Huling Araw ni Juan Ponce Enrile💔Bumuhos ang LUHA sa Huling Araw ng LABI Juan Ponce Enrile sa Senate

Sa pagdating ng umaga sa Senado, tila mas mabigat ang hangin kaysa karaniwan. Ang mga kawani, media, at security personnel ay halos sabay-sabay na napatigil nang tuluyang dumating ang convoy na naghatid sa kabaong ni Juan Ponce Enrile. Ang kanyang huling araw sa Senado ay hindi lamang isang seremonya, kundi isang makasaysayang sandali na mag-iiwan ng marka sa bawat nakasaksi. Sa bawat hakbang ng mga nagbabantay at mga nagluluksa, ramdam ang emosyon ng pagkawala, alaala, at paggalang sa isang taong naging bahagi ng pulitika ng bansa sa loob ng maraming dekada.

Habang binubuhat ang kabaong na balot ng watawat ng Pilipinas, unti-unting namuo ang luha sa mga mata ng mga senador, dating opisyal, at mga empleyadong naglingkod sa Senado sa loob ng maraming taon. Ang katahimikan sa buong silid ay tila musika ng pagluluksa. Wala ni isang bulong ang maririnig maliban sa pag-iyak ng ilang kawani na personal na nakatrabaho ang yumaong estadista. Ang bawat patak ng luha ay parang simbolo ng paggalang sa mahabang karerang nagbigay ng di-maikakailang impluwensya sa takbo ng bansa.

Nang tuluyang ilagay ang labi ni Enrile sa gitna ng session hall, ang dating maingay at puno ng debate na silid ay biglang naging dambana ng katahimikan. Ang estruktura ng Senado ay parang nagbagong anyo; ang dating arena ng matitinding diskurso ay naging tahanan ng pagkilala at pag-alala. Ang mga ilaw ay bahagyang pinahina upang magbigay-diin sa kabaong na nakahimlay, at ang bawat upuan ay punô ng mga taong lumaki, lumaban, at natuto sa ilalim ng mga batas at diskusyong minsang pinangunahan ng yumaong senador.

Sa unang bahagi ng seremonya, binigyan ng panahon ang pamilya upang makalapit. Ang kanyang anak, apo, at malalapit na kaanak ay tahimik na lumapit, hawak-hawak ang mga larawan mula sa mga nakalipas na dekada. Habang hinahaplos nila ang gilid ng kabaong, maririnig ang mahinang hikbi ng kaniyang apo na minsang iniangat ng senador sa mismong hall noong bata pa ito. Ang tagpong iyon ay nagdulot ng mas matinding pag-iyak sa mga nakasaksi, sapagkat makikitang hindi lamang pulitiko ang nawala, kundi haligi ng isang pamilya.

Habang tumatagal ang burol, isa-isang lumapit ang mga senador upang magbigay ng huling parangal. Si Senador Gregorio ay unang tumindig sa podium at binalikan ang matinding debate nila noong nakaraang mga taon. Sa kabila ng kanilang pagkakaiba sa opinyon, binigyang-diin niya ang hindi matitinag na dedikasyon ni Enrile sa paglilingkod. Ang kanyang tinig ay nanginginig habang sinasabi na ang integridad at talinong ipinamalas ng yumaong senador ay hindi malilimutan, anuman ang opinyon ng sinuman sa politika.

Kasunod nito ay nagsalita si Senadora Reyes, na minsan ay itinuring na “political rival” ni Enrile. Sa kanyang mensahe, hindi niya napigilan ang luha habang binabalikan ang panahon na tinulungan siya ni Enrile noong siya’y baguhan pa lamang sa Senado. Aniya, sa kabila ng matitinding banggaan sa plenaryo, si Enrile ay isang taong marunong magmahal sa bayan at nagbibigay-gabay sa mga susunod na henerasyon ng mga mambabatas.

