TINDERA NG DAING PINAGTAWANAN NG MGA DATI NIYANG KATRABAHO SA KOMPANYA

CHAPTER 1 – ANG PAGLAYA MULA SA OPISINA

Sa gilid ng palengke ng San Bartolome, sa pagitan ng mga tindang gulay at nag-uusok na ihawan, naroon si Mara Dizon—nakasuot ng simpleng apron, may hawak na maliit na pamaypay, at abala sa pagtitinda ng tuyo at daing na siya mismo ang nagbabad, naghugas, at nagsilid sa mga basket bago sumikat ang araw. Amoy dagat, amoy asin, amoy sikap—iyon ang araw-araw na mundong kinalakhan ni Mara sa loob ng huling dalawang taon.

Pero bago siya naging tindera ng daing, kilala siya bilang isa sa mga masisipag na empleyado sa Edgemark Solutions, isang kompanyang kilala sa mahigpit na oras, matataas na target, at boss na ubod ng istrikto. Sa loob ng limang taon doon, wala siyang ginawa kundi mag-overtime, umabsent minsan dahil sa sakit ng nanay, tapos papagalitan pa’t pagbabantaan ng memo. Pero kahit ganoon, nagtiis siya—sapagkat umaasa siyang balang araw, mapapansin ang kanyang sipag.

Hindi iyon nangyari.

Isang hapon, habang abala siya sa pag-aayos ng weekly report, tinawag siya ng supervisor niyang si Lorie—ang babaeng mahilig mag-manicure pero tamad gumawa ng sariling trabaho.

“Mara, pwede ka bang pumasok sa office ni Sir Brandon? Kailangan ka raw.”

Nanlamig ang kamay niya. Kahit sinong tawagin doon, laging may hindi magandang mangyayari. At hindi nga siya nagkamali. Pagpasok niya, naroon ang HR representative at si Sir Brandon mismo, nakatukod ang siko sa mesa, nakakunot-noo.

“Ms. Dizon, we appreciate your five years of service,” bungad ng HR.

At doon pa lang, alam na ni Mara ang susunod.

“…pero kailangan na nating magbawas ng tao. Ikaw ang isa sa hindi na ma-reretain.”

Parang may biglang sumiksik na malamig na hangin sa dibdib niya. Limang taon. Limang taon niyang tiniis ang puyat, gutom, at panunungkulan. Tapos ganoon na lang? Wala man lang paliwanag. Wala man lang konsiderasyon. Hindi man lang tinignan ang mga oras na isinakripisyo niya.

“Pwede ba akong humingi ng dahilan?” mahina niyang tanong.

Sabay-sabay silang umiwas ng tingin.

“We no longer need your position. Effective immediately,” malamig na sabi ni Sir Brandon.

Hindi na siya nakasagot. Hindi na rin siya umiyak. Tumayo siya, nagbawal magtanong, at naglakad palabas habang dala ang maliit na kahon ng gamit—isang ballpen, notepad, at picture frame ng namayapa niyang ama.

Iyon ang araw na pinaka-masakit sa buong buhay niya.

Ngunit hindi niya alam, iyon din pala ang araw na magbubukas ang pintuan ng panibagong kapalaran.

Pag-uwi niya sa bahay, nadatnan niya ang ina niyang nakaupo lang, payat, halos hindi gumagalaw dahil sa iniindang arthritis. Walang tanong-tanong, lumapit siya at yumakap.

“Ma… wala na po akong trabaho.”

Pero imbes na sermon, imbes na takot, isang simpleng ngiti ang isinagot ng kanyang ina.

“Aba’y mabuti naman, anak. Baka may mas bagay pa sa’yo.”

At doon siya tuluyang napaiyak. Hindi dahil sa lungkot, kundi dahil sa pagmamahal. At dahil sa mga salitang iyon, nagkaroon siya ng bagong lakas na hindi niya akalaing mabubuo muli.

Kinabukasan, habang naglalakad siya sa palengke, naamoy niya ang isang bagay na matagal niyang minahal—ang amoy ng tuyong isda, sariwa, maalat, at puno ng alaala. Naalala niya ang ama niya, dating mangingisda, na tuwing gabi ay naglalatag ng mga huling huli para patuyuin sa bubong. Naalala niya ang saya nila kahit simple ang buhay noon.

At doon, sa gitna ng amoy dagat at putik, sa gitna ng mga tawanan ng tinderang abala at sigawan ng mamimili, biglang pumasok sa isip niya:

“Bakit hindi ko subukan?”

