Pinahiya at Binasted ng Dalagang Anak ng Mayor ang Manliligaw Dahil Isa Lang Itong Tricycle Driver..

.

.

Bahagi 1: Ang Simula ng Kwento

Sa isang maliit na bayan na tahimik sa araw ngunit buhay na buhay sa gabi, naroon si Ramond Dela Cruz, isang masipag na tricycle driver. Araw-araw, maaga pa lang ay nasa kalsada na siya, handang magsakay ng mga pasahero papunta sa palengke, eskwelahan, o kung saan man. Sa bawat biyahe, dala niya ang simpleng pangarap na magkaroon ng mas maayos na buhay para sa sarili at sa kanyang ama, si Mang Cardo.

Ngunit higit sa lahat, matagal na niyang iniingatan sa puso ang damdaming para kay Claris Villanueva, ang anak ni Mayor Ernesto Villanueva. Si Claris ay isang magandang dalaga, matalino at may presensya na tila kayang huminto ng oras kapag dumaan. Lumaki siya sa marangyang pamumuhay at sanay sa mga atensyon mula sa mga kilalang tao. Madalas makita ni Ramon si Claris kapag bumababa ito sa sasakyan ng kanyang ama tuwing may mga event sa bayan. Kahit malayo, ramdam niya ang kakaibang tibok ng puso tuwing matatanaw ang dalaga.

Isang hapon, matapos ang mahabang pasada, naglakas loob si Ramon na lumapit kay Claris. Nakita niya itong nakatayo sa harap ng munisipyo, tila may hinihintay. “Magandang hapon, Claris!” magalang niyang bati. Napatigil ang dalaga at tumingin sa kanya. Bahagyang nagulat, ngunit agad nagbalik sa malamig na ekspresyon. “Pwede ba kitang ihatid?” dagdag pa ni Ramon, pilit na pinapakalma ang kaba sa kanyang dibdib.

Bago pa man makasagot si Claris, napansin ni Ramon ang pagkunot ng noo nito. “Pasensya ka na, pero may susundo sa akin,” sagot ni Claris at muling ibinaling ang tingin sa kalsada. Ramdam ni Ramon ang bahagyang pagkapahiya ngunit pinilit niyang ngumiti. Hindi pa iyon tuluyang pagtanggi kaya umaasa pa rin siya na may pagkakataon pa siyang papalapit sa dalaga.

Habang pauwi sakay ng kanyang tricycle, muling bumalik sa isip ni Ramon ang mga titig ni Claris. Alam niyang malayo ang agwat ng kanilang mundo, pero naniniwala siya na walang imposible sa taong may determinasyon. Hindi niya alam na ang simpleng paglapit na iyon ay magiging simula ng isang kwentong magbabago sa kanilang buhay magpakailanman.

Ilang araw matapos ang unang pagtatangka ni Ramon na lapitan si Claris, nagkaroon muli ng pagkakataon na mag-cruise ang kanilang landas. May selebrasyon sa bayan para sa nalalapit na pista at karamihan ng mga residente ay naroon sa munisipyo para sa programa. Si Ramon ay naghatid ng ilang pasahero roon at napadpad sa tapat ng stage kung saan abala ang mga tao. Nakasuot ng magarang bestida si Claris habang kausap ang ilang kababaihan. Nang makita siya ni Ramon, muling naglakas-loob ang binata na lumapit. “Claris!” masayang bati ni Ramon. “Pwede ba kitang makausap sandali?”

Lumingon ang dalaga. At bago pa ito makasagot, napansin ni Ramon na lumapit na rin ang ilang kaibigan nito. Pawang mayayaman at pormal ang bihis. Napangiti ang isa sa mga kaibigan ni Claris at nagtanong, “Sino naman ito, Claris?” Sa halip na ipakilala ng maayos, napailing si Claris at tumaas ang kilay. “Ah, wala ‘yan. Isa lang ‘yan sa mga tricycle driver dito sa bayan,” malamig na sagot na may bahid ng pangmamaliit.

