ANC’s The Weekend Wrap: Over 100 dead in Hong Kong’s deadliest fire since 1948

Sa gitna ng ningning ng Hong Kong, kung saan ang mga gusali ay tila nakikipag-agawan sa langit, may isang sulok ng lungsod na hindi kadalasang napapansin—isang lumang distrito na puno ng makikitid na eskinita, lumang apartment, at mga taong araw-araw ay nakikipagsapalaran upang mabuhay. Sa lugar na ito nagsimula ang apoy na magbabago sa buhay ng daan-daang tao.

Sa isang lumang gusali sa Sheung Wan nakatira si Lila, isang Pilipinang domestic helper na matagal nang nangarap makaipon upang makapagpundar ng maliit na negosyo sa Pilipinas. Katabi niyang nakatira ang pamilyang Lee, isang mag-asawa at dalawang bata na kilala sa buong palapag dahil sa kabaitan at pagiging magalang. Maliliit man ang kwarto, malaki ang samahan nilang magkakapitbahay.

Isang gabi ng Sabado, pagkatapos ng mahabang araw ng trabaho, nakaupo si Lila sa maliit na bintana ng kanyang kwarto habang pinapanood ang ilaw ng mga neon signs sa ibaba. Ang hangin ay may dalang kakaibang amoy—parang nasusunog na plastik na hindi niya agad pinansin. Sa isang lungsod na puno ng kung anu-anong amoy, hindi na bago ang ganoong singaw sa hangin.

Subalit nang maramdaman niyang kumapal ang usok, saka lamang siya tumayo at sumilip sa pasilyo. Mabilis na bumungad sa kanya ang sigaw ng isang babae, kasunod ang takot na nagkakagulo sa magkabilang dulo ng koridor. Biglang nabalot ng nakakakilabot na halimuyak ng nasusunog na kahoy at goma ang buong palapag.

Mabilis niyang sinubukan buksan ang pinto upang tumakas, ngunit pag-ikot niya ng seradura, sumalubong sa kanya ang sigaw ng isang bata mula sa kabilang silid. Natagpuan niya si Mei, ang pitong taong gulang na anak ng mag-asawang Lee, umiiyak at nakahawak sa barandilya. Ang usok ay mabilis na pumapasok sa corridor, kumakain sa hangin na dati’y payapa.

Tinakbo ni Lila si Mei at agad itong kinarga. Ramdam niya ang panginginig ng bata, pati ang pag-igting ng kanyang sariling dibdib sa bawat paglanghap ng nakalalasong usok. Sa ibaba, naririnig ang pagtili ng mga tao at ang malakas na tunog ng mga pumapasok na apoy.

Sa kabilang dulo ng pasilyo, nakita niyang nakalugmok ang ginang Lee, umiiyak, nanginginig, at tila nawawalan ng pag-asa. Hindi nito makita ang asawa at ang isa pa nilang anak. Niyakap siya ni Lila at sinubukang huminga nang malalim ng kaunting hangin mula sa maliit na bahagi ng pader na hindi pa tinatamaan ng usok.

Sa gitna ng kaguluhan, biglang sumabog ang isang bahagi ng kusina sa ikalawang palapag, nagpasiklab ng mas malakas na apoy na agad umakyat sa banyong lumang-tubero at kahoy. Ang gusali, na ilang dekadang hindi nainspeksiyon nang maayos, ay naging bitag para sa lahat ng tao sa loob.

Habang mabilis na kumakalat ang apoy, narinig ni Lila ang tunog ng mga sapatos na humahampas sa kahoy na hagdan. Isa itong grupo ng mga kapitbahay mula sa mas mataas na palapag, pilit na bumababa kahit halos hindi na makita ang daraanan. Nakilala niya si Mr. Gomez, isa ring Pilipino na matagal nang nagtatrabaho bilang teknisyan sa Central District. Hiningal itong humabol at sinabing may ilan pang taong naiwan sa ikatlong palapag.

Napasalampak sa sahig ang luhaang si Ginang Lee. “Yung asawa ko… yung anak ko!” wika nito habang nanginginig ang mga kamay. “Hindi ko sila mahanap!”

Pinilit ni Lila manatiling kalmado, pinipigilan ang takot na bumabalot sa kanyang dibdib. Hinawakan niya ang balikat ng ginang at sinabing kailangan nila sumunod sa mga papalabas, kung hindi ay pareho silang mananatili roon magpakailanman. Ngunit tumanggi si Ginang Lee na umalis nang hindi tinitingnan muli ang kabilang bahagi ng palapag.

Sa kabila ng panganib, nagpasya si Lila at si Mr. Gomez na bumalik upang hanapin ang nawawalang mag-ama. Sa paghakbang nila papunta sa makapal na usok, ramdam nila ang tumitinding init na tila sinusunog ang kanilang balat. Ang bawat hakbang ay puno ng hirap, bawat paghinga ay punô ng lasong nagkukubli sa anyo ng makapal na abo.

