Milionaryo Nahuli ang Asawa na Inaalipusta ang Katulong…Pero ‘Di Insahan ang Ginawa Niya

I. ANG MENSAHE MULA SA NITSO

Sa loob ng maliit na bahay namin sa Maypajo, tila karaniwang araw lang ang lahat. Maingay ang mga tricycle sa labas, may batang umiiyak sa kabilang bahay, at sa kanto, may naglalako ng taho. Pero para kay Lyka, hindi ordinaryong araw ang ito.

Ika-18 kaarawan niya.

Walang bonggang party, walang balloons na may pangalan niya, walang tarpaulin. Isang simpleng pancit canton, konting hotdog na may marshmallow sa kahoy, at dalawang maliit na cake na binili sa promo ng bakery sa tapat—iyon lang ang meron. Pero para sa kaniya, sapat na. Sanay siya sa kakaunti.

“Anak, buksan mo na ‘tong regalo ko,” sabi ni Nana Tess, ang matandang nag-alaga sa kanya simula nang mamatay si Mama. Inabot nito ang isang maliit na kahon, balot sa lumang gift wrapper na halatang galing pa sa recycled na damit o laruan ng kung sino.

Ngumiti si Lyka at maingat na binuksan ang kahon. Sa loob, may isang lumang USB drive, kulay itim, may maliit na gasgas sa gilid. Wala nang iba.

“USB?” nagtatakang tanong niya. “Nana, wala naman po tayong computer.”

Ngumiti si Nana Tess, may konting lungkot sa mata.

“May pinaabot sa’kin ang kaibigan kong si Mang Rudy sa computer shop sa kanto,” paliwanag nito. “Libre mo raw pwedeng gamitin ‘yung isang PC doon ngayong hapon. Basta dala mo ‘yan.”

Tinitigan ni Lyka ang USB. Walang label, walang pangalan.

“Ano po ‘to?” usisa niya.

Huminga nang malalim si Nana Tess. Wala muna itong sagot. Sa halip, naglakad ito papalapit sa lumang aparador, binuksan ang isang lihim na drawer, at doon kumuha ng isang sobre.

“Bago namatay ang Mama mo,” mahinang sabi niya, “may iniwan siyang sulat para sa akin. Ang sabi niya, ibibigay ko lang sa’yo ‘tong USB sa ika-18 birthday mo. Hindi araw nang una kang umiyak. Hindi araw ng Pasko. Hindi kahit kailan—kundi ngayong araw lang.”

Parang kinuryente ang dibdib ni Lyka.
Si Mama.

Tatlong taon na simula nang pumanaw si Mariel, ang ina ni Lyka, dahil sa komplikasyon sa bato. Hindi sila mayaman, kaya hindi naabot ng gamot at pagdasal ang sakit na kumain sa katawan nito. Simula noon, si Nana Tess na ang naging gabay niya.

“Akala ko po… wala nang iniwan si Mama,” mahina niyang bulong.

“Meron, anak,” sagot ni Nana Tess. “At sa tingin ko, oras na para malaman mo.”

Hawak ang USB, kumakabog ang puso ni Lyka.
May kung anong hinahatak sa kanya—takot, kaba, pag-asa.

“Bakit po USB?” tanong niya, halos pabulong.

“Hindi ko rin alam ang laman niyan,” sagot ni Nana Tess. “Pero isang bagay ang tandaan mo, Lyka: kahit ano ang makita mo ro’n, hindi mo kasalanan.”

Hindi mo kasalanan.
Bakit parang hindi ordinaryong salita iyon, kundi paalala bago sumabog ang isang bomba?

II. ANG VIDEO

Makalipas ang ilang minuto, nasa maliit na computer shop na si Lyka. Amoy kape at instant noodles ang loob, halong tunog ng mga naglalarong bata sa online games at keyboard na pinipindot nang mabilis ng mga nagta-type.

“Uy, Lyka,” bati ni Jun, anak ni Mang Rudy na nagbabantay sa shop. “Libre ka raw ngayon sabi ni Papa. ‘Yung unit sa dulo, sayo na ‘yun hanggang gusto mo.”

“Salamat,” mahina niyang sagot, pilit na ngumiti.