Tumawa ang ilan sa paligid at naramdaman ni Ramon ang unti-unting pag-init ng kanyang mukha sa kahihiyan. “Tricycle driver lang, eh. Baka wala naman siyang mararating,” dagdag pa ng isa at hindi itinama ni Claris ang sinabi sa halip ay ngumiti ito ng bahagya na para bang sumasang-ayon. Gusto sanang magsalita ni Ramon para ipagtanggol ang sarili, ngunit alam niyang anumang sasabihin niya ay lalo lang pagtatawanan ng mga ito. Kaya’t pinili niyang manahimik at umalis ng walang imik.

Habang nakasakay sa kanyang tricycle pauwi, paulit-ulit na bumabalik sa isipan ni Ramon ang bawat salita at tawa na narinig niya. Masakit, oo, pero higit sa sakit ay ang pag-usbong ng isang matinding determinasyon. Sa isip niya, binitawan niya ang isang pangako. Darating ang araw na makikita ni Claris at ng lahat ng nandoon na mali ang kanilang panlalait sa kanya.

Pag-uwi ni Ramon noong gabing iyon, sinalubong siya ni Mang Cardo, ang kanyang ama. Napansin nito ang lungkot sa mukha ng anak at tinanong kung ano ang nangyari. Sa una ay nag-atubili si Ramon na magkwento. Ngunit kalaunan ay ibinuhos din niya ang sama ng loob. “Tay, pinahiya po ako ni Claris sa maraming tao. Sinabi niya na isa lang akong tricycle driver na walang mararating,” mahina niyang wika. Tahimik lang si Mang Cardo habang nakikinig. Pagkatapos ay marahang tinapik ang balikat ng anak.

“Anak, hindi mo kailangang patunayan ang sarili mo sa kanila para lamang makuha ang respeto nila. Pero kung gusto mong patunayan na mali sila, gawin mo iyon hindi sa salita kundi sa gawa.” Tumagos sa puso ni Ramon ang mga salitang iyon. Doon niya napagtanto na mas mahalaga ang kumilos kaysa makipagtalo.

Kinagabihan, habang nakahiga sa kanyang kama, muling bumalik sa isip ni Ramon ang mga pangungutya at pagtawa na natanggap. Sa halip na masiraan ng loob, naramdaman niya ang apoy ng determinasyon. “Hindi habang buhay ay ganito lang ako,” bulong niya sa sarili. “Darating ang araw magiging matagumpay ako at hindi na nila ako mamaliitin.”

Simula noon, mas pinag-igihan ni Ramon ang kanyang trabaho. Gumising siya ng mas maaga kaysa dati at tinanggap kahit mga biyahe na mahaba at pagod ang dulot. Sinimulan din niyang mag-ipon ng seryoso. Inilalagay sa isang maliit na kahon sa ilalim ng kanyang kama ang bawat dagdag na kita. Hindi na siya basta humaasa sa swerte. Bagkos ay nagplano na siya ng mas malinaw na direksyon para sa kanyang buhay. Sa puso ni Ramon, nabuo ang isang malinaw na layunin. Hindi lang para patunayan kay Claris na mali ang sinabi nito kundi para patunayan sa sarili niya na kaya niyang umangat mula sa simpleng kalagayan. At mula sa gabing iyon, nagsimula ang isang paglalakbay na magbabago sa kanyang kapalaran.

Mula ng itanim sa puso ni Ramon ang kanyang panata, naging mas masipag pa siya. Limang umaga ay nasa terminal na siya, naghihintay ng unang pasahero. Sa maghapon, halos wala siyang pahinga. Kahit patirik ang araw o malakas ang ulan, tuloy lang ang pasada. Alam niyang bawat piso na kanyang kinikita ay hakbang patungo sa pangarap na umunlad. Hindi rin siya nag-atubiling tumanggap ng iba’t ibang raket. Minsan ay nagde-deliver siya ng gulay sa palengke tuwing madaling araw bago ang pasada. May mga pagkakataon din na kumukuha siya ng kontrata mula sa paaralan para maghatid at magsundo ng mga estudyante. Kahit pagod, mas nangingibabaw ang tuwa sa tuwing nadaragdagan ng kanyang ipon.