Sa dulong kwarto, narinig nila ang mahinang pag-iyak. Mabilis na tinulak ni Mr. Gomez ang pinto at nakita nila ang batang anak ni Ginang Lee, nakayakap sa maliit na mesa habang sinusubukang takpan ang sarili mula sa usok. Ngunit hindi nila nakita ang ama. Napuno ng lungkot ang dibdib ni Lila, ngunit wala sila sa posisyon upang tumigil at maghanap pa. Kailangan nilang lumabas bago sila maubusan ng oras.

Habang binabagtas nila ang pasilyong halos hindi na madaanan, naramdaman nilang unti-unti nang bumibigay ang sahig. Sumisigaw ang mga tao sa ibaba, nagmamakaawa, sumisigaw sa tulong, ngunit halos walang sumasagot. Kahit ang mga bombero ay hirap makalapit dahil sa lumang estruktura at mabilis na pagkalat ng apoy.

Pagdating nila sa hagdan, sinubukan nilang bumaba, ngunit nakita nilang bumuwal ang ilang bahagi ng kahoy na bakal sana ang dapat sumuporta rito. Naghanap sila ng ibang daan at natagpuan ang isang lumang emergency exit na halos hindi na nagagamit. Mabilis nilang binuksan ito at lumabas sa makitid na bakal na hagdang nakabitin sa labas ng gusali.

Ang puting usok ay lumabas sa bawat bintana, parang higanteng halimaw na humahabol sa kanila. Ang init ay sumisipsip sa balat at damit. Ang bawat paghinga ay parang tagos ang hapdi sa lalamunan.

Makikita sa ibaba ang daan-daang taong nagkakagulo, ang iba ay umiiyak, ang iba ay naghahanap ng mga kamag-anak. Sa gitna ng kaguluhan, maririnig ang mga wika’t sigaw mula sa iba’t ibang lahi—Pilipino, Tsino, Nepalese, Indonesian. Wala nang mas mayaman o mahirap sa sandaling iyon. Lahat ay sigaw, takot, at panalangin.

Nang makarating sa pangalawang palapag, nag-collapse ang parte ng hagdan sa likod nila. Nag-engkwentro sila ng muling hadlang sa harapan—ang exit door ay sarado at halos hindi na mabuksan. Binuhos ni Mr. Gomez ang lakas, ngunit mahigpit ang pagkakasara nito. Sa likod nila ay may pagkalagas ng estanteng nasa loob, humuhulog sa apoy at gumuguho.

Mabilis silang kumilos. Tinulungan nila ang dalawang bata, kasama si Mei at ang kapatid nito, upang makadaan sa maliit na siwang na nabuksan ni Lila. Pagkalabas nila, nagsisigaw ang mga tao sa ibaba, tinuturo ang bumibigay na bakal.

Nang marating nila ang lupa, agad na dinala ang mga bata sa mga medic. Si Ginang Lee ay halos mawalan ng malay sa sobrang pag-aalala at pagod, pero sumigaw nang makita ang anak niyang buhay. Yumakap siya nang mahigpit, umiiyak, nagpapasalamat.

Ngunit hindi pa roon natatapos ang trahedya. Halos tatlong oras bago tuluyang nakontrol ang apoy. At nang silipin ng mga awtoridad ang loob, bumungad ang nakapanghihilakbot na eksena—higit isang daang taong hindi na nakalabas, karamihan ay mga manggagawang migrante at matatandang walang kakayahang mabilis na tumakas.

Hindi matanggap ng komunidad ang pangyayari. Habang ibinabalot sa puting tela ang ilang katawan, maririnig ang iyak ng mga naghahanap ng mahal sa buhay. Ang Hong Kong ay isang lungsod na kilala sa bilis at kaginhawahan, ngunit sa gabing iyon ay nabunyag ang sugat ng systemang matagal nang pinipilit pagtakpan—ang mga lumang gusaling inaabandona, ang kakulangan sa safety inspections, ang kawalan ng sapat na pagprotekta sa mga mahihirap na migranteng nagtatrabaho para sa kanilang pamilya.

Si Lila ay nakaupo sa gilid ng ambulansya, humahabol ng hininga, nanginginig pa rin. Dumating ang ilang Pilipinong OFW at hinawakan siya sa balikat. Tinawag siyang bayani ng komunidad. Ngunit para sa kanya, hindi siya bayani. Isa lamang siyang taong sinubukang gawin ang tama, kahit kaunting bahagi lamang ng mundo ang kaya niyang iligtas.

