“Mister Dumungis, Ipinagpalit ng Misis sa Pulitiko—Ngayo’y Milyonaryo, Laking Pagsisisi Niya!”

Kabanata 1: Ang Pagkamatay ng Pagsisisi

Sa isang maliit na baryo, isang lalaking nagngangalang Mang Dumungis ang tahimik na nakatayo sa gilid ng kanyang bahay. Siya ay isang simpleng tao—isang dating magsasaka na nagsimula mula sa kawalan. Ngunit ang kanyang buhay ay nagbago nang makatagpo siya ng isang napakagandang babae na nagngangalang Maria. Sa kabila ng kanyang kalagayan, naging masaya siya kasama si Maria, ang kanyang asawa.

Ngunit isang araw, nagkaroon ng isang malaking hamon sa kanilang buhay. Isang pulitiko na kilala sa kanyang kayamanan at kapangyarihan ang lumapit kay Maria, nag-alok ng isang bagay na hindi niya maitatanggi—isang buhay na puno ng yaman, luho, at kapangyarihan. Sa isang lihim na usapan, pinili ni Maria na iwanan si Mang Dumungis at sumama sa pulitikong iyon, dala ang pangakong mas malaking yaman at magandang kinabukasan.

Sa paglipas ng panahon, naging isang milyonaryo si Maria—isang babae na nakalimot sa dati niyang pangako at pagmamahal. Samantalang si Mang Dumungis ay nanatiling isang mahirap na magsasaka, nagsasaka at nagsusumikap araw-araw, ngunit walang pormal na pag-asa na muling makapiling ang kanyang asawa.

Ngunit sa kabila ng lahat, hindi niya nakalimutan ang kanilang nakaraan. Ang kanyang puso ay puno ng pagsisisi at panghihinayang. Tuwing nakikita niya ang mga larawan ni Maria na masaya sa piling ng bagong buhay, napapaisip siya kung tama ba ang kanyang naging desisyon. Ang kanyang paghihirap at pagsasakripisyo ay nag-iisang alaala na lang, isang paalala na may mga bagay na kailanman ay hindi mapapalitan.

Sa isang pagkakataon, nakatagpo siya ng isang matandang lalaki na nagsabi, “Anak, ang yaman ay hindi laging kasagutan. Ang tunay na kayamanan ay nasa puso, at ang mga pangakong hindi kailanman nakalimutan.” Sa kanyang puso, nagkaroon siya ng pag-asa na balang araw, maaaring makalimutan niya ang sakit at muling maghilom ang sugat ng nakaraan.

Ngunit hanggang ngayon, ang kanyang pagsisisi ay nananatiling isang mabigat na dalahin—isang paalala na ang mga desisyon sa buhay ay may kaakibat na kapalit. At sa bawat pagbubukas niya ng lumang larawan, naaalala niya ang mga araw na sana’y hindi niya pinili ang landas na iyon.

Si Marco ay isang simpleng lalaki—laging amoy grasa, laging pagod, at laging inuuwi ang katawan mula sa konstruksiyon nang halos hindi na makalakad. Sa barangay nila, nakilala siya bilang “Mister Dumungis,” hindi dahil masama siyang tao kundi dahil sa trabaho niyang nagpapadumi sa kaniyang katawan araw-araw. Ngunit sa kabila nito, tapat, mabait, at masipag siyang asawa.

Ang hindi alam ng karamihan, may misis siyang si Lani na dati’y nangako ng walang hanggang pagmamahal. Pero habang tumatagal, unti-unti nitong nakikita si Marco bilang pabigat, kahihiyan, at isang lalaking walang patutunguhan. Lalo na nang magkaroon ito ng bagong nakilala—isang pulitikong makinis, mabango, at laging naka-amerikana. Isang lalaking kaya raw ibigay ang buhay na hindi maibigay ni Marco.

Isang gabi, pag-uwi ni Marco mula sa trabaho, nadatnan niyang nakapamigay na si Lani ng halos lahat ng gamit niya. Nakatayo ito sa pintuan, may hawak na maleta at isang ngiting sarkastiko.

“Marco, tama na ’to. Ayoko nang mabuhay kasama ang isang taong hindi marunong umangat sa buhay,” malamig nitong sabi. “May iba na akong makakasama. At kahit kailan, hindi ka magiging kasing-linis o kasing-galing niya.”

Parang binuhusan ng malamig na tubig si Marco. Hindi niya maimagine na kaya pala siyang iwan nang gano’n kadali. Gusto sana niyang magmakaawa, magpaliwanag, magtanong kung saan siya nagkulang—pero wala nang saysay. Kita sa mga mata ni Lani na tapos na ang lahat.

“Hindi mo man lang ba ako bibigyan ng pagkakataong patunayan na kaya ko ring umangat?” halos pabulong niyang tanong, nanginginig ang boses.