Lagi rin siyang nakikipag-usap sa mga kapwa driver tulad ni Mang Boyet para matuto ng tips kung paano mas makakaipon at makakapagpatakbo ng mas maayos na biyahe. Napansin ng marami ang kanyang pagiging determinado at magalang, dahilan para mas lalong magtiwala sa kanya ang mga pasahero. May mga estudyante at tindera sa palengke na siya lang ang gusto nilang sakyan dahil alam nilang ligtas at maayos ang serbisyo niya.

Tuwing gabi bago matulog, binibilang ni Ramon ang kanyang kita at inilalagay ito sa kanyang ipon. Hindi niya hinahayaang masayang sa luho ang kanyang pinaghirapan. Pinag-aaralan din niya kung paano magpapaikot ng puhunan para makabili ng dagdag na tricycle. Sa isip niya, bawat araw ng pagtitiyaga ay may kapalit na mas magandang kinabukasan.

Habang dumaraan ang mga buwan, ramdam ni Ramon na unti-unti ng nagbabago ang takbo ng kanyang buhay. Hindi pa ito ang tagumpay na kanyang minimithi. Pero malinaw sa kanya na nasa tamang direksyon na siya. Alam niyang ang susunod na hakbang ay mas malaking hamon. Ang simula ng pagbabago na magdadala sa kanya sa mas mataas na antas ng tagumpay.

Makalipas ang halos isang taon ng walang humpay na pagsusumikap at pag-iipon, umabot na sa sapat ang naipon ni Ramon para makabili ng isa pang tricycle. Hindi man ito brand new, maayos pa rin ang kondisyon at kayang maghatid ng kita kung ipaparenta sa ibang driver. Sa tulong ng kanyang ama, inayos nila ang ilang parte ng makina at pininturahan muli ang katawan para magmukhang bago. Ipinaupa ni Ramon ang bagong tricycle kay Mang Boyet, ang kanyang matalik na kaibigan na kapwa driver. Napagkasunduan nilang hahatiin ang kita. At sa ganitong paraan, patuloy na dumaragdag ang kita ni Ramon kahit hindi siya ang mismong nagmamaneho.

Sa unang buwan pa lang, ramdam na niya ang malaking kaibahan. Hindi na siya puro pasada lang ang pinagkakakitaan kundi may dumadaloy na ring dagdag na kita mula sa kanyang pinuhunan. Naging mas maingat din siya sa pamamahala ng pera. Bawat kita mula sa dalawang tricycle ay nililista niya sa isang maliit na notebook at natutunan niyang magtabi ng pondo para sa maintenance at panggasolina.

Unti-unti, nagsimulang mabuo sa isip niya ang plano para sa mas malaking negosyo. Isang fleet ng mga tricycle na siya ang nagmamay-ari. Nakikita ni Mang Cardo ang pagbabago sa kanyang anak. “Anak, natutuwa ako sayo. Hindi lahat ng may kaunting kinita iniisip agad ang paggastos. Ibang-iba ka. Kita ko, malayo ang mararating mo,” sabi nito isang gabi habang sabay silang kumakain. Ngumiti si Ramon at sa puso niya ay lalo pang tumibay ang paniniwala na kaya niyang abutin ang kanyang pangarap.

Bahagi 2: Ang Pagbabago at Pagkakataon

Sa bawat araw na lumilipas, nadarama ni Ramon na nagsisimula ng magbago ang kanyang kapalaran. Ang dating tricycle driver na walang ibang iniisip kundi kung saan kukuha ng susunod na pamasahe, ngayon ay nagsisimula ng matutong magpatakbo ng maliit na negosyo at alam niyang ito pa lang ang simula ng mas malaki pang kwento ng kanyang tagumpay.

