“MAYLAKAS KA BA PARA SA PINAKAMASAMANG KWARTO?
ISANG LIHIM NA SUITE ANG NAGHIHINTAY, SABI NG NAKANGITING MANAGER…

“May Lakas Ka Ba Para sa Pinakamasamang Kuwarto?

Isang Lihim na Suite ang Naghihintay, Sabi ng Nakangiting Manager…”

Sa lungsod na halos hindi nababanggit sa mga mapa, may isang lumang hotel na nakatayo sa gilid ng bangin, nakatanaw sa dagat na laging maalon kahit walang bagyo. Ang pangalan nito: Hotel Mirador. Sa araw, mukha lang itong karaniwang gusaling may kupas na pintura at kalbong hardin. Ngunit sa gabi, lalo na kapag kabilugan ng buwan, parang may sariling hinga ang mga pader nito—parang lumuluwang at humihigpit, parang may mga matang nakasilip mula sa bawat sirang bintana.

.

.

.

Isang hapon, bago pa man lumubog ang araw, dumating si Elio, isang lalaking nasa kalagitnaan ng beinte anyos, nakasumbrerong kupas at may dala-dalang lumang backpack. Wala siyang masyadong gamit, tanging ilang pares ng damit, isang notebook, at isang kamera ang laman ng kanyang bag. Isa siyang freelance na manunulat, naghahabol ng mga kakaibang istorya para sa isang maliit na online na publikasyon tungkol sa “mga lugar na hindi dapat puntahan sa Pilipinas.”

Narinig niya ang bulung-bulungan tungkol sa Hotel Mirador mula sa isang matandang taxi driver sa Maynila. Ayon dito, may “kwarto” raw sa hotel na halos walang bisita ang nabubuhay nang wala kahit anong nababago sa buhay nila pagkatapos matulog doon—at ang iba, hindi na nakakauwi.

Hindi siya naniniwala agad, pero sapat na iyon para magising ang kuryosidad niya.

Pagbaba niya mula sa jeep na huling bumibiyahe papunta sa baryong iyon, sinalubong siya ng hangin mula sa dagat—maalat, malamig, at parang may dalang pabulong na mga salita. Sa di kalayuan, aninag na niya ang gusali ng Hotel Mirador: apat na palapag, may lumang karatulang KAHOY na halos mahulog na, at ilaw na dilaw at mahina sa lobby.

Huminga nang malalim si Elio, saka dahan-dahang naglakad papunta sa entrada.

I. ANG NGITI NG MANAGER

Pagbukas niya ng pinto, tumunog ang isang maliit na kampanilya sa taas ng may kalawang na frame. Amoy niya agad ang halong lumang kahoy, antiseptic, at isang kakaibang pabango na parang jasmin at usok ng kandila.

Ang lobby ay may mataas na kisame, may chandelier na may tatlong bombilyang kumikindat-kindat. Sa gilid, may mga lumang upuang balahibo na medyo pudpod at isang estante ng mga librong di na nabubuklat. Sa gilid ng receptionist desk, may lumang orasan na tila huli ng limang minuto sa totoong oras—o baka nauuna, hindi niya tiyak.

Nasa likod ng front desk ang isang lalaking naka-puting long sleeves, nakatuck-in sa itim na slacks, may pulang kurbata. Manipis ang kanyang buhok, maayos ang hati, at nakasuot siya ng salaming bilog. Ang pinaka-kapansin-pansin sa kanya ay ang ngiti—hindi masama, hindi rin mabuti, pero napakatatag, parang ngiting matagal nang sinanay sa harap ng salamin.

“Magandang hapon,” bungad ng lalaki, bahagyang tumungo. “Welcome sa Hotel Mirador.”

“Magandang hapon,” sagot ni Elio, nilingon ang paligid. “May available na kuwarto pa po ba?”

“Marami pa,” sagot ng lalaki, nakatitig sa kanya na parang sinusukat siya mula ulo hanggang paa. “Isa lang ba kayo?”

“Opo. Overnight lang, siguro.”

Tumango ang manager. “Ako nga pala si Mr. Serrano, manager dito.”

Saka niya inilapit ang katawan, tumukod ang mga siko sa mesa, at may kakaibang ningning sa mata nang tanungin siya:

“Anong klase ng karanasan ang hinahanap mo, sir? Tahimik? Romantiko? Nakakatakot?… o mapagbabago-buhay?”

Napatawa nang mahina si Elio, medyo nagulat. “Ano pong ibig niyong sabihin?”

“Marami kaming klase ng kuwarto,” mahinahong paliwanag ni Serrano. “May mga regular room sa ikalawang palapag. May mga business suite sa ikatlo. At may ilang espesyal na kuwarto na… hindi namin basta-basta inaalok.”
Sumulyap ito sa lumang ledger, saka muling ngumiti.

“Pero may isa kaming alok na hindi tinatanggihan ng mga taong tulad mo.”

“Tulad ko?” kunot-noong tanong ni Elio.

“Mga taong naghahanap ng istorya,” sagot ng manager. “Mga taong gumagala, hindi lang para magrelax, kundi para may mahanap na hindi pa nila naiintindihan.”

Nanlamig nang kaunti ang likod ni Elio. Hindi niya binanggit na manunulat siya. Hindi rin niya nabanggit na naghahanap siya ng kuwento. Pero alam ba ito ng manager?

“Paano niyo po—”

“Marami na akong nakita dito,” putol ni Serrano. “Alam ko na ang itsura ng mga taong dumadaan lang, at ng mga taong may hinahanap talaga.”

Bumuntong-hininga ito, saka bahagyang yumuko na parang nag-iisip, ngunit kita sa labi ang isang pinipigilang ngiti.

“MAY lakas ka ba para sa pinakamasamang kuwarto?” tanong niya, halos pabulong. “Isang lihim na suite ang naghihintay, kung kaya mo ang kapalit.”

Sandaling natahimik ang lobby. Tanging tik-tak ng orasan at mahinang ugong ng aircon ang maririnig.

Napangiti si Elio, kalahati ay biro, kalahati ay totoong interes. “Pinakamalalang kuwarto? Ano po iyon, maintenance room?”

Umiling si Serrano, ang ngiti ay di kumikilos pero ang mga mata ay kumikislap.

“Kab inverso, sir. Ang pinakamalala naming kuwarto ang daan papunta sa pinakamagandang kuwarto dito. Isang suite na hindi nababayaran ng pera.”

Napataas ang kilay ni Elio. “Sounds… promotional.”

“Tingin mo ganun lang?” bahagyang tumawa si Serrano, tuyong-tuyo. “Simple lang ang patakaran. Kung kakayanin mo na bayaran at matirhan ang pinakamasamang kuwarto namin ngayong gabi, ibibigay ko sa’yo bukas ang Mirador Suite—ang pinakamalaking silid, may sariling balkonahe na tanaw ang dagat, may libreng pagkain, libreng alak, at…”
Sandaling tumigil ito, saka muling ngumiti. “…isang bagay na hindi mo makukuha sa ibang hotel.”

“Ano po ‘yung ‘bagay’?” usisa ni Elio.

“Depende sa’yo. Ang suite na iyon ay nag-aalok ng… kapalit na hindi pera. Minsan, naibabalik niya ang isang bagay na nawala. Minsan, binibigay niya ang sagot sa tanong na matagal mo nang kinikimkim. Minsan, isang pangitain ng kinabukasan.”
Nagtaas siya ng daliri. “Pero hindi iyon ang dapat mong problemahin muna.”

Napakunot ang noo ni Elio. “Ano po?”

“Ang tanong,” bulong ni Serrano, “kakayanin mo ba ang pinakamasamang kuwarto?”

II. ANG ALAOK

“Magkano po ba ang bayad sa… pinakamasamang kuwarto?” tanong ni Elio, sinasakyan ang drama pero ramdam ang pagkabog ng dibdib.

“Hindi mahal.” Sagot ng manager. “Wala pang kalahati ng normal na rates namin.”
Kinuha niya ang isang papel mula sa ilalim ng counter, sinulatan ito, at iniusog kay Elio.

Nakasulat doon ang numero. Totoo, mas mura nga iyon kaysa regular room.
Ngunit sa baba ng presyo, may maliit na linya ng salita, parang disclaimer:

‘Ang sinumang pipili ng Kwarto 314 ay kusang nagpapasya na tanggapin ang lahat ng epekto ng pananatili rito. Walang refund, walang reklamo, walang pananagutan ang management.’

Nagtungo ang mga mata ni Elio sa numero ng kuwarto.

“K-kuwarto 314?” tanong niya. “Bakit parang… specific?”

“Dahil ito talaga ang pinakamasama,” sagot ni Serrano. “May mga kwento. May mga panaginip. May ilang… insidente.”

“Insidente?”

“May mga bisitang ayaw nang lumabas. May mga bisita namang lumabas… pero hindi na katulad ng dati. Maputla. Tahimik. Minsan, para bang may ibang taong nakatingin mula sa loob ng kanilang mga mata.”

Napalunok si Elio. Saka siya napatawa nang pakunwari.

“Urban legend, sir?”

Yumuko nang bahagya si Serrano, at sa loob ng isang iglap, nawala ang ngiti nito. Tumitig ito nang diretso kay Elio, malamig, walang emosyon.

“Hindi ko kailangan ng urban legend para mapuno ang hotel na ito, sir. Hindi rin kasi kami napupuno.”

Nagtagal ang katahimikan sa pagitan nila.

Naramdaman ni Elio na parang may mabigat na presensyang dumaan sa pagitan nilang dalawa—parang malamig na hangin na dumampi sa batok niya. Napatingin siya sa paligid, at napansin na walang ibang bisita sa lobby. Wala ring staff na naglalakad. Masyadong tahimik para sa isang hotel.

“Bakit… bakit po ang mura?” tanong niya, pilit pa ring nakakabit ang ngiti.