Sa bahaging bukas sa publiko, daan-daang tao ang pumila sa labas ng Senado upang magbigay ng huling respeto. Ang ilan ay nagmula pa sa malalayong probinsya, bitbit ang mga lumang pahayagan at larawan ng yumaong opisyal. Isang matandang lalaki ang nakitang umiiyak sa gilid habang hawak ang lumang ID na ibinigay ni Enrile sa kanilang barangay noon. Aniya, natulungan raw ng senador ang kanilang baryo na magkaroon ng kuryente, at iyon ang simula ng pagbabago sa buhay ng kanyang pamilya.

Habang lumalalim ang gabi, mas tumitindi ang emosyong bumabalot sa Senado. Ang mga ilaw sa hallway ay halos hindi gumagalaw sa katahimikan, habang ang guard na matagal nang nakatalaga sa pasilyo ay napapailing sa alaala ng kanyang pakikipagkamay kay Enrile noong unang araw niya sa trabaho. Marami ang nagsasabing tila nawalan ng haligi ang Senado sa pagpanaw ng taong minsang nagbukas ng maraming diskurso, nakipaglaban sa maraming panukala, at nagbigay-liwanag sa maraming batas na ngayo’y ginagamit pa rin.

Nang magsimula ang huling misa para kay Enrile, umakyat sa pinakamataas na antas ang emosyon ng pagluluksa. Ang pari ay nagbigay ng homiliya tungkol sa kahalagahan ng pagsisilbi sa bayan, at binanggit kung paano ginamit ng yumaong opisyal ang kanyang katalinuhan at karanasan upang magbigay ng direksyon sa bansa sa mga panahong magulo at puno ng pagbabago. Ang bawat salitang binitawan ng pari ay tila kumakatok sa puso ng mga naroroon, na nagbabalik sa kanila sa mga panahon ng kontrobersya, tagumpay, at kritikal na sandali ng kasaysayan.

Nang matapos ang misa, nagsimulang umakyat ang mga empleyado ng Senado upang magbigay ng personal na pamamaalam. Ang ilan ay nagdala ng bulaklak, ang iba nama’y simpleng yumuko at nagdasal sa tabi ng kabaong. May isang janitor na lumapit at mahinang nagkwento kung paano minsang tinanong siya ni Enrile kung nakakain na ba siya noon. Ang simpleng pangyayaring iyon ay nag-iwan ng bakas sa kanyang puso, kaya’t di niya mapigilang umiyak habang ibinubulong ang pasasalamat.

Sa huling bahagi ng seremonya, muling nagtipon ang mga senador at opisyal upang ihatid ang labi palabas ng Senado. Ang session hall ay muling nabalot ng katahimikan, na para bang bawat pader ay nagluluksa sa pag-alis ng isang mahalagang pigura. Nang buhatin ang kabaong, sabay-sabay na tumayo ang mga kawani at nagbigay-pugay. Ang pag-ikot ng kamera ng media ay walang naririnig na ingay; tanging ang tunog lamang ng mga yabag at ang mahinang pag-iyak ang umaalingawngaw.

Sa paglabas ng kabaong mula sa Senado, ang huling sinag ng sikat ng araw ay tumama sa ibabaw nito, tila sumisimbolo ng pagtatapos ng isang mahabang paglalakbay. Ang mga taong naroroon ay sabay-sabay na nagpalakpakan bilang huling parangal, at ang ilan ay napayakap sa isa’t isa dahil sa bigat ng damdamin.

Habang umaalis ang convoy, naiwan ang Senado sa isang kakaibang katahimikan. Ngunit kasabay nito ay ang matinding pakiramdam na ang marka ni Juan Ponce Enrile—sa politika, batas, at kasaysayan—ay hindi kailanman mabubura. Ang kanyang huling araw sa Senado ay hindi lamang huling pamamaalam, kundi isang makabuluhang paalala ng isang buhay na inilaan sa paglilingkod, sa kabila ng lahat ng kontrobersya, tagumpay, at laban na kanyang pinagdaanan.

Sa pagtatapos ng gabing iyon, ang buong bansa ay tila sabay-sabay na huminga nang malalim. Ang isang makasaysayang henerasyon ay tuluyang nagsara ng isang kabanata. At sa paglagay ng mga tao ng bulaklak sa labas ng Senado, malinaw ang mensahe nila: ang ilang tao ay hindi basta nawawala—sila ay nagiging bahagi ng kasaysayan.