata ng kapitbahay—lalo na tuwing may dumadaan, may bulungan, may tawa, may panlalait.

“Aba, Linda, si Jomar ba talaga anak mo? Anim na taon na sa abroad pero barong-barong pa rin ang bahay niyo,” sarkastikong tanong ni Aling Mely, habang nagbubuhos ng tubig sa harap ng bahay nila.

Ngumiti lamang si Linda, pilit na pinapawi ang sakit ng salita. “Oo, Mely. Nagpapadala naman si Jomar. Hindi lang talaga namin ginagalaw ang ipon.”

Napakunot ang noo ng isa pang kapitbahay, si Aling Cora. “Eh bakit hindi niyo ipaayos ang bahay niyo? Baka naman pinangsusugal lang ni Ernesto ang padala?”

Nagsimulang maghalakhakan ang grupo ng mga chismosa. Ngunit hindi na lamang kumibo si Linda. Sa loob-loob niya, mas mahalaga ang katotohanan kaysa sa panlabas na anyo.

Pagpasok ni Linda sa bahay, dahan-dahan niyang binuksan ang lumang lata ng gatas—dito nakatago ang mga perang papel na ipinadala ni Jomar buwan-buwan. Hindi nila ito ginagastos para sa sarili. Iniipon nila ito para sa hinaharap ng anak—para sa araw na makauwi si Jomar at hindi na kailangang mag-abroad muli.

Samantala, sa Saudi Arabia, si Jomar ay nagbabanat ng buto bilang construction worker. Sa ilalim ng araw, pawisan at pagod, araw-araw niyang iniisip ang pamilya. Sa tuwing may oras, tumatawag siya kay Linda, nagbabalita, nagpadala ng pera.

Ngunit sa likod ng bawat tawag, may bumabagabag na tanong sa kanyang isipan. “Anim na taon na akong nagpapadala, Nay. Bakit parang walang nagbabago sa bahay natin?”

“Anak, huwag ka nang mag-alala. Mag-ingat ka palagi diyan,” sagot ni Linda, pilit na pinapawi ang pag-aalala ng anak.

Isang gabi, habang nagbabrowse si Jomar sa Facebook, nabasa niya ang isang post sa barangay group: “May anak sa abroad pero barong-barong pa rin ang bahay. Baka pinabayaan na ang magulang.”

Dumagundong ang dibdib ni Jomar. Kilala niya ang nag-post—kapitbahay nila. Hindi niya alam kung paano magre-react. Tinawagan niya agad ang ina.

“Nay, anong ginagawa niyo sa padala ko? Bakit ganun pa rin ang bahay natin? Pinagsusugal niyo ba ang pera?”

Nagulat si Linda. “Hindi, anak. Iniipon namin lahat. Para sa’yo iyon.”

Ngunit hindi na nakinig si Jomar. Naputol ang tawag, naiwan ang luha sa kanyang mga mata. Sa loob ng barong-barong, si Linda ay tahimik na nagdarasal, pinupunasan ang luha habang si Ernesto ay humihiga sa banig, inuubo, at tinitiis ang sakit ng katawan.

Hindi alam ni Jomar ang sakripisyo ng kanyang mga magulang—ang bawat sentimo ay iniipon, ang bawat padala ay tinatago, ang bawat gutom ay tinitiis para sa kinabukasan niya.

Part 2: Ang Lihim ng Pamilya

Dumating ang araw na hindi na nakatiis si Jomar. Uuwi siya sa Pilipinas, hindi nagpapaalam, dala ang galit, lungkot at pagdududa. Pagdating sa barangay, sinalubong siya ng mga bulung-bulungan, mga mata ng mga kapitbahay na dati niyang kaibigan.

“Oy, si Jomar! Buhay pa pala! Saan na raw napunta ang milyon-milyong padala?” sabay tawa ng mga chismosa.

Hindi na pinansin ni Jomar ang ingay. Tuloy-tuloy siyang naglakad patungo sa kanilang barong-barong. Paglapit niya, nakita niya ang lumang bahay—parehong-pareho pa rin. Ngunit may napansin siyang kakaiba: sa gilid, may mga nakatambak na semento, bakal, yero, blueprint ng bahay, at listahan ng materyales.