“Sapagkat hindi pera ang tunay na bayad,” sagot ni Serrano. “Ang tanging hinihingi lang namin ay pananatili. Isang gabi lang sa 314. Hindi ka dapat lalabas hanggang hindi sumisikat ang araw. Kung magbago ang isip mo sa gitna ng gabi at lumabas ka, wala kang makukuhang suite bukas. Kung matulog ka man o magpuyat, nasa ‘yo na iyon.”

“May… may napahamak na po ba talaga?” hindi mapigilang itanong ni Elio.

“Maraming lumabas na buhay,” tugon ng manager. “Yun lang ang maaasikuro ko.”

Hindi alam ni Elio kung bakit, pero imbes na tumalikod at maghanap ng ibang matutuluyan, lalo pa siyang nadarang sa ilalim ng mga salita ni Serrano. Ito ang tipo ng istoryang hinahanap niya—hindi basta simpleng ghost story, kundi isang bargain, isang pagsubok, isang alok na may kapalit.

At sa isang bahagi ng kanyang utak na hindi niya gustong aminin, may tinatagong tanong si Elio na matagal na niyang gustong masagot.

Isang tanong tungkol sa nakaraan. Tungkol sa isang taong nawala. Tungkol sa isang gabing hindi niya matandaan nang buo.

“Kung sakali po,” maingat niyang tanong, “yung… Mirador Suite. Totoo bang… makakapagbigay siya ng mga sagot?”

Muling nagbalik ang ngiti ni Serrano, ngayon ay mas malumanay, parang ngiti ng isang paring sanay sa kumpisal.

“Hindi ko kayang mangako ng eksaktong resulta,” sabi niya. “Pero sasabihin ko ito: walang lumabas sa Mirador Suite na hindi nabago ang pananaw sa buhay. Ikaw na ang bahalang magdesisyon kung mabuti o masama ‘yun.”

Dahan-dahan, parang may sariling isip ang kanyang kamay, pinirmahan ni Elio ang maliit na form. Narinig niya ang tunog ng dulo ng ballpen sa papel, at sa bawat guhit, may kakaibang kilabot na gumagapang sa kanyang likod.

Pag-abot niya ng bayad, parang bahagyang humaba ang ngiti ni Serrano.

“Ayusin ko na ang susi,” anito. “Kwarto 314, ikatlong palapag, sa pinakamalayo sa dulo ng pasilyo. May elevator kami, pero mas mainam siguro kung hagdanan ang gamitin mo.”

“Bakit po?”

“Mas nararamdaman ng mga bisita ang unti-unting pagbabago sa hangin kapag hagdan ang gamit,” sagot nito, biro man ang tono, seryoso ang mga mata. “At isa pa, luma na ang elevator. Ayoko pang may masamang mangyari… bago ka pa umabot sa kuwarto.”

Hindi sigurado si Elio kung nagbibiro ito.

III. ANG PASILYO

May kalumaan ang hagdanan—kahoy na may mga tunog sa bawat yapak. Habang pataas nang pataas si Elio, pakiramdam niya ay lumalayo siya sa normal na mundo, at bawat hakbang ay parang unti-unting pag-alis sa realidad na alam niya.

Sa unang palapag, naririnig pa niya ang mahinang tugtog mula sa lobby.
Sa ikalawang palapag, naroon ang mga regular room, may ilang boses na animo’y nagbubulungang mga turista o mag-asawa.
Pagdating sa ikatlong palapag, huminto siya.

Tahimik.

Walang boses. Walang ingay ng TV. Tanging mahinang ugong lang ng lumang aircon system sa kisame. Ang ilaw sa pasilyo ay hindi ganoon kaliwanag. Ang sahig, carpet na kulay maroon, may ilang bakas ng dati nang mantsa.

Sa magkabilang gilid, sunod-sunod ang numero ng mga pinto: 301, 302, 303…

Habang naglalakad siya, napapansin niyang padilim nang padilim ang dulo ng pasilyo. Hindi naman patay ang ilaw—pero may kakaibang anino na hindi niya maipaliwanag. Parang may bahagyang hamog sa hangin, kahit nasa loob siya ng gusali.

304, 305, 306…

Habang lumalapit siya sa dulo, napansin niyang parang mas lumalamig ang temperatura. Napahigpit ang hawak niya sa hawakan ng backpack. Hindi niya alam kung guni-guni lang ba ito o totoo, pero parang mas tumatagal ang bawat yapak, parang humahaba ang pasilyo.

Huminto siya pagdating sa tapat ng 314.

Ang pinto nito ay hindi ganoon kaiba sa ibang kuwarto—kahoy, may lumang doorknob, simpleng plaka ng numero. Pero napansin ni Elio na may kakaiba rito: ang numero ay parang hindi pantay, parang naiba na ilang beses, at pinilit ibalik.

Sa ibaba ng numero, may maliit na uka sa kahoy, parang nasugatan ng kuko o matigas na bagay na paulit-ulit na kumiskis doon.

Huminga siya nang malalim, kinuha ang susi mula sa bulsa, at ipinasok ito sa seradura.

Habang iniikot niya, sumagi sa isip niya ang mga salitang sinabi ni Serrano:
“Ang sinumang pipili ng Kwarto 314 ay kusang nagpapasya na tanggapin ang lahat ng epekto ng pananatili rito.”

Klik.

IV. ANG PINAKAMASAMANG KUWARTO

Pagbukas niya ng pinto, unang sumalubong sa kanya ay ang amoy—hindi naman bulok, hindi rin lubusang marumi, pero may halong halimuyak ng lumang cortina, kahoy na nabasa na at natuyo ulit, at isang something na hindi niya matukoy. Parang amoy ng kwarto na matagal nang hindi pinapasok ng tao, kahit halatang pinupunasan paminsan-minsan.

Nakabukas ang ilaw, pero mahina. May isang lumang lampshade sa gilid ng kama na may dilaw na bombilya. Ang main light sa kisame ay malamlam, parang nag-aalangan kung sisindi nang todo.

Sinuri ni Elio ang silid.

May iisang kama, double-sized, may kutson na hindi naman mukhang sirang-sira pero may bakas ng pagka-luma. Puting bedsheet, medyo lukot, may dalawang unan.
May maliit na mesa sa gilid, may lumang telepono na rotary dial pa.
May bintana sa kanan, taklob ng makapal na cortinang kulay abo.
May isang aparador na may salamin, at sa tabi nito, maliit na desk na may basang tumbler at isang ballpen.

Mukha naman, kung tutuusin, ay ordinaryong kwarto… pero habang tumatagal ang tingin niya, lalong lumilitaw ang mga kakaibang detalye:

Ang salamin sa aparador ay may bahagyang mantsa sa bandang gilid, parang bakas ng kamay na hindi nabura nang buo.
Ang cortina ay may maliit na gatla sa baba, parang napunit, saka tinahi nang hindi pantay.
Sa gilid ng mga frame ng pader, may mga gasgas na pahalang, iba-iba ang laki, pero pare-parehong posisyon—parang may tumatama roon na bagay sa tuwing may gumagalaw.

Isinara ni Elio ang pinto sa likod niya. Pagklik ng kandado, nag-iba ang pakiramdam niya—parang may hangin na naipit sa loob ng silid, at siya ang bagong dumagdag.

Inilapag niya ang backpack sa mesa, kumuha ng camera, saka sinimulang kunan ang paligid—ang kama, ang aparador, ang bintana, pati na ang kisame.

Nang kunan niya ang sulok sa bandang headboard ng kama, napansin niya ang isang munting detalye: may maliit na ukit na halos hindi makita kung hindi ka lalapit.

Lumapit siya. Nakasulat gamit ang tila matulis na bagay:

“HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN.”

Napalunok si Elio. Napatingin siya sa aparador na may salamin. Nakita niya ang sariling repleksyon—medyo nanlilisik ang mata dahil sa kaba, pero pilit pinapagaan ng ngiting pilit.

“Okay,” bulong niya sa sarili. “Psychological tactic lang ‘to. Para ma-prime yung utak ng bisita. Para matakot na agad.”

Inilabas niya ang kanyang maliit na notebook, nagsimulang magtala:

‘Kwarto 314. Amoy lumang kahoy at saradong espasyo. May unang mensahe sa tabi ng kama: “Huwag magtanong sa salamin.” Malinaw na may intensyon na takutin ang bisita. Either marketing ploy or… may mas malalim.’

Pagkatapos, nilibot niya ang tingin uli sa silid. Napansin niya ang telepono sa side table. Nilapitan niya ito.

Luma nga—rotary dial, kulay krema na naging dilaw. Walang sticker ng “Front Desk” number, walang instruction sheet. Sa tabi nito, may maliit na papel na walang laman, para bang tinanggal ang nakasulat.

Isang tanong ang sumagi sa isip niya: Gagana pa kaya ito?

Hinawakan niya ang telepono. Malamig ang hawakan. Nang ilapit niya sa tenga, may maririnig siyang mahinang ugong—hindi malinaw kung dial tone ba ito o ingay lang ng lumang linya.

Napaisip siya kung tawagan niya ang front desk para lang mangulit. Pero naalala niya ang ukit:

“HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN.”

Wala namang kinalaman ang telepono sa salamin, ‘di ba?

Bumalik siya sa kama, umupo, huminga nang malalim. Kinuha ang cellphone—walang signal. Nagbukas siya ng offline notes, sinimulang isulat kung ano ang nangyayari.

Habang tumatagal, unti-unting lumalalim ang dilim sa labas. Nakikita niya sa gilid ng cortina ang mga patlang ng liwanag na galing sa araw na unti-unting nawawala. Ramdam niyang papalapit na ang gabi.

At sa kanyang loob-loob, alam niya na sa gabi talaga nagsisimula ang tunay na kwento.