Umupo siya sa pinaka-dulong unit, medyo tago. Binuksan ang monitor, naghihintay habang nagbo-boot ang lumang sistema. Nang lumabas ang desktop, nanginginig niyang isinaksak ang USB.

May isang folder lang sa loob.
“Para kay Lyka – Buksan mo lang kapag handa ka.”

Napalunok siya. “Paano kung hindi pa ako handa?” bulong niya sa sarili, pilit na natawa nang payat. Pero alam niyang wala ring saysay ang tanong. Kahit hindi siya handa, narito na siya. Nasa harap na niya ang bagay na iniwan ng ina.

Doble-click.

Sa loob, may isang video file.
“anak.mp4”

Halos manginig ang daliri niya sa paglipat ng mouse pointer sa icon. Walang ibang laman ang USB. Wala nang notes, walang iba pang file. Ito lang.

Pinindot niya ang “play.”

May ilang segundong itim. Tapos, unti-unting lumitaw ang imahe ng isang babaeng payat, naka-hospital gown, may nakasaksak na dextrose sa kamay. Mahaba pa rin ang buhok, pero halatang nanghihina na. Sa kabila nito, hindi maitatangging siya si Mariel—ang Mama ni Lyka.

Hindi napigilan ni Lyka ang biglang pag-agos ng luha. Parang binuksan ang dam na matagal nang pigil. Tatlong taon na niyang hindi nakikita ang mukha ng ina, maliban sa mga lumang litrato. Ngayon, kumikilos na ito, nakangiti—mahina pero totoo.

“Hi, anak…” sabi ni Mariel sa video, malumanay, may pigil na pag-iyak sa mata. “Kung pinapanood mo ‘to, ibig sabihin, disiotso ka na.”

Napahagulgol si Lyka.
Ang boses na akala niya’y hindi na niya maririnig muli, ngayon ay kumakapit sa tenga at puso niya.

“Pasensya ka na, ha,” patuloy ng Mama niya sa video, “hindi ako makakasabay sa handaan mo diyan. Pero gusto kong ikaw mismo ang makarinig ng mga sasabihin ko. Hindi sa sulat, hindi sa sabi-sabi. Galing sa akin.”

Huminga nang malalim si Mariel, napapikit sandali.

“Lyka… anak… may dalawang bagay akong gustong sabihin sa’yo.”

Dalawa.
Bakit parang alam na ni Lyka na ang isa roon, masakit?

“Una,” sabi ni Mariel, nakangiti kahit nangingilid ang luha, “mahal na mahal kita. Alam mong wala akong ibang ipinagmamalaki sa buhay ko kundi ikaw.”

Tumango si Lyka kahit alam niyang hindi siya nakikita ng video.

“Pangalawa…” Nagbago ang tono ni Mariel, naging mas seryoso. “…gusto kong malaman mo ang totoo tungkol sa tatay mo.”

Parang piniga ang puso ni Lyka.
Ang tatay niya.

Lumaki siyang walang ama. Ang alam lang niya, ayon sa sabi ni Mama, “wala na siya” at “huwag mo nang isipin.” Ang buong mundo ni Lyka ay si Mama, si Nana Tess, at si Tito Caloy—ang matalik na kaibigan ni Mama na laging tumutulong sa kanila, nagdadala ng ulam, nagpapakabit ng kuryente kapag napuputulan.

“Anak…” tuloy ni Mariel sa video, “alam kong lumaki kang iniisip na iniwan tayo ng tatay mo. Na wala siyang paki sa’yo. Na tinakasan niya tayo.”

Napakagat-labi si Lyka. Ilang beses na niyang natanong si Mama noon tungkol sa tatay niya, at ilang beses ring umiwas ang ina.

“Pero hindi ‘yun ang totoo,” dagdag ni Mariel. “Ang tatay mo… hindi ka niya iniwan. Ako ang naglayo sa kanya sa’yo.”

Tumigil ang mundo ni Lyka.

Parang hindi sumunod ang utak niya sa narinig.

“Ako ang nagsinungaling sa’yo, anak,” patuloy ni Mariel, luhaan na ngayon. “At kasama ko sa pagsisinungaling na ‘yon ang… taong lagi mong tinatawag na Tito.”