Tahimik na pumasok si Jomar. Walang nagbago sa loob—bitak-bitak ang dingding, luma ang kurtina, kawayan ang mesa. Sa kusina, nakita niya si Linda, nagluluto ng lugaw.

“Nay, bakit hindi niyo sinabi ang totoo? Akala ko pinagsusugal niyo lang ang pera ko,” halos pabulong na tanong ni Jomar.

Lumapit si Linda, niyakap ang anak. “Anak, lahat ng padala mo, iniipon namin. Nagtrabaho kami ng tatay mo para may pangkain kami. Ang perang padala mo, para sa pagbabalik mo—para hindi ka na muling umalis pa.”

Isa-isa niyang inilabas ang mga resibo, savings account, blueprint ng bagong bahay, proposal ng welding shop. Naroon din ang mga kahon ng pera—halos isang milyon.

Napaluha si Jomar. Ang galit ay napalitan ng pagkagulat, unti-unting nadurog ang puso niya sa harap ng sakripisyong hindi niya nakita noon.

“Pero Nay, bakit hindi niyo sinabi? Bakit hinayaan niyo akong maniwala sa sabi-sabi ng mga tao?”

Lumapit si Ernesto, naupo sa tapat ng anak. “Anak, gusto naming tapusin muna ang lahat bago ka umuwi. Ayaw naming umasa ka. Gusto namin, sa pagbabalik mo, may bahay ka na, may negosyo ka pa.”

Lumuhod si Jomar, humagulgol sa harap ng magulang. “Pasensya na po. Nadala po ako ng sama ng loob, napaniwala po ako ng mga kapitbahay.”

“Anak, wala kaming galit sa’yo. Naiintindihan ka namin. Mali rin kami, hindi namin ipinaalam sa’yo. Ang mahalaga, nandito ka na,” sabi ni Linda, haplos ang buhok ng anak.

Kinabukasan, nagising si Jomar sa amoy ng nilulutong lugaw. Simpleng almusal, ngunit dama niya ang pagmamahal sa bawat halong luya’t asin. Sabay-sabay silang tatlong kumain sa isang hapag—unang pagkakataon sa mahabang panahon.

Lumabas si Jomar, naglakad sa barangay. Ngunit malamig ang pagtanggap, bulung-bulungan pa rin ang maririnig. Napagtanto niya, ang mga kapitbahay ang tunay na dahilan ng kanyang pagduda at galit.

Bumalik siya sa bahay, kinausap ang magulang. “Nay, Tay, hindi lang po kayo ang dapat kong tanungin. Sobra na ang paninira ng mga tao sa paligid natin.”

Sinimulan ni Jomar ang pagpapatayo ng bagong bahay at welding shop. Siya mismo ang nag-aasikaso ng materyales, karpintero, business permit. Isang hapon, lumapit si Kapitana Sonia.

“Jomar, anak, pasensya ka na ha. Naririnig ko ang mga sabi-sabi. Kung gusto mo, isumbong mo na sila. May batas laban sa paninirang puri.”

Ngumiti si Jomar. “Kapitana, may ebidensya po ako—screenshots, audio recordings ng paninira nila.”

Nagsimula ang kaso laban sa mga chismosa. Sa unang pagdinig, halos hindi makatingin sa mata ni Jomar ang tatlo. Ipinaliwanag ng abogado ang bigat ng kasong isinampa—hindi simpleng chismis, kundi paninira ng dangal.

“Pasensya na, Jomar. Hindi namin alam na iniipon pala ng mga magulang mo ang lahat ng padala mo,” sabi ni Cora, nanginginig ang boses.

“Huli na ang lahat para sa akala. Ilang buwan akong napuno ng galit dahil sa mga sinasabi niyo. Hindi ko maibabalik ang mga panahong yon. Pero sana, matuto kayo,” sagot ni Jomar.

Pagkatapos ng pagdinig, kinausap siya ni Kapitana Sonia. “Jomar, kung gusto mong iurong ang kaso, nasa sayo yun. Pero kung gusto mong panagutin sila, susuportahan kita.”