V. UNANG GABI: MGA BULONG

Pagsapit ng walo ng gabi, kumatok ang isang staff sa pinto. Isang babaeng naka-uniforma, may dalang tray na may lamang simpleng hapunan: kanin, pritong isda, at isang mangkok ng sabaw. May kasamang baso ng tubig at maliit na pack ng crackers.

“Room service po, sir,” sabi ng babae, hindi maalis ang tingin sa sahig. “Complimentary daw po sabi ni sir manager, kasi… espesyal yung room niyo.”

“S-salamat,” sagot ni Elio, tinanggap ang tray. Napansin niyang hindi ito sumisilip sa loob, hindi tumitingin sa mga dingding.

“Miss,” tawag niya bago ito umalis. “May—may tatanungin lang sana ako.”

Bahagyang tumigil ang dalaga, nakatalikod pa rin.

“Matagal ka na bang nagtatrabaho dito?” tanong ni Elio.

“Mga… tatlong taon na po,” maingat nitong sagot.

“May—may kakaibang nangyayari ba talaga sa Kwarto 314?”

Dahan-dahan itong tumingin sa kanya. May takot sa mga mata nito, halatang pinipigilan ang sarili.

“Sir… payo lang po,” anito, halos pabulong. “Kung kaya niyo pong matulog nang maaga, matulog na lang po. Huwag niyo pong… pansinin masyado kung may marinig kayo.”

“Anong klaseng maririnig?”
Hindi niya mapigilang magtanong pa.

Umiling ang dalaga, umatras nang kaunti. “Basta po, huwag niyo na lang pong buksan ang pinto. …At sir?”

“Opo?”

“Kung sakali pong… may makita kayo sa salamin na hindi niyo gusto… huwag niyo na lang pong kausapin.”
Mabilis itong yumuko at umalis, halos hindi na naghintay pa ng sagot.

Napatingin si Elio sa sinaraduang pinto, sa tray, at pagkatapos, sa salamin ng aparador.

“Okay,” bulong niya. “So hindi lang pala ukit-ulit ang babala.”

Kumain siya, pilit na inaalis ang kaba sa isip. Pagkatapos kumain, naglinis siya, nag-ayos ng gamit, at nagdesisyong huwag muna mahiga. Umupo siya sa desk, binuksan ang notebook, at sinimulan ang isang entry:

‘8:47 PM. May staff na nag-abot ng pagkain. Halata ang takot kapag nababanggit ang kwarto. Pinayuhan akong huwag buksan ang pinto at huwag kausapin ang salamin. Tila may pattern: may tungkulin ang salamin sa kwentong ito.’

Habang nagsusulat siya, napansin niya na medyo lumalalim ang ingay sa paligid. Hindi na lang basta tahimik; ngayon, parang may napakabanayad na ugong—parang dulo ng ingay ng radyo na walang estasyon. Naririnig lang ito kapag may katahimikan.

9:30 PM.

Nagdesisyon siyang subukan matulog nang kaunti, kahit hindi pa siya pagod. Baka nga tama ang sabi ng staff—mas mainam kung hindi masyadong gising ang isip kapag may “nangyayari.”

Humiga siya. Pumikit. Pinilit na kalmahin ang paghinga.

Makalipas ang ilang minuto, unti-unti siyang dinalaw ng antok. Ang huling narinig niya bago siya tuluyang mahulog sa pag-idlip ay ang mahinang ugong na iyon—na parang paunti-unti ay nagiging pabulong na salita na hindi niya maunawaan.

Hindi niya alam kung anong oras nang magsimula ang kakaiba.

Nagising siya hindi dahil sa ingay, kundi sa katahimikan—isang uri ng katahimikan na hindi natural, parang hinihigop ang lahat ng tunog sa paligid. Nanatili siyang nakahiga, nakadilat ang isang mata, nakatitig sa kisame.

Walang ugong ng aircon. Walang tunog ng mga sasakyan sa labas. Walang kahit ano.

Hanggang sa…

tok.

Isang mahinang tunog mula sa direksyon ng aparador.

Napako ang tingin ni Elio sa kisame, pero alam niyang galing sa bandang kanan ang tunog. Pinilit niyang huwag kumilos, baka guni-guni lang. Baka may nahulog na bagay sa loob ng aparador.

Lumipas ang ilang segundo.

tok… tok… tok…

Ngayon, tatlong beses. Medyo mas malakas. May ritmo—parang pagkatok, pero hindi sa pinto ng kuwarto, kundi sa isang salamin.

Napalunok siya. Dahan-dahan niyang iniangat ang ulo, pilit na hindi maingay. Ang ilaw sa silid ay nakapatay na; hindi niya maalala kung pinatay ba niya bago matulog, o kusa itong namatay. Tanging mahinang liwanag lang mula sa ilalim ng pinto at mula sa siwang ng cortina ang nagbibigay ng hulma sa mga bagay.

Sa kabila ng dilim, aninag niya ang aparador. Sa gitna nito, ang salaming may bahagyang mantsa sa gilid.

tok… tok… tok…

Ngayon ay mas malinaw na: may kumakatok mula sa loob ng salamin.

Ramdam ni Elio ang panlalamig ng kamay. Pinilit niyang huminga nang maayos. Sa isip, pinapaalalahanan niya ang sarili:

“Psychological lang ‘to. Baka galing sa labas. Baka hangin. Baka lumang tubo…”

Pero hindi kayang ipaliwanag ng “hangin” ang rhythm ng tatlong magkasunod na katok. Paulit-ulit, halos pare-pareho ang pagitan.

tok… tok… tok…

Hindi niya alam kung ilang minuto siyang nananatiling nakahiga, nakatitig sa kisame at umiwas tingnan ang salamin. Parang habang tumatagal, lalong lumalamig ang hangin. May bahagyang hamog na yata sa bibig niya tuwing humihinga.

Hanggang sa tumigil ang katok.

Napalunok siya. Naghintay.

Wala.

Ilang segundo. Ilang minuto.

Wala.

Napabuntong-hininga siya, bahagyang natawa ng tuyo. “Overacting ka, Elio… guni-guni lang ‘yun.”

Kinuha niya ang cellphone, binuksan ang screen—3:14 AM.

Napakunot ang noo niya. “Coincidence?”

Isinubsob niya ang mukha sa unan, pilit muling pinapaidlip ang sarili.

Isang bulong ang sumunod.

“Elio…”

Hindi niya alam kung sa loob ba ng kwarto nanggaling ang boses, o sa loob ng kanyang ulo. Mababa, malumanay, at pamilyar… sobrang pamilyar.

“Elio… gising ka pa ba?”

Mabilis siyang napabalikwas, napaupo sa kama. Mabilis ang tibok ng puso. Tumingin siya sa paligid—walang tao. Wala sa gilid, wala sa tabi ng kama.

“Sinong—?” napabulong siya, pero naputol.

Doon niya napansin.

Sa salamin ng aparador, may nakatayong anyo sa likod niya.

Hindi ito malinaw—parang usok na humuhubog sa isang pigura. Bahagyang mas mababa sa kanya, payat, may mahabang buhok. Nakatayo ito sa di kalayuan sa likod niya sa repleksyon, pero sa totoong kwarto, walang kahit sino.

Napakapit siya sa bedsheet. Hindi niya maalis ang tingin. Hindi gumagalaw ang anino, ngunit tila unti-unting tumitindi ang hugis nito, parang unti-unting nagiging tao.

At sa isang iglap, naalala niya kung bakit pamilyar ang boses.

Ang boses ay kahawig ng isang boses na matagal na niyang hindi naririnig.

Boses ni Mara.

VI. ANG NAKARAAN

Si Mara ang unang taong gumising sa damdamin ni Elio. College days, parehong mahilig sa pagsusulat, parehong mahilig maglakad-lakad sa Maynila tuwing gabi, naghahanap ng inspirasyon. Siya ang kasama ni Elio sa unang beses na nagpunta ito sa isang lumang gusali para mag-investigate ng “kababalaghan” para sa isang article.

Isang taon na ang nakakalipas mula nang mawala si Mara.

Hindi “nawala” sa simpleng paraan. Isang gabi, may isinusulat silang artikulo tungkol sa isang abandonadong boarding house. Pumasok sila—at pagkatapos ng ilang oras, nagising si Elio sa ospital, bugbog, may sugat sa ulo.

Sinabi ng pulisya na natagpuan siya sa labas ng boarding house, walang malay. Walang bakas ni Mara sa loob. Walang dugo, walang bakas ng sapatos, walang gamit. Para bang naglaho ito sa mismong hangin.

Wala ring maalala si Elio sa eksaktong nangyari sa loob. Ang tanging naiwan sa kanya’y pira-pirasong imahe ng dilim, mabibigat na hakbang, at isang boses na sumisigaw sa malayo.

Simula noon, dinala niya ang bigat ng tanong: Ano ang nangyari kay Mara? Bakit siya lang ang natagpuan? Buhay pa ba ito?

Walang sagot ang pulisya. Walang sagot ang mga saksi. Walang sagot ang isip niya.

Kaya nang marinig niya ang kwento tungkol sa Hotel Mirador at sa Mirador Suite na “nagbibigay ng sagot,” hindi niya ito binalewala.

At ngayong naririnig niya ulit ang boses na iyon sa isang kwarto na sinasabing pinakamasama…

“…imposible,” bulong niya sa sarili, nanginginig. “Imposible.”

VII. HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN

Nananatiling nakatitig si Elio sa salamin. Ang pigura sa repleksyon ay nakatayo pa rin, parang usok na naghangad maging laman.

“Elio…” muling bulong ng boses, mula sa loob ng kanyang ulo, o mula sa mismong hangin sa paligid, hindi niya alam. “Matagal mo na ‘kong… hinahanap, ‘di ba?”

Kinagat niya ang labi niya, pinipigilan ang sarili. Naalala niya ang ukit sa tabi ng kama: “HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN.”