Makalipas ang dalawang taon mula ng mabili ni Ramon ang kanyang pangalawang tricycle, dumami na ito at umabot sa lima. Lahat ay pinaparenta niya sa mga kapwa driver na walang sariling sasakyan. Sa maayos na kasunduan, parehong kumikita si Ramon at ang mga driver na kanyang natutulungan. Unti-unti, nakilala siya sa bayan hindi lamang bilang tricycle driver kundi bilang maaasahang may-ari ng ilang unit upang mas mapadali ang pamamahala.

Nagpatayo si Ramon ng maliit na opisina sa tabi ng bahay nila. Doon niya iniipon ang lingguhang bayad ng mga driver at itinatala sa isang ledger ang lahat ng kita at gastusin. Natutunan din niyang maglaan ng pondo para sa mabilisang pag-aayos ng makina at pagpapalit ng piyesa. Para sa kanya, mahalaga ang maayos na kondisyon ng bawat tricycle dahil ito ang pundasyon ng negosyo.

Marami ang humahanga sa kanyang sipag at talino sa pagnenegosyo. Ang dating kasamang pumupuna at nagdududa sa kanyang kakayahan ay ngayon ay lumalapit para humingi ng payo. Hindi siya madamot sa kaalaman. Sa katunayan, tinutulungan pa nga niya ang ilang kababaryo na makahanap ng pamamasada upang kumita. Dumating ang punto na kinailangan na niyang kumuha ng assistant para tumulong sa pang-araw-araw na transaksyon sa opisina. Sa ganitong paraan, mas nakakapagtuon siya ng oras sa pagpaplano ng susunod na hakbang sa negosyo. Alam niyang hindi lang ito tungkol sa pagkakaroon ng maraming tricycle kundi sa tamang pamamahala at pagpapalago ng kabuhayan.

Habang pinagmamasdan ni Ramon ang hanay ng mga tricycle na nakaparada sa harap ng kanyang opisina, napangiti siya. Malayo na ang kanyang narating mula sa araw na pinahiya siya sa harap ng maraming tao. Ngunit alam niyang may mga susunod pang kabanata ang kanyang kwento at ang isa roon ay ang muling pagkikita nila ni Claris.

Isang umaga, nakatanggap si Ramon ng tawag mula sa munisipyo. Inimbitahan siya upang maging pangunahing kontratista ng transportasyon para sa isang malaking motorcade na pangungunahan ni Mayor Ernesto Villanueva. Ipagdiriwang kasi ng bayan ang bagong proyekto ng kalsada at kailangan ng maraming tricycle upang magsilbing service para sa mga bisita at kawani. Walang alinlang tinanggap ni Ramon ang alok.

Dumating ang araw ng motorcade. Maagang naghanda si Ramon at inihanda ang lahat ng kanyang unit. Maayos ang pintura, malinis ang loob, at pantay-pantay ang nakapilang tricycle na para bang bahagi ng isang organisadong kumpanya. Habang nag-aasikaso, napansin niya ang mga sasakyang dumarating mula sa munisipyo at mula sa isa roon, bumaba si Claris, ang babaeng minsang nagpahiya sa kanya.

Hindi agad siya nakilala ni Claris. Abala ito sa pakikipag-usap sa ilang bisita. Suot ang isang magarang bestida at may dalang clipboard. Ngunit nang magtama ang kanilang paningin, tila nagulat ang dalaga. Napatingin ito sa mga tricycle na nakaparada at pagkatapos ay muling tumingin kay Ramon. Para bang tinatantsa kung siya nga ba ang taong nasa kanyang ala-ala.

Lumapit si Mayor Ernesto kay Ramon at magiliw na nakipagkamay. “Salamat Ramon sa pagtulong sa bayan para sa motorcade na ito. Maayos at pulido ang serbisyo mo,” sabi ni Mayor. Hindi nakaligtas kay Claris ang papuring iyon mula sa kanyang ama. Tahimik lang siyang nakatingin habang patuloy ang pag-uusap ni Ramon at Mayor Ernesto.