Hindi siya kailangang pangalanan.
Sa loob ng utak ni Lyka, may iisang pangalang sumigaw: Caloy.

III. ANG TOTOONG TATAY

Nagpatuloy ang video.

“Lyka, pakinggan mo ‘tong mabuti,” sabi ni Mariel, sabay higop ng hangin na parang sinasalo ang sakit. “Ang totoo… ang lalaking kilala mong si Tito Caloy… siya ang tatay mo.”

Nag-echo ang mga salita sa ulo ni Lyka.
Para siyang binuhusan ng malamig na tubig.

Si Tito Caloy?
Ang lalaking laging naka-tsinelas, may dalang plastic bag ng ulam, tumatawa ng malakas sa sala?
Ang lalaking lagi niyang sinasabihang, “Buti pa si Tito lagi nandito, ‘yung totoong Papa ko wala”?

“Alam kong gulo ‘yan sa isip mo,” tuloy ni Mariel. “Kaya hayaan mong ikuwento ko nang buo.”

Sa video, bahagyang inayos ni Mariel ang pagkakaupo, habang inaayos din ni Lyka ang sarili sa harap ng monitor, hawak ang bibig para pigilan ang paghikbi.

“Nagkakilala kami ng tatay mo noong dalaga pa ako, bago ka isinilang. Hindi pa siya ‘Tito Caloy’ para sa atin noon; siya si Carlos Jimenez, simple pero masipag na mekaniko sa talyer. Wala siyang pera, pero ang yabang niya, grabe. Lagi niyang sinasabing, ‘Aahon tayo, Mariel. Kahit maglakad ako araw-araw, basta kasama kita.’”

Sa kabila ng luha, napangiti si Lyka. Parang naririnig niya sa isip ang boses ni Tito Caloy na may parehong tono.

“Nagmahalan kami, Lyka,” dagdag ni Mariel. “Simple lang, hindi pelikula, pero totoo. Nang malaman naming buntis ako sa’yo, natakot siya. Hindi dahil ayaw ka niya, pero dahil wala pa siyang naipon. Gusto muna niyang maging handa. Pero ako, matigas ang ulo. Gusto kong lumayo sa kahirapan kahit sa maling paraan.”

Napatingala si Lyka, pilit iniipon ang sariling emosyon.

“Dumating ‘yung oportunidad na ‘yon sa pamamagitan ng isang mayamang lalaki—si Don Emilio, may-ari ng lupain sa probinsya,” paliwanag ni Mariel. “Nagtrabaho ako bilang tagapag-alaga ng apo niya. Nakita niya ang sipag ko, at kalaunan, inalok niya ako ng deal: tutulungan niya akong ipanganak ka sa ospital, papagandahin ang buhay ko, ‘basta huwag kang umasa sa lalaking walang maibibigay.’”

Napakunot ang noo ni Lyka.
Hindi niya alam ‘to.

“Pinili ko ‘yung mali,” amin ni Mariel, diretsong nakatingin sa camera. “Iniwan ko ang tatay mo, hindi na ako nagparamdam. Pinaniwala ko siyang ayaw ko na. Ang hindi niya alam, dala ko na ang tiyan kong may laman—ikaw. Lumayo ako, nagtrabaho sa probinsya, at dinala ka sa mundong ito sa piling ng mga taong hindi mo naman tunay na pamilya.”

“Pero Ma… bakit?” bulong ni Lyka sa sarili, kahit alam niyang hindi sasagot ang video.

“Akala ko, tama ang ginagawa ko—na mas mahalaga ang buhay na walang gutom kaysa buhay na kasama ang taong mahal mo pero mahirap,” tuloy ni Mariel. “Pero nagkamali ako. Pag-uwi ko sa Maynila matapos mamatay si Don Emilio, saka ko lang nalaman: buong panahong wala ako, si Carlos… naghihintay.”

Napalunok si Lyka.
Parang nakikita niya sa imahinasyon ang batang si Lyka sa karga ni Mama, dumaraan sa mga kalsada, hindi alam na malapit lang ang taong hinahanap niya sa buong pagkabata.

“Nang magkita kami ulit, may galit siya. At may galit din ako. Sinabi kong hindi ka niya anak. Sinabi ko sa kanya na may iba na ako. Sinabi kong wala siyang lugar sa buhay mo. Lahat ‘yon, kasinungalingan.”