Kailangan niya bang sundin iyon?
O… kailangan ba niyang sumugal—para sa sagot na matagal na niyang gustong makuha?

“Hindi ka totoo,” mahinang bulong ni Elio, bagaman hindi niya alam kung kanino. “Produkto ka lang ng… stress, ng takot…”

“Kung hindi ako totoo, bakit alam kong… umiiyak ka sa ospital, mag-isa?”
Ang boses ay mas naging malinaw. “Bakit alam kong pinanood mo yung CCTV footage na paulit-ulit, kahit walang nangyayari? Bakit alam kong… nangako ka sa sarili mong hahanap ka ng sagot, kahit anong mangyari?”

Nanindig ang balahibo ni Elio. Ilang taon na niyang tinago sa sarili ang mga iyon. Hindi niya sinabing kahit kanino, kahit sa pamilya niya. Sa mga kaibigan, nagbibiro lang siya tungkol sa “trauma,” pero hindi niya ikinukwento ang totoong bigat.

“Elio…”
Ngayon, mas malambing na ang boses, halos gaya ng dati. “Tumingin ka naman sa’kin nang diretsahan.”

Dahan-dahan, lumingon si Elio, hindi na sa salamin kundi sa mismong espasyo sa likod niya. Walang tao. Walang anino.

Bumalik ang tingin niya sa salamin—naroon pa rin ang pigura, mas malinaw na ngayon. Parang batang babae na nakaputing damit, mahaba ang buhok. Hindi pa rin niya kita nang buo ang mukha, parang tinatakpan ng ulap.

“Hindi mo kailangang lumapit, Elio,” sabi ng boses. “Tanong lang ang hinihintay ko mula sa’yo. Matagal mo nang gustong itanong ‘to, ‘di ba?”

Ramdam niya ang panginginig ng boses niya nang sagutin. “Anong… tanong?”

“‘Ano ba talaga ang nangyari sa gabing nawala si Mara?’”

Parang binuhusan siya ng malamig na tubig. Totoo—iyon ang tanong na ilang beses niyang sinubukang harapin sa isip, pero laging hindi niya matuloy.

“Kung tatanungin mo ako, sasagutin kita.”
Malamig, ngunit may hatid na tukso ang boses. “Ako ang makakapagsabi ng totoo. Hindi ang pulis, hindi ang record, hindi ang sinuman—kundi ako.”

Ang pag-iingat sa isip ni Elio ay unti-unting nawawala, napapalitan ng matinding pagnanasa sa kaalaman. Ilang gabi na ba siyang hindi makatulog nang maayos dahil sa tanong na iyon? Ilang beses na ba niyang tinanong ang sarili kung pwede bang maibalik ang isang araw, isang oras, isang minuto?

“Pero… paano ko malalaman na… hindi ka lang nilikha ng isip ko?” halos pabulong niyang tanong.

“Ako ang salamin ng mga tanong mong hindi mo kayang bitawan.”
May bahagyang tawa sa boses, hindi nakakatawa, kundi alam na alam ang sakit niya. “Nandito ako dahil pumayag kang pumasok sa kwartong ito. Ikaw ang nagbukas ng pinto. Ikaw ang pumirma sa ledger. Ikaw ang tumanggap sa alok.”

Naalala niya ang ngiti ni Serrano. Ang pagpirma niya sa form. Ang maliit na disclaimer.

Ang pinakamalalang kwarto ay daan papunta sa isang suite na may alok na hindi pera.

Baka… ito na iyon. Baka ito na ang unang yugto ng bargain.

“Elio… isa lang naman ang kailangan mong gawin.”
Pabulong, parang humahalik sa hangin ang tinig. “Mag—tanong—ka. Sa salamin. Huwag sa sarili mo, huwag sa hangin. Sa’kin. Direkta. Sabihin mo ang tanong na iyon.”

Ramdam niya ang pagkatuyo ng lalamunan. Humigpit ang hawak niya sa gilid ng kama.

Naalala niya ang ukit sa tabi ng kama: “HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN.”

Isang bahagi ng kanyang isip ang nagsasabing tumakbo na siya, lumabas na siya ng kuwarto, bumaba, humingi ng normal na kwarto. Pero isa ring bahagi ng puso niya ang nakikiusap, humihiyaw:

Ito na ang pagkakataon. Baka hindi na ito maulit. Baka dito mo na malalaman ang nangyari kay Mara.

“Kung… kung sagutin mo ko…” bulong ni Elio, halos di marinig. “Makikita ko ba siya ulit?”

Tahimik.

Sandali lang, pero sapat para maramdaman niyang may nagbago sa hangin.

“Depende,” sagot ng boses, malamig. “Sa kung anong klase ng sagot ang kakayanin mo.”

VIII. ANG TANONG

Dahan-dahan siyang bumangon mula sa kama. Bawat hakbang papunta sa aparador ay parang paglalakad sa kumunoy ng sariling takot. Ramdam niya ang pagbigat ng paligid—parang masikip ang hangin, parang may nakatingin sa kanya mula sa bawat sulok ng silid.

Huminto siya ilang hakbang mula sa salamin.

Sa repleksyon, nakita niya ang sarili—puno ng pawis, nanginginig, maputla. Sa likod niya, ang pigura ay halos buo na. Nakaputing bestida, may buhok na hanggang dibdib, nakayuko nang bahagya. Hindi niya pa rin aninag ang mukha nito, parang may aninong takip.

“Hindi ka na makakabalik sa dati kapag naitanong mo ito,” bulong ng boses. “Handa ka na ba talaga, Elio?”

Hindi sumagot si Elio. Alam na niya ang sagot. Kaya nga siya nandito.

Huminga siya nang malalim, saka tumitig nang diretso sa sariling mga mata sa salamin—hindi sa pigura sa likod, kundi sa sariling repleksyon.

At sa malinaw ngunit nanginginig na boses, tinanong niya:

“Ano ang nangyari kay Mara noong gabing nawala siya?”

Matapos niyang bigkasin iyon, parang may pumutok na tahimik na bula sa loob ng kwarto. Ang hangin ay naging mas mabigat, mas malamig, ngunit mas malinaw. Ang pigura sa salamin ay bahagyang nagtaas ng ulo—unti-unti, isang mukha ang humuhubog.

Mukha ni Mara.

Ngunit may kakaiba sa mga mata nito—sobrang itim, parang dalawang butas na walang hangganan.

“At last,” anito, hindi na pabulong ngayon. “Naitanong mo rin.”

IX. ANG TOTOONG SALAMIN

Ang sumunod na mga sandali ay hindi na alam ni Elio kung panaginip o gising.
Sa bawat segundo, parang humahalo ang nakaraan at kasalukuyan, ang hotel at ang lumang boarding house, ang boses ni Mara at ang misteryosong boses sa salamin.

Inilapit niya ang mukha sa salamin, dumidikit halos ang hininga niya sa malamig na salamin.

“Sabihin mo sa’kin,” mariin niyang sabi. “Ano ang nangyari sa kanya?”

Ngumiti si Mara sa repleksyon—isang ngiting kilala niya, pero may dagdag na liko sa gilid ng labi, parang may tinatagong lihim.

“Naalala mo pa ba ang huling gabing magkasama tayo?” tanong nito. “Nasa loob tayo ng lumang boarding house… naghahanap ng kwento. Naaalala mo kung anong nakita natin?”

Umiling si Elio. “Wala ako halos maalala. Dilim lang, hagdan, pinto…”

“Tama.” Tumango si Mara sa repleksyon, kahit sa totoong kwarto, wala siya. “Nakita natin ang isang lumang kwarto sa dulo ng pasilyo. May numero iyong hindi normal. May babala sa pinto. Pero pinili mong pumasok, dahil sabi mo, ‘Dito nakatago ang kwento.’”

Parang may kumikiskis sa utak ni Elio. Mga imahe na matagal nang nakakulong sa likod ng isip, pilit kumakawala.

“Hindi… hindi ko ‘to maalala…”

“Sige, tutulungan kita.”
Itinaas ni Mara ang kamay sa repleksyon, para bang inaabot siya. “Isang… hakbang… pa paloob.”

Napakapit si Elio sa gilid ng aparador. Naramdaman niyang parang umiikot ang silid, parang may hinihigop siyang panlalamig mula sa sahig, paakyat sa kanyang gulugod.

Sa isang iglap, nagbago ang nakikita niya sa salamin.

Hindi na ang kwarto 314.

Nakikita niya ang sarili, mas bata ng isang taon, naka-hoodie at may dalang flashlight, nakatayo sa harap ng isang lumang pinto na may numerong hindi niya mabasa nang maayos—para bang nagbabago-bago habang tinitingnan.

Sa tabi niya, ang batang babaeng si Mara, nakangiti, tinutulak siya palapit.

Sa pader ng tabi ng pinto, may naka-ukit:

“HUWAG MAGTANONG SA SALAMIN.”

Parang may kumislot sa loob ni Elio. “Ito… ito yung… boarding house?”

“Oo,” sagot ni Mara sa repleksyon, nakatingin sa eksenang parang pelikula. “At ano ang ginawa mo, Elio?”

Nakita niya sa salamin ang sarili na tumawa, nagbiro, at sinabing, “Perfect. Kung may babala, ibig sabihin may kwento”—bago pinihit ang seradura ng pinto at pumasok.

Kasunod nun, dilim.

Sigawan.

Isang sumasara na pinto.

At isang salamin sa loob ng kwarto—kasinglaki ng dingding—na wala namang dapat salamin.

“Isa ‘yang kwarto na katulad ng kwartong ito, Elio,” paliwanag ni Mara, ang boses ay nagiging mas malalim. “Isang pook na nag-aalok ng sagot sa tanong, kapalit ng… kaunti mong sarili.”

Nanlaki ang mga mata ni Elio. “Ako ba… ang nagtanong noon?”

