(PART 2:)MATANDA AYAW PASAKAYIN SA BARKO DAHIL MUKHA SIYANG PULUBI

Habang nakatayo si Mang Isko sa gilid ng pantalan, nakatingin sa barkong nagsisimula nang umalis, isang batang lalaki ang lumapit sa kanya nang mahina. Isang batang nagpipilit na magmukhang matapang, ngunit kitang-kita ang pag-aalangan sa mga mata.

“Lolo,” bulong nito, “bakit po hindi kayo sumasakay? Hindi po ba kayo masyadong luma?”

Ngumiti si Mang Isko nang mahina, ngunit ang mga mata niya ay puno ng lungkot at pang-unawa. “Anak,” sabi niya, “hindi nasusukat ang lakas sa edad. Ang tunay na lakas ay nasa puso. At ako, kahit anong mangyari, alam ko kung saan ako patutungo.”

Ngunit ang batang lalaki ay hindi pa rin makapaniwala. “Pero po, mukhang pulubi kayo. Baka po mapahamak kayo diyan sa barko.”

Napangiti si Mang Isko, na parang nakikita niya ang isang bahagi ng sarili sa kabataan ng bata. “Hindi ka nagkakamali,” sagot niya. “Maraming nagsasabi na hindi ako karapat-dapat sumakay dahil sa itsura ko. Pero hindi nila alam ang laman ng aking puso.”

Sa di kalayuan, isang grupo ng mga guwardiya ang nag-uusap. Ang kanilang mga mata ay nakatutok sa matanda. Ang isang matandang may malaking badge ay lumapit, hawak ang isang listahan.

“Anak,” sabi niya sa batang lalaki, “pumunta ka muna sa bahay. Ako na ang bahala dito.”

Ngunit bago pa man makalayo ang bata, isang malakas na tinig ang umalingawngaw sa buong pantalan. “HINDI NIYO DAPAT PATAKASIN ‘YAN!”

Lumingon si Mang Isko at nakita ang isang lalaki na nakasuot ng formal na damit, may suot na mamahaling relo, at ang mukha ay puno ng galit. Ito ay si Kapitan Santos, isang may-ari ng malaking barko at isang kilalang tao sa bayan na may malakas na impluwensiya.

“Anak,” sabi ni Kapitan Santos, “huwag mong pipilitin ang matanda. Hindi siya karapat-dapat sumakay diyan. Mukha siyang pulubi.”

Ngumiti si Mang Isko nang may pagtitiis. “Ginoo,” sabi niya, “hindi po ako pulubi. Hindi po ako palaboy. May dalang ako mga dokumento na magpapatunay.”

Ngunit hindi pinakinggan ni Kapitan Santos. “Walang silbi ang mga papeles na iyan,” sabi niya, “dahil sa itsura niya, hindi siya pwedeng sumakay. Hindi niya kayang maglakad, ni hindi makasakay ng barko nang walang tulong.”

Habang nag-uusap, may isang matandang may hawak na baton ang lumapit sa kanila. Sabi niya, “Hindi tama na pinipigilan natin ang isang tao na makapaglakad sa kanyang sariling paraan. Hindi natin alam ang pinagdadaanan niya.”

Nakaramdam si Mang Isko ng isang bahagyang pag-asa. “Salamat po,” sabi niya, “hindi po ako pulubi. Gusto ko lang pong makarating sa bayan ng San Aurelio, para magtrabaho at makatulong sa aking pamilya.”

Ngunit sa kabila nito, tila walang nakikinig. Ang mga bantay at mga opisyal ay nagpatuloy sa pagpigil sa kanya, habang ang barko ay unti-unting umaalis, iniwan siyang nakatayo sa gilid, mapapailing at nagbubuntong-hininga.

Sa gitna ng ganitong sitwasyon, isang babae ang lumapit. Isang matandang babae na may mapagkalingang mata, na nakasuot ng simpleng damit ngunit may dala-dalang maliit na basket na puno ng mga gulay at prutas.

“Anak,” sabi niya sa matanda, “huwag mong masyadong mag-alala. Minsan, ang tunay na may halaga ay hindi nakikita sa panlabas na anyo. Ang puso ang tunay na may lakas.”

Sa mga sandaling iyon, napatingin si Mang Isko sa babae. Ang kanyang mga mata ay nagkaroon ng bahagyang pag-asa. Alam niyang hindi siya nag-iisa. Hindi siya nagkamali ng desisyon na maglakad papunta sa pantalan, kahit maraming nagsabing hindi siya karapat-dapat.

Sa pag-alis ng barko, isang malakas na hangin ang humampas sa kanyang mukha, na parang paalala na kahit na anong pilit nilang pigilan, ang isang tao ay may karapatang lumaban para sa kanyang pangarap.

At sa kabila ng lahat, alam niya sa kanyang puso na isang araw, makikita rin niya ang bayan na kanyang pinapangarap. Makikita niya ang lugar kung saan siya tunay na karapat-dapat—hindi sa panlabas na anyo, kundi sa kabuuan ng kanyang pagkatao.

Sa dulo, ang mga mata ni Mang Isko ay nagliliwanag hindi dahil sa mga dokumento o sa pag-akyat sa barko, kundi dahil sa isang matibay na paniniwala:

“Hindi sukat ang edad o itsura sa tunay na lakas.”