Sa video, umiyak na si Mariel nang tuluyan.

“Nang tumagal, Lyka, bumigay din ako. Umamin ako sa kanya. Sinabi ko ang totoo: ikaw ang anak niya. Doon siya bumalik sa buhay natin, bilang ‘Tito Caloy’—hindi bilang tatay mo. Kasi natatakot akong maulit ang paglayo. Natatakot akong masanay ka sa kaniya, tapos isang araw, mawala uli dahil sa pagkakamali ko.”

Hinila ni Lyka ang headset mula sa tenga niya. Hindi na niya kinaya. Pinatay niya sandali ang screen, yumuko, at sumubsob sa mesa, humahagulgol.

“Si Tito…” bulong niya. “Si Tito ang… Papa ko?”

Sa kabilang dulo ng shop, napansin ni Jun na parang umiiyak si Lyka. Babangon na sana ito, pero pinigilan siya ni Mang Rudy.

“Hayaan mo siya,” sabi ng matanda. “Minsan, may laban tayong kailangang tapusin mag-isa.”

IV. ANG HULING PAKIUSAP NI MAMA

Matapos ang ilang minuto, pinunasan ni Lyka ang luha niya. Pinilit niyang huminga nang malalim.
Hindi siya pwedeng tumigil sa gitna.
Kailangan niyang tapusin ang sinimulan ni Mama.

Pinindot niya ulit ang “play.”

“Kung nandito ka pa, anak,” sabi ni Mariel sa natitirang bahagi ng video, “salamat. Alam kong mabigat lahat ng sinabi ko. Pero hindi pa ‘yan ang lahat.”

Napasinghap si Lyka.
May mas mabigat pa?

“May sakit na ako noong panahon na ‘to,” paliwanag ni Mariel sa video, hinahaplos ang sarili niyang dede kung saan naroon ang tubo ng oxygen. “Alam kong hindi na ako tatagal. Noong nalaman ‘yon ng tatay mo, halos mabaliw siya. Gusto niyang ipagbenta lahat-lahat para lang gumaling ako. Pero alam kong hindi na talaga kaya.”

Pinunasan ni Mariel ang luha niya gamit ang likod ng kamay.

“Hindi kami kasal ng tatay mo,” amin niya. “At wala rin akong naipundar na karapatan para sa’yo. Ang takot ko, Lyka, kapag nawala ako, mawawala ka rin sa kaniya. Ang mundo, hindi laging mabait sa mga tatay na tulad niya—manggagawang walang pirmadong apelyido sa birth certificate ng anak.”

Parang biglang tumunog sa isip ni Lyka ang ilang eksenang naaalala niya noong bata pa siya—mga usapan tungkol sa apelyido niya, kung bakit hindi Jimenez kundi apelyido ni Mama ang gamit niya. Hindi niya iyon masyadong binigyan ng halaga noon.

“Kaya, anak…” huminga nang malalim si Mariel, “may huli akong pakiusap sa’yo kapag disiotso ka na.”

Nag-ayos si Mariel ng upo, tinitigan ang camera na parang tinititigan si Lyka nang diretso sa kaluluwa.

“Pakiusap ko sa’yo: kilalanin mo siya bilang tatay mo, kung kaya mo.”

Kinilabutan si Lyka.

“Hindi ko sinasabing patawarin mo ako agad. Hindi ko sinasabing tanggapin mo lahat ng sinabi ko. Pero man lang, bigyan mo siya ng pagkakataong maitama ang ilang taon na ipinagtago ko sa inyo. Hindi niya kasalanan ang ginawa ko. Ako ang nagdesisyon. Pero mula nang malaman niyang tatay ka niya, araw-araw niyang pinaramdam sa’yo na hindi siya aalis—kahit hindi mo alam.”

Suminghot si Mariel, tumawa nang konti sa gitna ng pag-iyak.

“Naalala mo ba ‘yung mga panahon na wala tayong bigas, tas biglang may kumakatok at may dalang plastic na may laman? Si ‘Tito.’ Naalala mo ba ‘yung school project mo na walang printing, tas biglang may nag-aya sa’yo sa computer shop? Si ‘Tito.’ Naalala mo ba ‘yung pagkakataong nasugatan ka sa kalye, at wala akong pera para sa ospital, tas may tumakbo palabas at nag-abono? Si ‘Tito.’”