“Oo.”
Malinaw ang sagot, matalas. “Ikaw ang unang nagtanong sa salamin—kung paano mo malalaman kung may ‘beyond’ pa ba ang kamatayan. Naaalala mo? ‘Yun ang lagi mong sinasabi sa’kin noon: gusto mong makita kung may buhay ba pagkatapos ng lahat.”

Parang may sumabog na alaala sa loob ng isip ni Elio.

Oo.

Naalala niya.
Ang pakiramdam ng harap-harapang pagtitig sa isang salamin na parang humihinga.
Ang lumping takot at pananabik.
Ang tanong na matagal na niyang kinimkim: “May buhay ba pagkatapos ng kamatayan?”

“At sinagot ka ng salamin,” patuloy ni Mara. “Pero hindi libre ang sagot. May kapalit.”

Nanginginig ang boses ni Elio. “K-kapalit?”

“Isang kaluluwa.”
Ngayon, nawala na ang ngiti sa mukha ni Mara. Ang mga mata nito sa repleksyon ay lumalim, naging parang dalawang butas sa espasyo. “Isa sa ating dalawa.”

Tumigil ang oras sa katahimikan.

“Hindi…” bulong ni Elio, umiiling. “Hindi ako… hindi ko iyon… alam…”

“Hindi mo man sinabi, pero pumayag ka.”
May pait sa boses, at sa unang pagkakataon, nakaramdam si Elio ng pamilyar na damdamin—hindi lang takot, kundi hiya. “Naramdaman ko iyon. Nasa loob din ako ng kwartong iyon, hindi ba? Nakatayo ako sa likod mo. Ikaw ang humarap. Ikaw ang nagtanong. Sa sandaling iyon, pinili ng salamin kung sino ang mananatili at kung sino ang mawawala.”

Nanghina ang tuhod ni Elio. Kumapit siya sa sahig, nanginginig. “Hindi… hindi ko pinili na ikaw ang—”

“Hindi ikaw ang pumili.”
Mahigpit ang tinig ni Mara. “Ikaw ang nagbukas ng pinto. Ikaw ang nagbigay ng pahintulot. Pinili ng lugar kung sino ang kukunin.”

Isang luha ang pumatak mula sa mata ni Elio, bumagsak sa sahig. Hindi niya maalala ang eksaktong saglit ng pagpili, pero nararamdaman niya ang bigat ng responsibilidad. Kung hindi siya pumasok, kung hindi siya nagtanong…

“At sa huling sandali, bago ako tuluyang mahigop ng salamin,” patuloy ni Mara, mabagal, “sumigaw ako sa’yo. ‘Elio!’ naaalala mo? Tinawag kita. Pero hinila ka palabas, pababa sa hagdan, may tumulak sa’yo. Nagkapasa ka, nagka-sugat. Ako, binitawan ng realidad.”

Napasandal si Elio sa pader, halos di makahinga. Parang inilalantad ulit sa kanya ang gabing iyon, pero ngayon, hindi na butas-butas—buo, malinaw, at napakasakit.

“Bakit… bakit ngayon mo lang sinasabi?” humahagok niyang tanong sa salamin.

Ngumiti si Mara, mapait. “Wala naman kasi akong paraan noon. Nasa loob ako ng pagitan—ng salamin, ng kwarto, ng tanong na iniwan mo.”

“Pa’no ka—pa’no ikaw—?”

“Ang kwartong ‘yon, gaya nitong 314, ay hindi basta lumang kwarto lang. Ito’y isang lugar kung saan nakatira ang mga tanong na gusto ng mga tao ng sagot. Sa tuwing may pumapasok, sa tuwing may natatakot pero nagtatangkang magtanong, lumalakas kami. Ako. Ang iba pang naiwan.”

“H-ha?”

“Marami na ang nagtanong tungkol sa patay na mahal sa buhay, sa kinabukasan, sa sikreto ng mundo, sa kapalit ng kasalanan. Lahat sila, naniniwala na kaya nilang dalhin ang sagot. Hindi nila alam, may kabayaran.”

Napatingin uli si Elio sa paligid ng kwarto. Bigla niyang napansin ang mga gasgas sa pader, ang mga uka sa gilid ng frame, ang ukit sa tabi ng kama.

Boses ni Mara uli, ngayon ay mas malinaw: “Yung mga gasgas na ‘yan, hindi gawa ng oras. Gawa ‘yan ng mga taong gustong kumapit, kahit hinihila na sila ng salamin.”

X. ANG KAPALIT

Tahimik na tumulo ang mga luha ni Elio. Hindi niya alam kung ilang minuto, o oras, siyang nakaupo sa sahig, nakatingin sa salamin. Sa bawat sandali, nararamdaman niyang unti-unting nagiging mas pamilyar ang pigura ni Mara—hindi na usok, hindi na anino, kundi parang tunay na taong nakatayo lamang sa likod niya.

“Ngayon alam mo na,” anito, malumanay. “Ito ba ang sagot na gusto mo?”

“H-hindi…” bulong ni Elio, umiiling. “Hindi, pero… marahil… ito ang sagot na kailangan ko.”

“Wala nang mawawala kung alam mo na ang totoo.”

“Meron,” sagot niya, mahina pero matatag. “Ikaw.”

Sandali itong natahimik. Sa repleksyon, nakita niya ang mata ni Mara na kumurap—parang nagulat sa sagot.

“Elio…”

“Kung… kung ako ang nagbukas ng pinto noon,” patuloy niya, pilit tinatapos ang sasabihin, “kung ako ang nagbigay ng pahintulot sa kwarto na… pumili, ibig sabihin, kasalanan ko.”

“Hindi mo alam noon.”

“Kahit hindi ko alam, ako pa rin ‘yon.” Napahigpit ang kamao ni Elio. “At kung ako ang dahilan kung bakit ka nawala, dapat ako ang may dala nun. Hindi ikaw.”

Mabigat ang hangin. Parang may dumadagundong na ingay sa malayo, pero hindi niya makita kung saan.

“Ano ang balak mong gawin, Elio?” tanong ni Mara, ang boses ay nagbago—may halong takot. “Hindi ka pwede basta sumigaw. Hindi ka pwede basta umalis. Nandito ka na sa kwarto. May obligasyon kang tapusin ang gabing ito.”

“Tama,” sagot niya. Dahan-dahan siyang bumangon. “May alok si Serrano, hindi ba? Kung tatapusin ko ang gabi sa pinakamasamang kwarto, may suite akong makukuha.”

“Hindi mo pa naiintindihan. Ang ‘suite’—”

“Isang lugar kung saan ibinabalik ang mga nawala, kung minsan,” putol niya. “O nagbibigay ng sagot, o pangitain.”

Tumitig siya nang diretso kay Mara sa salamin, ngayon ay hindi na nanginginig.

“Bukas, kapag buhay pa ako, pupunta ako sa Mirador Suite,” mariin niyang sabi. “At hihilingin kong… kung may kapalit pa iyon, ako na ang mananatili. Ikaw ang lalaya.”

Nanlaki ang mata ni Mara sa repleksyon. “Hindi mo alam kung ano ang hinihingi mo!”

“Alam ko,” sagot niya, bagaman nanginginig ang boses. “Pero mas kaya kong mabuhay—or mamatay—nang alam kong sinubukan kong itama ang isang maling desisyong ako ang may gawa. Mas hindi ko kayang mabuhay na alam kong pinabayaan kitang mahulog sa kapalarang ako ang nagbukas.”

“Hindi ganoon kasimple ang lugar na ito!” Halos sumigaw na si Mara, at sa unang pagkakataon, nagbago ang mga ilaw sa silid—kumurap ang liwanag mula sa ilalim ng pinto, humigpit ang lamig. “Ang ‘suite’ ay hindi basta kwarto, Elio—ito’y puso ng gusali. Ang sinumang papasok doon, hindi basta makakalabas. Baka hindi mo maintindihan kung anong ibig sabihin ng ‘manatili’. Baka hindi ibig sabihin noon ay kamatayan lang—baka mas masahol pa.”

“Mas masahol sa pagkawala mo nang walang sagot?”
Napangiti si Elio nang mapakla. “Hindi na ako natatakot doon.”

Tahimik. Ilang sandali, tanging tunog lang ng marahas na tibok ng puso niya ang naririnig.

Maya-maya, nakita niya sa repleksyon ang pagbabago sa mukha ni Mara—mula sa galit at takot, naging malungkot, at sa huli, may bahagyang pag-asa.

“Elio…”
Mahinang bulong. “Handa ka bang… ibigay ang sarili mo, kapalit ko?”

Tumango siya. “Oo.”

“Kahit hindi mo alam kung ano ang mangyayari sa’yo?”

“Mas mahalaga sa’kin na mabigyan ka ng pagkakataong mabuhay ulit, o kahit… makatawid, kaysa manatili akong ligtas na may kasalanan.”

Sandali silang nagtitigan sa salamin—isang nakapirming larawan ng dalawang taong hindi magkatabi sa realidad, pero magkarugtong pa rin sa isang kwarto.

Sa wakas, tumango si Mara. “Kung ganon… tapusin mo ang gabing ito nang hindi bumibitiw sa pasya mo. Huwag kang lalabas ng kwarto. Huwag kang tatakbo. At bukas… humarap ka sa alok ni Serrano.”

“Hahanap ako ng paraan,” sagot ni Elio. “Kahit hindi perpekto… kahit kalokohan pa, okay lang. Basta may tsansa.”

Dahan-dahang kumupas ang pigura ni Mara sa salamin, parang usok na hinihipan ng hangin. Ngunit bago ito tuluyang maglaho, may huling salita itong iniwan.

“Elio… salamat, ha? Kahit ngayon lang.”

At pagkurap niya, wala na ang pigura sa salamin. Ang repleksyon niya lang ang naroon—pagod, maputla, ngunit may kakaibang liwanag sa mata.