Ngunit tumawa lang ang misis niya.

“Kahit bigyan pa kita ng sampung taon, mananatili kang Mister Dumungis. Hindi ikaw ang lalaking makakapagbigay sa akin ng marangyang buhay.”

At tuluyan na itong sumama sa pulitikong naghihintay sa labas ng kanilang barung-barong.

Naiwan si Marco—basang-basa ng ulan, durog ang puso, at wasak ang pagpapahalaga sa sarili. Pero sa kalaliman ng sakit, may naaninag siyang apoy. Isang tahimik, masakit na determinasyong nagsabi:

“Hindi ako mananatili sa ganitong buhay.”

Sa gabing iyon, habang umiiyak sa dilim, hindi niya alam—ang lalaking ipinagpalit nang walang awa ay magiging milyonaryo, makikilala sa buong lalawigan, at babalik ang misis niyang minsang nagmalaki… dala ang matinding pagsisisi.

Kinabukasan, nagising si Marco sa loob ng barung-barong na halos wala nang laman. Tahimik ang buong paligid, parang sinusukat kung kaya pa ba niyang bumangon mula sa sakit. Nilibot niya ang bahay—wala na ang kalahati ng kagamitan, pati ang mga damit niyang maayos ay dinala ni Lani. Tanging lumang payong, ilang pirasong damit, at ang maruming uniporme sa konstruksiyon ang naiwan.

Pero may naiwan ding mas mabigat kaysa sa anumang bagay ang puwedeng dalhin: ang hiya at sakit ng pagkakabastos.

Habang nakaupo sa lumang upuan, paulit-ulit na bumabalik sa isip niya ang sinabi ng misis:

“Kahit sampung taon pa, mananatili kang Mister Dumungis.”

Napapikit siya, hindi dahil sa pagod—kundi dahil sa determinasyong unti-unting namumuo sa dibdib niya. Hindi niya alam kung paano magsisimula, pero alam niyang hindi siya puwedeng manatili sa kahapon. Hindi niya hahayaang iyon na ang maging kuwento ng buhay niya.

Sa mismong araw na iyon, kinausap niya ang foreman nila sa konstruksiyon.

“Sir, puwede po ba akong ma-assign sa kahit anong trabaho—kahit mas mahirap pa?” tanong niya.

Nagulat ang foreman. Sanay itong nakikita si Marco bilang tahimik at tila laging nauupos na kandila. Pero ngayon, may kakaibang apoy sa mata nito.

“Sigurado ka rito, Marco? Tumaas ang rate sa bagong proyekto. Mabigat ’yon, pero malaki ang kikitain,” sabi ng foreman.

Tumango si Marco, mahigpit at walang pag-aalinlangan.

“Gagawin ko po.”

At doon nagsimula ang pagbabago. Araw-araw, gigising siya bago mag-ala-singko, magpapasan ng semento, magbubuhat ng bakal, maghahalo ng graba, at tatapusin ang trabaho nang walang reklamo. Napansin ito ng mga kasamahan niya—lalo na ang isang engineer na madalas bumisita sa site.

Isang araw, habang nagbubuhat si Marco ng bakal, nilapitan siya ng engineer.

“Pare, hindi ka ba napapagod? Ikaw na ang pinakamabilis namin ngayon,” biro nito.

Ngumiti si Marco, payak pero puno ng sigla.

“Pagod, oo. Pero kailangan kong magbago.”

“Kung ganun…” sabi ng engineer, tila napaisip. “May nakita akong potensyal sa ’yo. Interesado ka bang pumasok sa skills training? Libre ’to. Kung pumasa ka, puwede kang maging machine operator. Mas mataas ang kita roon.”

Parang tinamaan ng kidlat ang dibdib ni Marco. Hindi siya sanay makatanggap ng ganitong pagkakataon. Pero hindi niya ito tinanggihan.

“Opo, sir. Gusto ko pong subukan.”

At ganoon, unti-unti siyang nagsimulang umangat—hindi pa milyonaryo, hindi pa marangya, pero may malinaw nang direksyon. May pangarap na. May hinahabol na bukas. At habang may isang lalaking pinipiling magbanat ng buto upang magtagumpay, sa kabilang banda ay may isang babaeng unti-unti nang nakakaramdam ng hindi inaasahang pagbigat…

Si Lani.

Sapagkat ang pulitikong ipinagpalit niya kay Marco ay nagsisimula nang magpakita ng tunay nitong kulay—kasinungalingan, bisyo, at pambababae.

At sa gitna ng lahat, walang kamalay-malay si Marco na ang mga pagbabago niyang ginagawa ngayon ay maglalagay sa kaniya sa landas upang maging milyonaryo, habang ang babaeng umiwan sa kaniya’y unti-unti nang malulunod sa pagsisisi.