Parang sinampal ng alaala si Lyka.
Lahat ng eksenang iyon, biglang nabigyang-linaw.

“Anak…” mahina na ang boses ni Mariel, “kapag nawala ako, baka isipin mong iniwan ka ng mundo. Huwag mong kalimutang may isang tao diyan sa tabi-tabi, na kahit hindi mo tawaging Papa, araw-araw umaasa na matawag mo siyang ‘Tay’ kahit minsan lang.”

Sa huling sekundong ng video, nagbago ang frame. Nakita ni Lyka na nilapit ni Mariel ang camera sa mukha niya, kita ang bawat kulubot, bawat luha.

“Hindi ako perpektong nanay, Lyka. Ang dami kong mali. Pero kung may tama man ako, ‘yon ay ang piliin kang isilang. Ikaw ang pinakamagandang nangyari sa buhay ko. Sana, kahit wala na ako diyan, hayaan mong may magpatuloy na mag-alaga sa’yo na higit pa sa kaya kong naibigay.”

Isang mahabang hinga.
Isang pilit na ngiti.

“Mahal na mahal kita, anak. Huwag mong kalilimutan ‘yan.”

At tuluyang nag-fade to black ang video.

V. ANG UNANG TAWAG

Matagal na nakatitig lang si Lyka sa itim na screen. Wala nang tunog. Wala nang imahe. Pero sa loob niya, parang may sigaw na hindi matapos.

Paano siya uuwi na parang walang nangyari?
Paano niya haharapin si Tito—si Papa—na hindi niya alam kung magagalit ba siya o yayakapin?

“Lyka…” mahina niyang bulong sa sarili. “Ano’ng gagawin mo ngayon?”

Inalis niya ang USB, pinatay ang computer, at tahimik na lumabas sa shop. Hindi na niya nagawang magpasalamat kay Jun at Mang Rudy. Ang pakiramdam niya, parang lumulutang siya sa ere. Hindi sa saya, kundi sa bigat.

Sa pag-uwi, napansin niyang nakaparada sa tapat ng maliit nilang bahay ang lumang motorsiklo ni Tito Caloy. Nakaupo ito sa bangketa, may dalang puting sobre, pinagpapaikut-ikot sa daliri niya.

Huminto si Lyka ilang metro bago ang bahay. Pinagmasdan niya ang lalaki.

Si Tito Caloy—kalbo sa gilid, may manipis na bigote, may tawa laging malakas, pero ngayon ay tahimik, nakayuko. Napansin niya ang bahagyang pag-alog ng kamay nito. Hindi sanay si Lyka sa ganitong itsura niya; mas sanay siyang nakikita itong nagbibiro, nagsasayaw pa habang nagwawalis minsan.

Napalingon si Caloy, at nang makita siyang nakatayo roon, tumayo agad ito, parang nahuli sa kasalanan.

“Lyka…” tawag niya, pilit na ngumiti. “Ayos ka lang ba? Sabi ni Nana Tess, nasa computer shop ka raw eh. Ano’ng… ano’ng ginawa mo doon?”

Nagtagpo ang mga mata nila. Sa unang beses, hindi ito simpleng tingin ng “Tito at pamangkin.” Sa unang beses, parang nag-uusap ang dalawang taong may pinagdudugtungang dugo.

Hindi agad nakasagot si Lyka. Hawak niya pa rin ang USB sa bulsa, mahigpit.

“May pinanood lang po ako,” sagot niya sa wakas. “Galing kay Mama.”

Parang naputla lalo si Caloy.
Napatingin ito sa sahig, saka huminga nang malalim.

“Lyka… may ibibigay sana ako sa’yo,” sabay abot ng puting sobre. “Matagal ko nang hinahanda ‘to. Birth certificate mo, may mga papeles… saka—”

Hindi na niya natapos.

“Alam ko na po,” putol ni Lyka.

Napasinghap si Caloy.
“Ha?”

Itinaas ni Lyka ang tingin, diretso, walang iwas.

