Ang Mahiwagang Sandok

.

.

Ang Hiwaga ng Lumang Sandok: Kwento ni Aling Flor

I. Simula ng Pangarap

Sa tabi ng masikip na kalsada ng San Isidro, may isang maliit na karinderyang bagong bukas—Lutong Bahay ni Aling Flor. Payak lang ang lugar: mga mesang gawa sa lumang tabla, upuang hindi magkakatulad, at kurtinang yari sa retaso. Pero sa hangin, kumakalat ang bango ng ginisang bawang at mainit na kanin. Si Aling Flor, nasa kalagitnaan ng buhay, ay dating kusinera sa pabrika. Bata pa lang siya, natutunan na niyang magluto mula sa kanyang ina.

Matagal na niyang pangarap ang magkaroon ng sariling karinderya. Sa wakas, natupad na ito. Noong una, iilan lang ang pumapasok—mga construction worker, estudyante, at ilang tricycle driver. Kadalasan, tatlo o apat lang ang kumakain sa maghapon. Kahit kakaunti ang customer, laging bumabalik. Lagi nilang sinasabi, “May ibang lasa ang niluluto ni Aling Flor—malinamnam, parang may halong pagmamahal.”

Pero kahit ganon, hirap pa rin siyang makabawi sa puhunan. Mahina ang kita, lalo na tuwing umuulan at walang masyadong tao sa kalsada. Isang mainit na tanghali, halos walang customer. Habang nagsasaing, pumasok ang isang matandang babae—marumi, pagod, at gutom.

“Anak, pwede bang makahingi ng kaunting pagkain?” mahina nitong sabi.

Ngumiti si Aling Flor, “Opo, Nay. Umupo po kayo.” Agad niyang inihain ang mainit na ulam at kanin. Si Nena, kaibigan at katuwang niya sa karinderya, ay nag-alala, “Flor, baka masanay ang mga pulubi rito.”

Ngumiti lang si Aling Flor, “Kung ako man ay magutom, baka may magpakain din sa akin.”

Tahimik na kumain ang matanda, wari’y matagal nang hindi nakatikim ng mainit na pagkain. Matapos kumain, tumingin ito kay Aling Flor at ngumiti. Nagpasalamat at iniabot ang isang lumang sandok na tila yari sa kahoy at tansong may kinang.

“Ito anak, para sa’yo. Ginamit ko ito noon sa aking maliit na karinderya. Sabi nila, may hiwaga raw ito. Pero ang totoo, gumagana lang ito sa taong may mabuting puso. Alagaan mo ito.”

Bago tuluyang umalis, nagbilin pa ang matanda. Kinabukasan, ginamit ni Aling Flor ang sandok para magluto ng tinolang manok. Wala naman siyang inaasahan—baka sentimental value lang ang dala ng sandok. Pero pagkatikim niya sa sabaw, napatigil siya. “Parang mas malinamnam ngayon,” bulong niya.

Dumating ang ilang suki kinahapunan. Isa sa mga driver ang agad napansin, “Floor, lalong sumarap ang tinola mo ah, parang may lihim na sangkap!” Pangiti lang si Aling Flor, “Baka dahil sa bagong sandok ko,” biro niya.

II. Ang Tagumpay at Inggit

Simula noon, araw-araw niyang ginagamit ang mahiwagang sandok. Ang mga ulam niya—menudo, sinigang, giniling—lahat tila mas naging masarap. Ang amoy pa lang ay nakakatakam na. Unti-unting dumami ang mga kumakain sa karinderya. Sa una, sampu lang. Makalipas ang isang linggo, tatlumpu, hanggang sa halos hindi na sila magkasya sa loob.

“Naku Flor, baka kailangan na nating magdagdag ng mesa!” sabi ni Nena habang nagmamadaling naglilinis ng mga plato.

“Tama ka!” sagot ni Aling Flor, may ngiti sa labi. “Ang ganda ng takbo natin ngayon. Salamat sa Diyos.”

Ngunit hindi lahat ay natutuwa sa tagumpay ni Aling Flor. Si Lita, dating katrabaho niya sa pabrika at minsang tumulong sa karinderya, ay nakaramdam ng inggit. Dati, pareho lang silang nagsisimula. Ngayon, dinadagsa na si Aling Flor habang siya naman ay walang kabuhayan.