Sa mga sumunod na araw, naging laman ng balita ang trahedya. Nagkaroon ng protesta, panawagan ng hustisya, at pagsusuri sa pagkukulang ng mga may-ari at opisyal. Ngunit kahit ano pang pag-ikot ng balita, hindi kayang burahin ng mga salita ang bigat na iniwan ng sunog sa puso ng komunidad.

Si Lila ay naging simbolo ng katapangan, hindi dahil sa pagiging malakas, kundi dahil pinili niyang lumaban kahit natatakot. Sa isang lungsod ng milyun-milyong ilaw, siya ang naging munting liwanag para sa mga nawalan ng lahat.

At sa pagtatapos ng kwentong ito, ang sunog ay nananatiling paalala ng isang katotohanan—na sa bawat sulok ng lungod, kahit sa pinakamakitid na eskinita o pinakamadilim na kwarto, may tao, may pangarap, at may buhay na dapat protektahan.

Ang gabi ng sunog ay maaaring nag-iwan ng abo, ngunit iniwan din nito ang apoy ng pag-asa sa puso ng mga taong patuloy na lumalaban.

Sa gitna ng ningning ng Hong Kong, kung saan ang mga gusali ay tila nakikipag-agawan sa langit, may isang sulok ng lungsod na hindi kadalasang napapansin—isang lumang distrito na puno ng makikitid na eskinita, lumang apartment, at mga taong araw-araw ay nakikipagsapalaran upang mabuhay. Sa lugar na ito nagsimula ang apoy na magbabago sa buhay ng daan-daang tao.

Sa isang lumang gusali sa Sheung Wan nakatira si Lila, isang Pilipinang domestic helper na matagal nang nangarap makaipon upang makapagpundar ng maliit na negosyo sa Pilipinas. Katabi niyang nakatira ang pamilyang Lee, isang mag-asawa at dalawang bata na kilala sa buong palapag dahil sa kabaitan at pagiging magalang. Maliliit man ang kwarto, malaki ang samahan nilang magkakapitbahay.

Isang gabi ng Sabado, pagkatapos ng mahabang araw ng trabaho, nakaupo si Lila sa maliit na bintana ng kanyang kwarto habang pinapanood ang ilaw ng mga neon signs sa ibaba. Ang hangin ay may dalang kakaibang amoy—parang nasusunog na plastik na hindi niya agad pinansin. Sa isang lungsod na puno ng kung anu-anong amoy, hindi na bago ang ganoong singaw sa hangin.

Subalit nang maramdaman niyang kumapal ang usok, saka lamang siya tumayo at sumilip sa pasilyo. Mabilis na bumungad sa kanya ang sigaw ng isang babae, kasunod ang takot na nagkakagulo sa magkabilang dulo ng koridor. Biglang nabalot ng nakakakilabot na halimuyak ng nasusunog na kahoy at goma ang buong palapag.

Mabilis niyang sinubukan buksan ang pinto upang tumakas, ngunit pag-ikot niya ng seradura, sumalubong sa kanya ang sigaw ng isang bata mula sa kabilang silid. Natagpuan niya si Mei, ang pitong taong gulang na anak ng mag-asawang Lee, umiiyak at nakahawak sa barandilya. Ang usok ay mabilis na pumapasok sa corridor, kumakain sa hangin na dati’y payapa.

Tinakbo ni Lila si Mei at agad itong kinarga. Ramdam niya ang panginginig ng bata, pati ang pag-igting ng kanyang sariling dibdib sa bawat paglanghap ng nakalalasong usok. Sa ibaba, naririnig ang pagtili ng mga tao at ang malakas na tunog ng mga pumapasok na apoy.

Sa kabilang dulo ng pasilyo, nakita niyang nakalugmok ang ginang Lee, umiiyak, nanginginig, at tila nawawalan ng pag-asa. Hindi nito makita ang asawa at ang isa pa nilang anak. Niyakap siya ni Lila at sinubukang huminga nang malalim ng kaunting hangin mula sa maliit na bahagi ng pader na hindi pa tinatamaan ng usok.

Sa gitna ng kaguluhan, biglang sumabog ang isang bahagi ng kusina sa ikalawang palapag, nagpasiklab ng mas malakas na apoy na agad umakyat sa banyong lumang-tubero at kahoy. Ang gusali, na ilang dekadang hindi nainspeksiyon nang maayos, ay naging bitag para sa lahat ng tao sa loob.

Habang mabilis na kumakalat ang apoy, narinig ni Lila ang tunog ng mga sapatos na humahampas sa kahoy na hagdan. Isa itong grupo ng mga kapitbahay mula sa mas mataas na palapag, pilit na bumababa kahit halos hindi na makita ang daraanan. Nakilala niya si Mr. Gomez, isa ring Pilipino na matagal nang nagtatrabaho bilang teknisyan sa Central District. Hiningal itong humabol at sinabing may ilan pang taong naiwan sa ikatlong palapag.