“Alam ko na po,” ulit niya, mas matatag ngayon. “Alam ko na… kayo ang tatay ko.”

Parang biglang nawala ang tunog ng paligid. Ang ingay ng mga tricycle, ang tawanan ng kapitbahay, ang sigaw ng nagtitinda ng isda—lahat nag-fade sa isip ni Caloy. Ang natira lang, ang boses ni Lyka.

Hindi agad nakapagsalita si Caloy. Napaatras siya nang kaunti, parang sinapak ng hangin. Sa wakas, nakaubo siya, sabay pinunasan ang mata nang palihim.

“Anong… anong sinabi ni Mama mo sa video?” maingat niyang tanong.

“Lahat,” sagot ni Lyka, walang paligoy. “Paano kayo nagkakilala. Paano niya kayo iniwan. Paano siya bumalik. At paano ninyo ako minahal nang tahimik.”

Tumulo ang luha ni Caloy, kahit pilit niya itong pinipigilan.

“Galit ka ba sa’kin?” tanong niya, boses nanginginig. “Sabihin mo lang, anak—este, Lyka. Handang-handa akong tanggapin kahit anong sabihin mo. Kung gusto mong lumayo ako, aalis ako. Kung gusto mong magalit, tatanggapin ko. Kasi sa totoo lang, matagal na akong galit… sa sarili ko. Kasi hindi kita pinaglaban noon nang husto.”

Umiling si Lyka.

“Si Mama ang nagdesisyon, Tito,” sabi niya, pero agad siyang napahinto. “O… dapat bang tawagin ko kayong Tatay?”

Parang sumabog ang puso ni Caloy sa loob ng dibdib niya. Kumislot ang labi niya, pilit pinipigilang manginig.

“Hindi kita pipilitin,” mahinang sabi niya. “Kahit ‘Tito’ lang, okay na sa’kin. Ang mahalaga, buhay ka. Masaya ka. Kahit hindi mo ako kilalanin bilang tatay, tatanggapin ko na lang na sa bawat ‘Tito’ na tawag mo, may kaunting parte akong kasama sa buhay mo.”

Tahimik si Lyka sandali.
Tinitigan niya ang lalaking ilang taon na niyang inaasahan, pero sa maling titulo.

“Pwede… po ba,” maingat niyang sabi, “simulan natin sa… ‘Tay’?”

Humagulhol si Caloy bago pa niya napigilan.
Hindi ‘yung tahimik na luha—iyong hagulgol na parang galing sa pinakailalim ng sikmura.

“Anak…” bulong niya, halos hindi makapaniwala sa narinig. “Pwede, pwede na pwede! Kahit araw-arawin mo, kahit minsan lang, kahit hindi mo na ulitin bukas… sapat na.”

Ngumiti si Lyka sa gitna ng luha.

“Happy birthday sa’kin, ‘Tay’,” sabi niya. “Ito na yata ang pinakamagandang regalo na pwede kong matanggap—ang katotohanan.”

VI. ANG BAGONG SIMULA

Hindi natapos sa isang iyakan sa bangketa ang kuwento nilang dalawa. Mahabang proseso ang sumunod—hindi fairy tale.

May mga gabing nag-aaway sila.
May mga panahong biglang nagsisisi si Lyka kung bakit ba kailangan pa niyang malaman ang lahat.
May mga pagkakataong bumabalik sa kanya ang tampo:

“Kung talagang mahal mo ako, Tay, bakit hindi mo ako nilapitan nang diretsahan noon?”
“Bakit pumayag ka sa kasinungalingan ni Mama?”
“Bakit hindi mo pinaglaban ang apelyido ko?”

At tuwing gano’n, tahimik lang si Caloy, handang makinig sa bawat hinanakit.

“Anak, duwag ako noon,” aamin niya. “Mas pinili kong manatiling malapit ka bilang ‘Tito’ kaysa mawalan ka bilang ‘Tatay’ na wala kang tiwala. Mas pinili kong makita kang tumatawa kahit hindi mo alam, kaysa makita kang umiiyak dahil binago ko ang buong mundong kilala mo.”