Isang hapon, dumalaw si Lita. “Uy, Flor! Ang ganda na ng negosyo mo ha,” bati nito pero may halong inggit sa boses.

“Salamat, Lita. Konting tiyaga lang talaga,” sagot ni Aling Flor at inalok itong kumain.

Habang nakamasid sa kusina, napansin ni Lita ang lumang sandok na ginagamit ni Aling Flor. “Teka, yan ba yung lagi mong ginagamit?”

“Oo. Mahiwaga daw, sabi ng matandang nagbigay,” sagot ni Aling Flor, sabay tawa.

Hindi nawala sa isip ni Lita ang sandok na iyon. Sa loob-loob niya, “Baka nga yun ang sikreto. Kung akin lang yun, baka umasenso rin ako.”

III. Ang Pagkawala ng Hiwaga

Kinabukasan, hinanap ni Aling Flor ang lumang sandok ngunit hindi na niya ito makita. “Nena, nasaan yung sandok ko? Dito ko lang nilagay kagabi.”

“Baka naitago mo lang,” sagot ni Nena.

“Hindi eh. Sigurado akong naiwan ko sa mesa.” Naghahanap sila buong araw ngunit wala pa rin. Sa huli, napabuntong-hininga si Aling Flor. “Wala na siguro. Hayaan mo na. Kahit wala yun, kaya pa rin natin magluto ng masarap.”

Hindi niya alam, noong gabi lang ay lihim na bumalik si Lita sa karinderya at ninakaw ang sandok. Tahimik niya itong isinilid sa bag at mabilis na umalis, dala ang pag-asang iyon ang magdadala sa kanya ng swerte.

Makalipas ang ilang araw, nagtayo si Lita ng sarili niyang karinderya sa kabilang kanto—Lutong Lita. Makulay, bago ang pintura, at gamit niya ang ninakaw na sandok ni Aling Flor. Sa unang linggo ng operasyon ni Lita, sobrang saya niya. Ang mga ulam niya—adobo, sinigang, ginataan—ay biglang naging kasing sarap ng luto ni Aling Flor noon. Lahat ng dumadaan, bumabalik.

“Tingnan mo nga naman,” sabi niya sa sarili habang niluluto ang afritada. “Totoo pala ang mahiwagang sandok na yon.”

Ngunit paglipas ng mga araw, napansin niyang parang nag-iiba na ang lasa ng mga niluluto niya. Hindi na kasing linamnam. Minsan ay mapakla, minsan maalat. Kahit pareho lang naman ng sangkap at timpla.

“Bakit ganito?” reklamo niya isang gabi. “Pareho lang naman ang ginagawa ko.”

Wala siyang kamalay-malay, habang nagluluto siya ng may galit, pagod at reklamo. Unti-unting nawawala ang hiwagang dala ng sandok sapagkat hindi ito basta mahiwagang bagay. Ito ay sagisag ng kabutihan at pagmamahal sa pagluluto.

IV. Ang Tunay na Lasa

Samantala, bumalik si Aling Flor sa dating simpleng paraan ng pagluluto. Wala na ang mahiwagang sandok ngunit patuloy pa rin siyang nagluluto ng may malasakit. Tuwing may estudyanteng kulang sa pamasahe, binibigyan niya ng libreng sabaw. Tuwing may matandang namamalimos, pinauupo niya at pinapakain.

“Hindi naman ako nagnegosyo para lang yumaman,” sabi niya minsan kay Nena. “Gusto ko din makatulong at makapagbigay saya sa pagluluto.”

Hindi nagtagal, napansin ng mga dating suki na parang masarap na ulit ang luto ni Aling Flor—hindi dahil sa sandok kundi dahil sa pusong nilalagay niya sa bawat sangkap.

“Flor, iba talaga ang lasa kapag ikaw ang nagluto,” sabi ng isang tricycle driver. “Parang may halong pagmamahal.”