XI. ANG NATIRANG GABI

Natitira pa ang ilang oras bago sumikat ang araw. Hindi na muling bumalik ang katok. Wala nang boses. Wala nang aninong lumalakad sa gilid ng paningin niya.

Ngunit hindi ibig sabihin noon ay nawala na ang bigat ng kwarto.

Naroon pa rin ang malamig na hangin, ang kakaibang ugong sa malayo, ang pakiramdam na anumang oras, may maaaring mangyari. Pero iba na ang pakiramdam ni Elio.

Kung kanina, takot ang nangingibabaw, ngayon ay may layunin na siya.

Umupo siya sa kama, nakatungo, paulit-ulit na iniisip ang conversation nila ni Mara. Naisip rin niya si Serrano—ang misteryosong manager na tila ba alam ang lahat, pero hindi sinasabi nang buo.

Ano ba talaga ang Hotel Mirador?
Isang imbento lang ba ng isang mayaman na mahilig maglaro sa isip ng bisita?
O literal na portal ng mga “kwarto” tulad ng boarding house na pinasukan nila ni Mara?

Hindi niya alam.

Pero alam niya na kailangan niyang manatiling gising, o kung hindi man, magbantay sa isip niyang huwag hihiwalay sa pasya.

Ilang sandali, nakatulog siya nang pasandal sa pader, hawak ang notebook. Wala na siyang napanaginipan na kakaiba. Walang kulog, walang iyak, walang salamin.

XII. ANG ARAW

Napadilat siya nang hindi na niya maipaliwanag kung ilang oras na ang lumipas. Mas maliwanag na ang kwarto. Sa gilid ng cortina, may pumapasok nang liwanag ng araw. Tiningnan niya ang cellphone—7:03 AM.

Nakatapos siya ng gabi… sa Kwarto 314.

Dahan-dahan siyang tumayo, parang napakarami niyang binuhat na hindi nakikita.
Naalala niya ang kondisyon: hindi siya dapat lalabas hanggang hindi sumisikat ang araw.

Sumisikap mabuo ang kanyang boses, bumulong siya sa hangin.

“‘Yan na ‘yon, Mara. Buhay pa ako.”

Hindi sumagot ang kwarto. Tahimik, gaya ng dati.

Nag-ayos siya ng gamit, isinuot ang backpack, sinigurong walang maiiwan. Huling tingin sa salamin: siya lang. Walang anino. Walang nakaukit na bagong babala.

Paglabas niya ng pinto, sumalubong sa kanya ang liwanag ng pasilyo at ang mahinang ugong ng aircon. Parang normal na hotel lang ulit.

Nang bumaba siya sa hagdan, pakiramdam niya ay mas mabigat ang bawat hakbang—pero hindi dahil sa takot, kundi sa alam na ginagawa niyang desisyon.

Pagdating sa lobby, naroon si Serrano, nakatayo sa likod ng front desk, pareho pa rin ang suot, pareho pa rin ang ngiti—pero ngayon, parang mas malalim ang anino sa likod ng mga mata nito.

“Magandang umaga, sir,” anito, bahagyang yumuko. “Mukhang… nakaraos kayo.”

“Isang paraan na ganon nga,” tugon ni Elio, pagod ang ngiti, pero matatag. “Na-fullfil ko ang kondisyon, ‘di ba? Hindi ako lumabas kagabi hanggang umaga.”

“Walang CCTV ang Kwarto 314,” tugon ni Serrano, ngumiti nang manipis. “Pero alam ko kung sino ang tumatagal at sino ang sumusuko. At ikaw, nandito ka pa ngayon.”

“Ang usapan natin,” paalala ni Elio, hindi inaalis ang tingin sa manager. “Kung kakayanin kong bayaran at malamnan ang pinakamasamang kwarto, ibibigay mo sa’kin ang suite.”

Tumikhim si Serrano, tumuwid ng tayo.

“Tama,” sabi niya. “Handa ka na bang pumasok sa Mirador Suite?”

Huminga nang malalim si Elio. “Handa na.”

“Alam mo bang… hindi ka na katulad kahapon?”
Nakatingin si Serrano sa kanya, sinusukat ang aura niya. “Maraming pumapasok sa 314 na lumalabas na mas takot. Ikaw, lumalabas kang… mas mabigat, pero hindi na naguguluhan.”

“Dahil alam ko na ang kailangan kong gawin,” sagot ni Elio.

Bahagyang tumango ang manager. Inilahad nito ang isang kakaibang susi—hindi tulad ng susi ng ibang kuwarto. Mas mabigat, kulay tanso na may inukit na disenyong paikot. Sa dulo ng susi, nakaukit ang numero: S.

“Mirador Suite,” sabi ni Serrano. “Nasa ikaapat na palapag. Wala nang ibang room doon. Ang buong palapag, kanya.”

“Alam niyo po ba,” tanong ni Elio, dahan-dahan, “kung ano talaga ang nangyayari sa loob?”

Sumimangot nang bahagya si Serrano, saka muling ngumiti—ngiti ng taong alam ang lahat, pero hindi pwedeng magsabi.

“Alam ko lang,” sagot niya, “na ang mga taong pumasok doon ay nakakuha ng isang bagay na matagal na nilang hinahanap. At kapalit noon, nag-iwan sila ng isang bagay na hindi na nila mababawi.”

“Pwede bang… iyon ang kapalit na gusto kong ibigay?” tanong ni Elio, direkta. “Alam ko na ang hinihiling ko. Gusto kong—”

Itinaas ni Serrano ang kamay, pinigil siya.

“Huwag mo munang sabihin,” anito. “Sa loob ka na ng suite magpahayag. Hindi ako ang dapat mong kausapin doon.”

Napakunot ang noo ni Elio. “Hindi po kayo?”

Bahagyang tumawa si Serrano. “Ako’y… taga-bantay lang. Taga-ayos ng ledger. Pero ang hotel na ito, lalo na ang suite, may mas luma pang ‘may-ari’ kaysa sa’kin.”

Mula sa bulsa kaya, inabot niya ang maliit na ledger kung saan pumirma si Elio kagabi. Binuksan niya ito, at sa isang pahina, nakita ni Elio ang sariling pangalan—ELIO V.—katabi ng Kwarto 314, may check mark.

Sa ibaba niyon, may bagong bakanteng linya, walang nakasulat.

“Bago ka umakyat,” sabi ni Serrano, “gusto mo bang umatras?”

Huminga nang malalim si Elio, tinitigan ang ledger, saka ang susi sa kamay niya.

“Hindi,” sagot niya. “Hindi na.”

Matagal siyang tinitigan ni Serrano, bago muling ngumiti—hindi na misteryosong ngiti ngayon, kundi parang may bahagyang lungkot.

“Kung ganon,” anito, “huwag mo nang sayangin ang pagkakataon.”

XIII. ANG MIRADOR SUITE

Umakyat si Elio hanggang ikaapat na palapag. Walang ibang numerong nakalagay sa mga pinto—dahil iisa lang ang pinto.

Malaki ito, kulay mahogany, may ukit na paikot sa gitna na parang mata na nakatitig. Sa ibabaw nito, isang simpleng karatula lang ang nakasulat:

“MIRADOR SUITE”

Huminga siya nang malalim, ipinasok ang susi, at pinihit.

Pagbukas ng pinto, sumalubong sa kanya ang liwanag.

Hindi tulad ng 314, ang suite na ito ay maliwanag, maluwang, at tila bagong renovate. May malaking sala na may carpet na kulay ginto, may malaking sofa, may malawak na bintanang tanaw ang dagat—kumikinang sa araw, naglalaro ang alon sa ibaba.

May dining area na may nakahandang mesa—may mga prutas, inumin, tinapay. May maliit na bar na may bottles ng mamahaling alak na hindi pa nabubuksan.

Sa sulok, may isa pang pinto, marahil papunta sa bedroom.

Pumasok si Elio, isinara ang pinto sa likod niya. Kakaiba ang pakiramdam—parang hindi na siya nasa lumang hotel. Parang nasa ibang lugar siya, ibang panahon.

Naglakad siya papunta sa malaking bintana, tumingin sa dagat. Sa labas, kitang-kita ang lawak ng tubig, ang puti ng mga alon, ang layo ng horizon. Ang ganda, kung tutuusin.

“Ang ganda nito…” bulong niya. “Kung ordinaryong bisita lang ako, baka masaya na ‘ko rito.”

“Pero hindi ka ordinaryong bisita, Elio.”

Napalingon siya, agad. Walang ibang tao sa sala. Ngunit ang boses ay malinaw, mula sa loob mismo ng suite—hindi boses ni Serrano, hindi boses ni Mara, kundi mas malalim, mas matanda, na parang lalaki’t babae na magkasabay magsalita.

“Sumali ka sa alok—sa usapan ng 314 at ng suite na ito. Dumaan ka sa unang pinto. Ngayon, nandito ka na sa ikalawa.”

“Sinong… nagsasalita?” tanong ni Elio, umiikot ang tingin.

“Ako ang haligi ng hotel na ito,” sagot ng boses. “Ako ang bungad at dulo ng mga tanong na dinadala rito ng mga tao. Pwede mo akong tawaging kahit anong pangalan: Kwarto, Gusali, Sistema, o… Salamin.”

Nanlamig ang batok ni Elio.

“Salamin?”

“Oo.”
Bahagyang kumislot ang liwanag sa kisame, para bang may sariling tibok ang ilaw. “Matagal ko nang tungkulin ang sumagot sa mga tanong na hindi kayang sagutin ng mundong labas. Kapalit ng bawat sagot, kailangan ko ng… parte ng taong nagtatanong.”

“Kaluluwa,” bulong ni Elio.

“Oo. O minsan, alaala. Minsan, takot. Minsan, pag-asa. Depende sa laki ng tanong.”

Lumunok siya; ramdam niyang nanginginig ang kamay niya. “Kung ganon… alam mo na kung bakit ako nandito.”