Unti-unti, natutunan ni Lyka na hindi ituring na kontrabida si Tatay sa kuwento niya. Hindi rin niya ginawang santo. Tao lang—nagkamali, nasaktan, nabigyan ng pangalawang pagkakataon.

Nagdesisyon silang magpa-ayos ng mga papeles, hindi dahil kailangan sa tsismis, kundi dahil gusto nilang maging totoo sa isa’t isa. Sa tulong ni Nana Tess at ni Mang Rudy, kumuha sila ng abogado sa munisipyo para sa late registration ng pag-ako ng pagkata-tatay ni Caloy kay Lyka.

“Sigurado ka ba rito, anak?” tanong ni Caloy habang nasa pila sila, hawak ang ballpen na magpapatotoo sa lahat. “Kasi kapag pinirmahan ko ‘to, hindi na ako pwede umatras ha. Forever na ‘to.”

Ngumiti si Lyka, pinisil ang kamay niya.

“Kahit hindi ka pumirma, Tay, forever ka nang tatay ko sa puso ko,” sagot niya. “Pero gusto ko rin ng papel para sumabay sa katotohanang alam na natin.”

Pumirma si Caloy.

Sa isang simpleng araw sa munisipyo, sa harap ng mga taong walang alam sa drama nila, naging opisyal ang matagal nang dapat naging totoo: Si Lyka, anak ni Caloy.

VII. ANG HULING MINSANG MASAKIT

Isang gabi, habang pinapanood nilang mag-ama ang video ni Mariel nang magkasabay, biglang napahinto si Lyka sa isang frame. Ang sandaling nakapikit si Mama, bago siya muling ngumiti.

“Tay…” mahina niyang sabi. “Galit pa po ba kayo kay Mama?”

Matagal bago sumagot si Caloy. Tinitigan niya ang monitor, pinagmamasdan ang babaeng minahal niya noon, ang babaeng nagdesisyong lumayo para “umasenso,” pero kalaunan ay bumalik ding luhaan.

“Kung tatanungin mo ‘ko noong mga unang taon,” sagot niya, “oo, galit na galit ako. Sobra. Lalo na nang malaman kong may anak pala ako, pero pinalayo sa’kin.”

Napayuko si Lyka.

“Pero habang tumatagal, na-realize ko… kung hindi siya nagkamali, baka hindi ka pa rin magiging ikaw,” patuloy niya. “Yung tapang mo, ‘yung tigas ng loob mo, ‘yung paraan mo magdala ng sakit habang nakangiti—mana mo ‘yon sa kanya. Hindi ko pwedeng mahalin ka nang buo kung hindi ko tatanggapin na parte siya ng pagkatao mo.”

Narinig ni Lyka ang panginginig sa boses ng tatay niya.

“Ngayon…” pagpapatuloy ni Caloy, “hindi na ako galit sa kanya. Nasasaktan pa rin kapag naiisip ko, oo. Pero mas nangingibabaw na ‘yung pasasalamat. Kasi bago siya umalis, inayos niya ang hindi ko kayang ayusin. Ikaw ang pinili niyang bigyan ng katotohanan, kahit alam niyang mahihirapan ka.”

Lumapit si Lyka sa kanya, sumandal sa balikat niya.

“Ma, Tay…” bulong niya, sabay tingin sa langit sa labas ng bintana, “salamat sa inyong dalawa. Sa lahat ng mali, may isa kayong ginawang tama: hindi ninyo ako binitawan.”

VIII. ANG KUWENTONG PUWEDENG IKUWESTYON, PERO HINDI ITATANGGI

Pagkaraan ng ilang buwan, napagdesisyunan ni Lyka na isulat ang buong karanasan niya sa isang blog. Hindi para sumikat, hindi para kaawaan, kundi para kung may ibang katulad niya—lumaki sa “Tito,” sa “wala kang tatay,” sa “iniwan ka”—may mabasa silang kwentong ibang bersyon.

“Hindi lahat ng tatay na malayo, tumakbo.
Minsan, may inayos lang na maling desisyon ng ibang tao.
Hindi rin lahat ng nanay na nagsinungaling, masama agad.
Minsan, hindi lang nila alam kung paano sasabihin nang hindi madudurog ang anak nila.”

Naisip niyang gawing title:
“Ang Video na Binago ang Buong Buhay Ko.”