Nag-isip si Jomar. Kinausap ang magulang. “Nay, Tay, gusto niyo bang ituloy ang kaso?”

“Anak, kung mapapatawad mo, gawin mo. Pero huwag mong hayaan na sirain ng iba ang pagkatao mo ng hindi lumalaban,” sagot ni Linda.

Kinabukasan, bumalik si Jomar sa barangay hall. “Hindi ko na po itutuloy ang kaso, pero may isang kondisyon. Humarap kayo sa harap ng barangay, humingi kayo ng tawad sa nanay at tatay ko sa harap ng mga taong pinaniwala niyo.”

Dumating ang araw ng paghaharap. Sa covered court ng barangay, humingi ng tawad ang tatlong chismosa. “Patawad po sa lahat ng paninira, panghuhusga at kasinungalingan. Kami po ay lubos na nagsisisi.”

Nagbago ang ihip ng hangin sa komunidad. Ang dating tahimik na pamilya, naging simbolo ng sakripisyo at dangal. Ang bahay na dati barong-barong, ngayon ay halos tapos na ang konstruksyon—sementadong sahig, bagong bubong, maayos na banyo at kusina. Sa labas, kitang-kita ang bagong tayong welding shop, LNR Steelworks, at sari-sari store.

“Anak, ikaw na muna ang bahala sa negosyo ha,” sabi ni Ernesto, hawak ang basang panyo, nakangiti.

“Hindi na ako aalis pa. Tapos na po ang sakripisyo. Panahon na ng pagbahawi,” sagot ni Jomar.

Sa pagbubukas ng welding shop, inimbitahan ni Jomar ang buong barangay. Hindi bilang selebrasyon ng tagumpay, kundi bilang pasasalamat sa ilang naniwala sa kanila kahit noon sila’y pinagdududahan.

Hindi tumalo ang tatlo, dala pa rin ang hiya. Ngunit pinadalhan sila ni Jomar ng tig-iisang takeout meal na may kalakip na sulat. “Salamat sa leksyon. Wala na po akong galit sa inyo, pero sana hindi na kayo makapanira pa ng iba.”

Naging tahimik ang buhay sa barangay. Unti-unting natuto ang mga tao na hindi lahat ng naririnig ay totoo, at hindi lahat ng nakikita ay sapat na batayan para manghusga.

Ipina-check up ni Jomar ang magulang, ipinagamot si Ernesto. Naging masigla ang araw-araw nina Ernesto at Linda. Sa tuwing makikita silang magkakasama, tila pinapatibay ng bawat ngiti nila ang mensahe na hindi lahat ng sakripisyo ay kailangang ipagsigawan—ang tunay na pagmamahal ay tahimik pero totoo.

Lumapit si Kapitana Sonia kay Jomar. “Jomar, anak, saludo kami sayo. Hindi mo lang naitayo ang bahay mo, naitayo mo rin ang respeto sa pamilya mo at sa sarili mo.”

Ngumiti si Jomar. “Kapitana, hindi po ako ang dapat hangaan. Ang dapat pong tularan ay yung mga kagaya nila nanay at tatay—mga magulang na tahimik na nagsasakripisyo para sa anak kahit walang kapalit.”

Lumipas ang mga buwan, hindi na muling bumalik pa sa abroad si Jomar. Naging matagumpay ang welding shop at sari-sari store. At sa mga araw na dumaraan, kahit simpleng hapunan lamang ang nasa mesa, sabay-sabay silang tatlo—masaya, kuntento, may simpleng buhay.

Tunay nga, sa bawat barangay may kwento ng sakripisyo na hindi nabibigyan ng pansin. Ang tahimik na paghihirap ng magulang, ang maling akala ng anak, at ang mapanghusgang mata ng lipunan. Ngunit sa huli, ang katotohanan ay laging lulutang, at ang tunay na sukli sa kabutihan ay hindi palaging palakpakan—kung hindi kapayapaan ng konsensya at katahimikan ng pusong walang bahid ng galit.

Wakas.