Habang nagsisimula ang motorcade, naramdaman ni Ramon ang kakaibang timpla ng damdamin. Nandiyan ang kaba pero higit sa lahat, may bahid ng kumpiyansa. Alam niyang ibang-iba na siya sa lalaking pinahiya noon. At ngayon, muling nagtagpo ang kanilang mundo sa sitwasyong siya na ang may kontrol.

Habang umaandar ang motorcade, napilitan si Claris na sumakay sa isa sa mga tricycle ni Ramon. Hindi siya makapaniwala sa kalinisan at ayos ng sasakyan. Parang bago at may komportableng upuan na hindi karaniwang nakikita sa ordinaryong pasada. Tahimik lang siya habang nakatingin sa labas. Ngunit paminsan-minsan ay lihim niyang sinusulyapan si Ramon na maayos na nagmamando ng prosisyon.

Sa bawat kilometro ng biyahe, unti-unting bumabalik sa isip ni Claris ang ala-ala ng kanilang unang pagkikita at kung paano niya ito tinanggihan noon. Noon, isa lamang siyang tricycle driver sa paningin niya. Walang sapat na estado o yaman para bigyang pansin. Ngunit ngayon, malinaw na sa kanyang mga mata na ibang-iba na si Ramon. Hindi lamang ito may maayos na kabuhayan kundi may dignidad at respeto mula sa maraming tao.

Nang matapos ang motorcade at magsimula ang programa sa plaza, hindi maiwasang lapitan ni Claris si Ramon. “Ikaw, ikaw pala ang may-ari ng lahat ng tricycle na ‘to?” tanong niya, medyo nahihiya at may bahid ng pagkamangha sa boses. Tumango si Ramon, ngumiti, at magalang na sumagot. “Oo, pero hindi lang ako ang may-ari. Marami akong kasamang driver na tinutulungan ko para kumita rin.”

Sa sagot na iyon, lalo pang nadama ni Claris ang kakaibang paghanga. Hindi lang pala tungkol sa negosyong tagumpay ni Ramon. May puso ito para sa kapwa. Noon niya napagtanto na ang tunay na kayamanan ay hindi nasusukat sa kotse o magarang bahay kundi sa kakayahan ng isang tao na magtagumpay ng may malasakit sa iba.

Habang pinagmamasdan niya si Ramon na tinutulungan ng ilang driver na ayusin ang paradahan, tahimik na kumirot ang konsensya ni Claris. Hindi lang siya humanga. Unti-unti na rin siyang nagsisisi sa maling paghusga noon sa taong ngayon’y tinitingala ng marami. Simula ng araw ng motorcade, hindi na naaalala sa isipan ni Claris ang imahe ni Ramon. Hindi na bilang dating tricycle driver na kanyang tinanggihan kundi bilang isang taong nagpursigi at umangat sa buhay ng may dangal.

Sa bawat ala-ala ng kanyang mga salita at ng maamong ngiti nito, may kumikirot sa kanyang puso. Unti-unti niyang naiintindihan na ang pagkatao ng isang tao ay hindi nasusukat sa estado o trabaho kundi sa sipag, determinasyon, at kabutihan ng kalooban.

Sa mga sumunod na linggo, sinad ni Claris na dumalaw sa terminal ng mga tricycle na pagmamay-ari ni Ramon. Sa una, nagkunwari siyang may kailangan lamang ipasakay o ipaabot na dokumento mula sa munisipyo. Ngunit sa totoo, gusto lamang niyang makita kung paano ito magtrabaho. Napansin niyang masaya si Ramon habang nakikipag-usap sa mga driver. Inaasikaso ang kanilang pangangailangan at tinitiyak na pantay ang kita ng lahat.

Hindi na rin siya nakaligtas sa tanong ng kanyang ama. “Claris, bakit parang lagi kang nasa terminal nitong mga nakaraang araw?” tanong ni Mayor Ernesto. Ngumiti lang siya at umiwas ng tingin dahil alam niyang mahirap ipaliwanag ang totoong dahilan na unti-unti siyang nahuhulog sa taong minsan niyang ipinahiya.