Sa unang linya ng blog, sinulat niya:

“Sa ika-18 kaarawan ko, hindi pera, hindi party, hindi kotse ang natanggap ko—kundi isang lumang USB mula sa sementeryo ng nakaraan. At sa loob nito, may video si Mama. Tatlong taon na siyang patay. Pero sa loob ng tatlong minuto, binuhay niya ang isang katotohanang matagal nang naghihintay: may tatay pala akong hindi umalis—ako ang lumayo sa kanya, nang hindi ko alam.”

Mabilis kumalat ang blog niya sa social media. May mga nag-react nang may galit; may mga nagsabing:

“Pagkakamali pa rin ‘yung ginawa ng nanay mo, hindi sapat ang sorry.”
“Napaka-dramatic, parang teleserye.”
“Baka gawa-gawa lang ‘yan para mag-viral.”

Pero mas marami ang tahimik na nag-PM:

“Ate, salamat sa kuwento mo. Parang kuwento ko rin.”
“Ngayon, naisip kong kumustahin naman ‘yung tatay kong matagal ko nang tinatalikuran.”
“Hindi ko alam kung mapapatawad ko pa nanay ko, pero siguro… pwede kong subukan.”

Nang makita ni Caloy ang blog, naiyak na naman siya.

“Anak… hindi ka man mayaman sa pera, sobrang yaman mo sa tapang,” sabi niya. “Si Mama mo, siguradong proud na proud sa’yo ngayon.”

Tumingin si Lyka sa screen, nakangiti. Sa tabi ng monitor, nakapatong ang USB. Wala na itong masyadong misteryo. Ordinaryong bagay na lang ito ngayon. Pero alam ni Lyka: kung wala ito, hindi niya makikilala ang buong sarili niya.

IX. ANG HOOK NA HINDI NA KAILANGAN ITAGO

Minsan, may nagtanong kay Lyka sa comment section:

“Kung gagawa ka ng isang pangungusap para i-hook ang mga tao sa kuwento mo, ano ‘yon?”

Matagal siyang nag-isip. Hindi dahil wala siyang maisip, kundi dahil napakarami. Sa huli, nag-type siya ng sagot:

“Isipin mo ‘to: sa mismong araw na disiotso ka na, may marereceive kang video galing sa nanay mong matagal nang patay—at sasabihin niya sa’yo na ang lalaking lagi mong tinatawag na ‘Tito’ ang tunay mong tatay. Pipindutin mo ba ang play, o magpapa-patay-malisya ka na lang at magpa-party?”

Tinapos niya ng:

“Ako, pinindot ko. At doon nagsimula ang buhay ko—hindi noong araw na ipinanganak ako, kundi noong araw na pinili kong pakinggan ang katotohanan kahit masakit.”

Sa gabi, bago matulog, umupo si Lyka sa labas ng bahay, katabi si Tatay Caloy na umiinom ng kape sa plastik na baso.

“Tay,” sabi niya, “kung sakaling may anak ako balang araw, isa lang ang ayokong mangyari.”

“Ano ‘yon, anak?” tanong ni Caloy, sabay higop ng kape.

“Ayokong umabot sa time na kailangan niya pang manood ng video para marinig ‘yung totoo,” sagot niya. “Gusto ko, kung may mali man ako, kaya kong sabihin nang harapan—hindi sa USB.”

Napatawa si Caloy nang may luha.

“Kaya mo ‘yan, anak,” sabi niya. “Mas matapang ka sa’min ng Mama mo. Kaya nga siguro, ikaw ang nakatanggap ng video, hindi ako.”

Tumingin si Lyka sa langit. Wala mang nakikitang mukha, alam niyang may isang babaeng nakatanaw sa kanila—maaring nahihiya pa rin, pero nakangiti na.

“Ma,” bulong niya sa isip, “salamat sa huling mensahe mo. Masakit, oo. Pero dahil doon, hindi na ako naglalakad sa buhay na kalahati lang ang alam.”

At sa unang pagkakataon mula nang mamatay si Mariel, ramdam ni Lyka na buo na talaga siya—hindi dahil kumpleto na ang pamilya niya sa papel, kundi dahil kumpleto na ang katotohanang hawak niya sa puso niya.