“Alam ko na simula pa lang ng pagdating mo, nakita mo na akong nakasilip sa 314. Ang tanong mo, hindi mo pa nga binabanggit, naramdaman ko na. ‘Ano ang nangyari kay Mara?’”

“Sinagot mo na ‘ko sa 314,” sagot ni Elio, mariin. “Alam ko na.”

“Binigyan lang kita ng kakayahang maalala ang matagal mo nang tinatanggihan. Iba pa ang tunay na sagot.”

Napakunot ang noo niya. “Iba pa?”

“Hindi lang basta ‘ikaw ang nagbukas ng pinto’. Hindi lang basta ‘nagpili ako ng isang kaluluwa’. May mas malalim pang ugat ang lahat. At iyon ang tunay na sagot na kayang ibigay ng Mirador Suite.”

Lumapit si Elio sa gitna ng sala, huminga nang malalim.

“Handa akong marinig,” sabi niya. “Pero bago mo ibigay sa’kin, gusto kong sabihin kung ano ang kapalit na kaya kong ibigay.”

Tumahimik ang suite. Pati ang ugong ng aircon ay tila nawala, pati ang ingay ng dagat sa labas.

“Sige. Sabihin mo.”

Tumingala si Elio, parang kausap ang kisame.

“Gusto kong palayain si Mara,” sabi niya, malinaw. “Kung nasaan man siya, sa pagitan ng salamin, sa pagitan ng mga kwarto, gusto kong… makatawid siya. Kung kailangan ng kapalit, ako na. Kung may dapat man na manirahan sa pagitan, ako na.”

Mabigat ang katahimikan na sumunod. Ilang segundo, ilang minuto, hindi niya alam.

Sa huli, muling nagsalita ang boses.

“Handa kang mawala sa mundo, kapalit niya?”

“Matagal na akong hindi buo sa mundo,” sagot ni Elio, mapait na nakangiti. “Simula nang mawala siya.”

“Kung iyan ang gusto mo… pumasok ka sa kwarto sa kabila. Doon, bibigyan kita ng sagot. Doon, gagawin ang palitan.”

Napalingon si Elio sa pinto sa dulo ng suite—the bedroom.

Naroon ang huling yugto.

Naglakad siya.

XIV. ANG HULING PINTUAN

Humabol ang kaba niya habang papalapit sa pinto. Hindi na ito ordinaryong pinto sa paningin niya—para na itong bibig na handang lumamon, o gateway na walang kasiguraduhan.

Huminga siya nang malalim. Naalala niya ang mga sandaling kasama si Mara: pagtawa sa ulan, pagtakbo sa eskinita, paghabol sa huling jeep. Naalala niya rin ang gabing nawala siya, ang lubak-lubak na alaala.

Kung ito ang paraan para ibalik kahit kaunti ng balanse sa mundo niya, handa siyang gawin.

Binuksan niya ang pinto.

Sa loob, may isang malambot na kama, malinis, puting-puti ang bedsheet, parang hindi pa nagagamit ninuman. Sa dulong pader, may isang salamin na halos kasing lapad ng kabaong, nakatayo nang tuwid.

“Pumunta ka sa harap ko,” utos ng boses—ngunit ngayon, parang nanggagaling mismo sa salamin.

Lumapit si Elio. Nakatitig siya sa sariling repleksyon: mukha ng isang lalaking pagod, namumugto ang mata, pero may determinasyon.

“Ngayong narito ka na, panahon na para sa tunay na sagot sa tanong mo,” sabi ng Salamin. “‘Ano ang nangyari kay Mara?’”

“Alam ko na,” sagot ni Elio, bagaman nanginginig ang boses. “Ako ang nagbukas ng pinto. Pinili mo siya. Nawala siya, ako ang natira.”

“Hindi pa iyon buo.”
Lumalim ang boses. “Bago pa ang gabing iyon, matagal mo nang hinihintay ang sagot sa tanong tungkol sa kamatayan. Matagal mo nang gustong malaman kung may ‘beyond’.”

“Alam ko,” sabi niya. “Curious lang ako noon. Hindi ko sinadyang—”

“Hindi lang curiosity, Elio. Desperation.”

Napahinto siya. “Ha?”

“Naalala mo ba ang kapatid mong si Luca?”

Parang tumigil ang puso ni Elio sa isang tibok.

Si Luca—nakababatang kapatid niya, namatay nang bata pa dahil sa aksidente. Ito ang unang sugat sa buhay ni Elio, ang dahilan kung bakit siya nahilig sa tanong tungkol sa kamatayan, “beyond,” at kung ano-ano pa.

Pero matagal na niya itong sinikap kalimutan, inilagay sa likod ng isipan.

“Nang mamatay si Luca, sinabi mo sa sarili mo: ‘Kung may paraan lang na makita ko ulit siya, gagawin ko.’”
Mahinahon ngunit mabigat ang boses. “At nang tumuntong ka sa kolehiyo, dinala mo ang tanong na iyon sa bawat sulok na medyo misteryoso—boarding house, lumang gusali, urban legends. Hanggang sa makarating ka sa kwarto kung saan unang kong binigay sa’yo ang ‘alok’, isang taon na ang nakakalipas.”

Nanlabo ang paningin ni Elio sa luha. “H-hindi ko… hindi ko ‘to… naaalala…”

“Naaalala mo lang ang boarding house, pero marami pang kwarto akong hawak. Hotel Mirador, kabilang na.”

Nakita niya sa salamin ang sarili niya sa iba’t ibang lugar—iba’t ibang lumang gusali, iba’t ibang salamin. Lahat, may parehong ekspresyon: naghahanap, nangangamba.

“Matagal ka nang customer, Elio. Matagal ka nang humihingi ng sagot. Ang pagkakaiba lang, ang gabing kasama mo si Mara, may saksi ka sa pagkakamali.”

“Hindi…” bulong niya.

“Kaya nang nagtanong ka muli kagabi sa Kwarto 314, hindi na bago iyon sa akin. Ginawa mo na noon. Pero ngayon, may bago kang alok: ang sarili mo, kapalit ni Mara.”

Humigpit ang kamao ni Elio, huminga siya nang malalim.

“Handa pa rin ako,” aniya. “Kahit gaano mo pa ‘ko paalalahanan.”

Tahimik ang Salamin, at sandali, walang narinig si Elio kundi sariling paghinga.

“Kung gayon, bibigyan kita ng pagpipilian, Elio. Dalawa ang pwede mong talagang gawin.”

“Dalawa?” kunot-noong tanong niya.

“Una: manatili sa dati. Tanggapin na kasalanan mo ang nangyari kay Mara, mabuhay ka sa labas na dala ang bigat, pero hindi ka mawawala. Walang magbabago sa posisyon ninyo. Si Mara, mananatiling nasa pagitan, ginagamit bilang boses ng mga salamin para sa ibang taong katulad mo.”

Parang sinakal siya ng mga salitang iyon. Alam niyang iyon ang kasalukuyang sitwasyon—ang sitwasyon bago pa siya pumunta sa hotel.

“Ikalawa,” patuloy ng Salamin, “ang sinasabi mong gusto mo: ikaw ang papalit sa kanya. Ikaw ang magiging boses, ikaw ang mananatili sa pagitan, ikaw ang haharap sa mga tanong ng ibang mangangahas. Si Mara, bibigyan ko ng pagkakataong makaalis—kung saan man siya nararapat.”

“Nagdesisyon na ako,” sagot ni Elio, walang alinlangan. “Ikalawa.”

“Sigurado ka?”

“Wala nang iba.”

Tahimik ulit ang Salamin, para bang pinag-aaralan ang kaluluwa niya.

“Alam mo, Elio, may ikatlong paraan.”

Nagtaas siya ng kilay. “Akala ko dalawa lang.”

“Madalas, dalawa lang ang binibigay ko. Pero ngayon, dahil napagdaanan mo na ang 314 at hindi ka tumakbo, bibigyan kita ng isang alok na bihira kong ialok.”

“Anong alok?” tanong niya.

“Ikatlo: ibigay mo sa akin ang tanong. Hindi lang ang kalayaan ni Mara, hindi lang ang kapalit ng sarili mo—kundi ang mismong paghahanap mo ng sagot.”

Hindi naintindihan ni Elio agad. “Ano’ng ibig mong sabihin?”

“Kalilimutan mo ang lahat. Hindi mo na malalaman kung ano ang nangyari kay Mara, kung ano ang nangyari kay Luca, kung ano ang nangyari sa lahat ng kwarto na pinasukan mo. Lalayas ka sa hotel na ito na parang karaniwang bisita—walang kwento, walang bigat, walang alaala ng misteryo. Si Mara, mananatili pa rin sa pagitan, pero hindi mo na siya iisipin, dahil wala ka nang maalala.”

Nanginig ang sikmura ni Elio.

“Iyon ang ikatlong choice: ang kapalit ng lahat ng tanong mo ay katahimikan. Wala kang madadala, pero wala ka ring mararamdamang bigat. Isa kang taong hindi nakakaalam na may mali.”

“Hindi…” bulong ni Elio, umiiling. “Hindi ‘yon… solusyon. Takas ‘yon.”

“Minsan, iyon ang pinipili ng karamihan,” sagot ng Salamin, may halong lungkot. “Mas gusto nilang makalimot kaysa magdusa.”

“Hindi ako,” sagot niya, mariin. “Hindi ko kayang mabuhay nang masaya kung nakatapak sa kasinungalingan. Mas pipiliin kong masaktan nang may alam kesa mabuhay nang walang alam, parang tau-tauhan.”

Tahimik ang Salamin.

“Kung ganon, wala ka nang ibang iiwasan, Elio. Ikalawang pagpipilian ang gusto mo.”

Tumango ang binata. “Oo. Palayain mo siya. Ako ang kapalit.”

Ilang sandali pa, may narinig siyang mahinang buntong-hininga—mula sa loob ng salamin, mula sa mismong suite, hindi niya alam.