Sinubukan niya. Nagbabad siya ng galunggong sa asin, tinuyo, nilagay sa plastik, at unang beses ay humarap sa publiko bilang tindera—hindi bilang empleyado.

At ngayon, habang umaalembong ang usok galing sa kawaling nagpiprito ng daing ng katabing stall, nakatayo si Mara sa sariling maliit na pwesto, may nakasabit na karatulang “Fresh Daing ni Mara – Tuyo, Boneless, Espesyal!”

Noong una, nahihiya siya. Pero nang tumigil ang isang ale at bumili ng tatlong pakete, tila may umapaw na liwanag sa puso niya.

Kahit maliit, kahit simple, kahit amoy tuyo buong araw, ito ang unang beses na naramdaman niyang malaya siya.

At hindi niya alam—malapit na siyang muling makita ng mga dati niyang katrabaho.

At ang pagtawa nila noon…
Ay unti-unting mapapalitan ng pagkagulat, pagsisisi, at paghanga.

Ngayon pa lang nagsisimula ang kwento ni Mara.

Maagang nagising si Lira kinabukasan. Tulad ng nakasanayan, inihanda niya ang mga kahon ng tuyong isda—daing na bangus, tuyo, danggit, pusit—at maingat na inilagay sa kariton. Kumapit ang amoy sa kanyang mga daliri, ngunit hindi na niya ito iniinda; ito ang bumubuhay sa kanila ng kanyang ina.

Habang naglalakad sa makitid na eskinita, bigla siyang napahinto nang mapansin ang isang lumang ID na nakasabit pa rin sa kanyang pitaka—ang ID niya noong nagtatrabaho pa siya sa Valerio International Trading, ang kompanyang minsang inakala niyang magiging tahanan niya habambuhay.

Napakagat-labi siya.

Hindi niya malilimutan kung paano siya iniwan ng mga dating katrabaho—lalo na nung araw na pinagtawanan siya sa harap ng marami.

Ang Alaala ng Mapait na Pagpapaalis

“Naku, Lira, hindi ka bagay dito sa corporate world,” sabi ni Dana, ang pinakamatinis ang tawa sa buong departamento.
“Tingnan mo nga, nagkamali lang sa isang file, parang katapusan na ng mundo sa’yo.”

Kasabay nito ang pag-abot ng supervisor ng envelope.

“Lira, we’re terminating your contract. Immediate.”

Parang binagsakan siya ng mundo. Ilang taon ng pagsusumikap—nawala dahil sa isang sablay na hindi man lang siya binigyan ng pagkakataong itama.

At ang mas masakit?

Habang nag-aayos siya ng gamit, naririnig niyang nagbubulungan sila.

“Bagay sa kanya yung tindera sa palengke, diba?”
“Tuyo girl! Baka doon siya yayaman!”
“At least may amoy siya na bagay sa mukha niya.”

Tumawa silang lahat. Isa-isa. Malakas. Masakit.

Bumalik sa Realidad

Huminga nang malalim si Lira at isinara ang pitaka.

“Hindi na ako iiyak dahil sa kanila,” bulong niya sa sarili. “Lalaban ako. Aangat ako.”

Pagdating sa pamilihan, agad siyang sinalubong ng mga suki.

“Lira! Yung daing ko ha, yung malutong pag prinitong parang chicharon!”

“Naku anak, buti dumating ka, ubos na pagkain namin kagabi!”

Ngumiti siya. Ito ang mundong tinanggap siya—hindi perfecto, pero hindi siya pinapahiya. Hindi siya minamaliit.

Habang nag-aayos, may isang kotse ang huminto sa gilid. Mamahalin. Itim. May tinted na bintana.

Bumaba ito.

Tumigil ang mundo ni Lira.

Dahil ang babaeng bumaba… ay isa sa mga taong nang-insulto sa kanya noon.

Si Dana.

“Naku… hindi ko inaasahan na dito kita makikita,” sabi nito, nakataas ang kilay at puno ng panunuya.
“Tindera ka na pala. Well… bagay nga sa’yo.”

Habang unti-unting nagsisigawan ng presyo ang ibang nagtitinda sa paligid, tila baga huminto ang lahat para sa kanilang dalawa.

Hindi pa alam ni Dana…

Na hindi na si Lira ang dati nilang tinatawanan.

At darating ang araw na sila naman ang mapapahiya.