Makalipas ang ilang linggo, halos wala nang pumupunta sa karinderya ni Lita. Ang mga dating regular, hindi na bumabalik. Ang iba ay nagsasabing “parang wala nang lasa ang mga pagkain.” May ilan pang nagreklamo dahil sa panis na ulam o sobrang alat.

Ang dating kinang ng sandok ay tila nagdilim. Minsan, may isang batang gutom na lumapit at humingi ng pagkain pero tinaboy niya ito. “Wala akong libreng ulam!” sigaw niya.

Pagkaalis ng bata, naramdaman niyang tila tuluyang namatay ang sandok sa kanyang kamay. Naging mapait ang sabaw ng kanyang niluluto. Tinapon niya sa lababo ang buong kaldero. Kinabukasan, halos wala nang pumunta sa kanyang karinderya. Hanggang sa napilitan siyang magsara.

V. Pag-amin, Patawad, at Pagbabago

Isang umaga, pagod na naglalakad si Lita. Nadaan siya sa karinderya ni Aling Flor. Naamoy niya ang ginisang monggo at narinig ang tawanan sa loob. Tumigil siya sa pinto, nag-aalangan.

“Lita, kumusta ka?” bati ni Aling Flor sabay alok ng upuan.

Napayuko si Lita. “Pasensya ka na, Flor. Ako ang kumuha ng sandok mo. Nainggit ako sa’yo. Akala ko yun ang dahilan ng tagumpay mo. Pero mali ako.”

Tahimik lang si Aling Flor sandali bago ngumiti, “Naku, Lita. Salamat at inamin mo. Alam mo, matagal ko nang pinatawad kahit noon pa. Ang mahalaga natuto tayo.”

Inilabas ni Lita mula sa supot ang sandok. Mapurol na ito, halos wala nang kinang. “Hindi ko alam kung anong nangyari. Parang nawala ang hiwaga.”

Ngumiti si Aling Flor at tinanggap ito. “Siguro kasi ang hiwaga ng sandok ay hindi naman talaga sa bagay. Nasa puso ng gumagamit.”

Muling ginamit ni Aling Flor ang sandok kinabukasan—hindi dahil sa hiwaga kundi bilang alaala ng aral na natutunan. At nang tikman niya ang nilutong sinigang, ngumiti siya. Masarap pa rin. Hindi dahil sa mahiwagang kapangyarihan kundi dahil niluto niya ito ng may pag-ibig.

Dumami ulit ang mga customer. Pero ang mas nakatutuwa, bumalik si Lita sa kanya—hindi bilang kakompetensya kundi bilang katuwang.

“Lita, kung gusto mong bumalik sa pagluluto, dito ka na lang tumulong. Hati tayo sa kita pero sama tayo sa pagod.”

Napaluha si Lita. “Salamat, Flor. Hindi ko akalaing matutulungan mo pa rin ako.” At mula noon, magkasama silang nagpatakbo ng karinderya—si Nena, si Lita, at si Aling Flor. Tatlong babaeng pinagtagpo ng pagluluto at kabutihan.

VI. Tunay na Tagumpay

Lumipas ang mga taon, ang Lutong Bahay ni Aling Flor ay naging kilala hindi lamang sa bayan kundi sa mga karatig lugar. May mga taong pumupunta pa mula sa malalayong bayan para lang matikman ang adobo o tinola niya. Ngunit para kay Aling Flor, hindi lang ang dami ng customer ang sukatan ng tagumpay.

Ang mahalaga, bawat taong kumakain sa kanya ay busog—hindi lang sa tiyan kundi pati sa puso. Tuwing gabi, kapag nag-iisa na siya sa kusina, tinitingnan niya ang lumang sandok na nakasabit sa dingding. Wala na itong kinang. Ngunit sa kanya, ito ay isang paalala ng araw na tinuruan siya ng isang matandang pulubi ng tunay na sikreto ng masarap na luto.

Ang tunay na hiwaga ng tagumpay ay hindi nasa mga bagay o swerte kundi nasa pusong marunong magbigay, magtiwala, at magmahal sa ginagawa.

Ang kabutihan, kapag ibinahagi mo ng taos-puso, ay babalik din sa iyo bilang pagpapala—galing sa Diyos sa paraang hindi mo inaasahan: mas sagana, mas malalim, at mas makabuluhan.