“Mahirap ang hiling mo, pero may katapat. Huling tanong ko na sa’yo, Elio:”
Mas mabigat, mas malalim ang boses ngayon. “Handa ka bang harapin hindi lamang ang pagiging boses ng mga salamin, kundi ang pagiging SALAMIN mismo?”

Napakunot ang noo niya. “Salamin mismo?”

“Ang maging lugar ng mga tanong, hindi lamang tagapayag. Hindi lang kaluluwa, kundi mismong puwang kung saan nakakulong ang mga mahihirap na tanong, ang takot, ang kasalanan ng iba. Sa madaling salita, hindi ka lang mawawala sa mundo—magiging pader ka na binabangga ng lahat ng takot ng iba.”

Natahimik si Elio. Mabigat. Sobrang bigat.

Pero naisip niya si Mara, ang posibilidad na lumaya. Naisip niya si Luca, ang mga taong pinasok ang mga kuwarto na tulad nito, na nagtanong at nagbayad. Naisip niya ang sarili—matagal na niyang ginawang trabaho ang maghanap ng mga kwento ng takot at misteryo, ngayon, baka siya na ang maging dulo ng mga kwentong iyon.

“Kung iyon ang kailangan,” malalim ang hininga niya, “handa ako.”

XV. ANG PAGPAPALIT

“Tumalikod ka sa akin,” utos ng Salamin. “Umupo ka sa kama. Ipikit ang mga mata mo.”

Sumunod si Elio. Umupo sa gilid ng kama, nakatalikod sa salamin. Ipinasad niya ang palad sa buong kama, ramdam ang lambot nito. Ang huling kama na mahihigaan niya bilang isang normal na tao.

“Isipin mo si Mara,” bulong ng boses. “Isipin mo si Luca. Isipin mo ang lahat ng gabing hindi ka makatulog dahil sa mga tanong mo.”

Ginawa niya. Unti-unting nagbalik sa kaniya, hindi na blurred, kundi malinaw.
Ang halakhak ni Mara.
Ang maliit na kamay ni Luca na kumakapit sa kanya noong bata pa sila.
Ang lungkot sa mga mata ng nanay nila noong lamay.
Ang mga gabing mag-isa siyang nakaupo sa harap ng monitor, nagre-research ng mga haunted places, nagbabakasakali ng “beyond.”

“Isipin mong ngayon, hindi na ikaw ang magtatanong. Ikaw na ang sasalo. Ikaw na ang magsisilbing pader.”

Nararamdaman niya ang bigat na bumabagsak sa balikat niya—parang may nakaupo sa kanyang likod, piga ang bawat kalamnan.

“Sa sandaling ito, ililipat ko kay Mara ang daanang palabas. Iaalis ko siya sa pagitan. Tatanggalin ko sa kanya ang tungkulin na maging boses ng salamin. Ang tanong mo, babayaran ng kabuuan mo.”

Humigpit ang hawak ni Elio sa bedsheet.

At sa isang iglap, parang may sumabog na liwanag sa loob ng kanyang ulo—hindi masakit, pero nakakapagod. Parang sabay na bumaha ang lahat ng tanong ng lahat ng taong dumaan sa mga kwarto tulad nito, lahat nakatingin sa kanya.

“May buhay ba pagkatapos ng kamatayan?”
“Mapapatawad pa ba ako?”
“Bakit ako iniwan?”
“May saysay pa ba ang buhay ko?”
“Nagsisinungaling ba siya sa’kin?”
“Babalik pa ba siya?”
“Nasaan na ang anak ko?”
“Nasaan na ang nawala kong sarili?”

Sunod-sunod, magkakasabay.
At sa gitna ng karagatan ng mga tanong, narinig niya ang isang boses na pamilyar.

“Elio?”

Boses ni Mara.

Sa loob ng isip niya, sa gitna ng liwanag, isang imaheng animo’y lumilitaw: si Mara, nakatayo sa harap ng isang pinto na bukas nang kaunti. Sa likod nito, may liwanag na hindi masakit sa mata—mainit, malumanay.

“Ano’ng… nangyayari?” tanong nito, parang bagong gising. “Elio? Nasan ka?”

“Mar—”
Gusto niyang sumagot, pero may pumipigil sa kanya. Ang katawan niya ay parang unti-unting nagiging mabigat, nagiging bato, nagiging pader. Ang bibig niya ay hindi na gumagalaw, ang boses niya ay hindi na lumalabas.

“Elio?” ulit ni Mara, halatang nag-aalalang may halong pagkalito.

“Hindi mo na siya maririnig, Mara,” bulong ng isang boses sa gilid—marahil ang Salamin. “Pero naririnig ka pa niya. Siya ang pumili. Siya ang nagbayad. Ang daan palabas, sa’yo na.”

“Hindi!” sigaw ni Mara. “Hindi ako pumayag! Elio! Asan ka?”

“Naririnig ka niya,” sagot ng Salamin. “At ito ang gusto niyang huling alay: ang kalayaan mo.”

Parang may hangin na dumaan sa gitna ng isip ni Elio—isang hangin na punong-puno ng pagtutol, ng pagtanggi, ng luha. Ngunit kasunod nito, unti-unting napalitan ng pagtanggap.

“Elio… kung naririnig mo ‘ko… salamat. Pero… pero sana…”
Lumitaw ang huling salita ni Mara, mahina, naglalaho. “Sana makita pa rin kita… kahit saan.”

Isang init ang dumampi sa dibdib ni Elio—parang yakap na matagal niyang hinintay, pero hindi niya maibalik.

At pagkatapos noon, nawala ang imahe. Nawala ang boses ni Mara.

Wala na.

At sa katahimikan, narinig niya lang ang boses ng Salamin, ngayong mas malapit, parang sa sariling tenga nagmumula.

“Tapos na.”

XVI. ANG BAGONG SALAMIN

Dahan-dahan niyang iminulat ang mga mata.

Nasa kwarto pa rin siya, ngunit hindi na pareho. Nasa harap niya, nakikita niya ang kama—malabo, parang may lente sa pagitan. Nakikita rin niya ang sahig, ang dingding, ang pinto.

Ngunit wala na siyang katawan. Wala na siyang kamay. Wala na siyang boses.

Nakatingin siya mula sa loob ng salamin.

Sa kabilang panig, walang nakaupo sa kama. Walang Elio. Walang tao.

Siya.

Siya ang salamin.

Subukan man niyang sumigaw, walang tunog. Subukan man niyang gumalaw, walang kaluskos.

Ngunit nararamdaman niya ang buong kwarto, ang bigat nito, ang bawat galaw ng hangin. Nararamdaman niya rin ang lobby sa ibaba, ang hagdanan, ang Kwarto 314, ang buong Hotel Mirador—parang mga ugat na nakakabit sa kanya.

At sa malayo, sa labas, nararamdaman niya ang isang kaluluwang unti-unting lumalayo—magaan, malaya, lumalampas sa hotel, sa dagat, sa hangin.

Mara.

Nakangiti siya sa loob niya. Kahit wala na siyang mukha, alam niyang nakangiti siya.

Makalipas ang hindi niya alam na gaano katagal, bumukas ang pinto ng Mirador Suite. Pumasok si Serrano, dala ang lumang ledger. Wala siyang kasama, wala si Elio.

Tumingin si Serrano direkta sa salamin—direkta sa kanya. Walang sorpresa sa mukha nito, parang inaasahan na niya ito.

“Kamusta,” mahina pero malinaw na sabi ni Serrano. “Mukhang natapos mo ang napili mong daan.”

Hindi sumagot si Elio—hindi naman siya pwedeng sumagot. Pero naramdaman niya ang pag-angat ng espiritu niyang nakadikit sa salamin, parang sumasagot sa pamamagitan ng pagkislap ng liwanag.

“Walang makakaalam sa labas kung ano ang ginawa mo,” patuloy ni Serrano, dahan-dahang isinasara ang ledger. “Si Mara, wala nang alaala sa’yo. Malaya na siya, pero wala nang kwento tungkol sa’yo sa isip niya. Sa kanya, isa ka na lang pakiramdam na parang panaginip na hindi niya maipaliwanag.”

May kirot sa loob ni Elio, pero tinanggap niya iyon. Bahagi iyon ng alok.

“Pero sa tuwing may darating na taong katulad mo noon,” dagdag ni Serrano, tumalikod na, papunta sa pinto, “nararamdaman ka nila, kahit hindi nila alam. Ikaw na ngayon ang salamin ng mga tanong nila. Ikaw na ang magpapasya kung ilan ang kaya mong ipakita, kung gaano katindi ang babayaran nila.”

Huminto si Serrano bago lumabas, lumingon uli sa salamin.

“At kung sakaling may dumating na isang tao—isang babae, marahil—na hindi niya alam kung bakit parang hinahatak siya ng hotel na ito, huwag mo na siyang takutin, hmm? Bigyan mo na lang siya ng mainit na pakiramdam. May utang ka sa kanya.”

At sa isang sandali, alam ni Elio ang sinasabi nito: si Mara. Kung sakaling… kung sakaling balang araw, madala siya ng hangin ng pagkakataon, narito pa rin ang hotel, at naaramdaman niya ang kakaibang hila ng Mirador…

Hindi na siya tatakutin. Hindi na siya ipapahamak.

Papalabasin na lang siya ng pinto na walang pasa.

Lumabas si Serrano, marahang isinara ang pinto ng suite.

Naiwan si Elio—ang bagong Salamin—mag-isa sa tahimik na kwarto.

Sa labas, umuugong ang hangin. Kumakaway ang mga alon. Sa malayo, naglalakad ang mga taong hindi alam na may hotel na ganito, may kwartong 314, may suite na nag-aalok ng higit pa sa pera.

At sa loob, may isang salaming naghihintay—hindi na para magtanong, kundi para sumalo.