Napasalampak sa sahig ang luhaang si Ginang Lee. “Yung asawa ko… yung anak ko!” wika nito habang nanginginig ang mga kamay. “Hindi ko sila mahanap!”

Pinilit ni Lila manatiling kalmado, pinipigilan ang takot na bumabalot sa kanyang dibdib. Hinawakan niya ang balikat ng ginang at sinabing kailangan nila sumunod sa mga papalabas, kung hindi ay pareho silang mananatili roon magpakailanman. Ngunit tumanggi si Ginang Lee na umalis nang hindi tinitingnan muli ang kabilang bahagi ng palapag.

Sa kabila ng panganib, nagpasya si Lila at si Mr. Gomez na bumalik upang hanapin ang nawawalang mag-ama. Sa paghakbang nila papunta sa makapal na usok, ramdam nila ang tumitinding init na tila sinusunog ang kanilang balat. Ang bawat hakbang ay puno ng hirap, bawat paghinga ay punô ng lasong nagkukubli sa anyo ng makapal na abo.

Sa dulong kwarto, narinig nila ang mahinang pag-iyak. Mabilis na tinulak ni Mr. Gomez ang pinto at nakita nila ang batang anak ni Ginang Lee, nakayakap sa maliit na mesa habang sinusubukang takpan ang sarili mula sa usok. Ngunit hindi nila nakita ang ama. Napuno ng lungkot ang dibdib ni Lila, ngunit wala sila sa posisyon upang tumigil at maghanap pa. Kailangan nilang lumabas bago sila maubusan ng oras.

Habang binabagtas nila ang pasilyong halos hindi na madaanan, naramdaman nilang unti-unti nang bumibigay ang sahig. Sumisigaw ang mga tao sa ibaba, nagmamakaawa, sumisigaw sa tulong, ngunit halos walang sumasagot. Kahit ang mga bombero ay hirap makalapit dahil sa lumang estruktura at mabilis na pagkalat ng apoy.

Pagdating nila sa hagdan, sinubukan nilang bumaba, ngunit nakita nilang bumuwal ang ilang bahagi ng kahoy na bakal sana ang dapat sumuporta rito. Naghanap sila ng ibang daan at natagpuan ang isang lumang emergency exit na halos hindi na nagagamit. Mabilis nilang binuksan ito at lumabas sa makitid na bakal na hagdang nakabitin sa labas ng gusali.

Ang puting usok ay lumabas sa bawat bintana, parang higanteng halimaw na humahabol sa kanila. Ang init ay sumisipsip sa balat at damit. Ang bawat paghinga ay parang tagos ang hapdi sa lalamunan.

Makikita sa ibaba ang daan-daang taong nagkakagulo, ang iba ay umiiyak, ang iba ay naghahanap ng mga kamag-anak. Sa gitna ng kaguluhan, maririnig ang mga wika’t sigaw mula sa iba’t ibang lahi—Pilipino, Tsino, Nepalese, Indonesian. Wala nang mas mayaman o mahirap sa sandaling iyon. Lahat ay sigaw, takot, at panalangin.

Nang makarating sa pangalawang palapag, nag-collapse ang parte ng hagdan sa likod nila. Nag-engkwentro sila ng muling hadlang sa harapan—ang exit door ay sarado at halos hindi na mabuksan. Binuhos ni Mr. Gomez ang lakas, ngunit mahigpit ang pagkakasara nito. Sa likod nila ay may pagkalagas ng estanteng nasa loob, humuhulog sa apoy at gumuguho.

Mabilis silang kumilos. Tinulungan nila ang dalawang bata, kasama si Mei at ang kapatid nito, upang makadaan sa maliit na siwang na nabuksan ni Lila. Pagkalabas nila, nagsisigaw ang mga tao sa ibaba, tinuturo ang bumibigay na bakal.

Nang marating nila ang lupa, agad na dinala ang mga bata sa mga medic. Si Ginang Lee ay halos mawalan ng malay sa sobrang pag-aalala at pagod, pero sumigaw nang makita ang anak niyang buhay. Yumakap siya nang mahigpit, umiiyak, nagpapasalamat.

Ngunit hindi pa roon natatapos ang trahedya. Halos tatlong oras bago tuluyang nakontrol ang apoy. At nang silipin ng mga awtoridad ang loob, bumungad ang nakapanghihilakbot na eksena—higit isang daang taong hindi na nakalabas, karamihan ay mga manggagawang migrante at matatandang walang kakayahang mabilis na tumakas.

Hindi matanggap ng komunidad ang pangyayari. Habang ibinabalot sa puting tela ang ilang katawan, maririnig ang iyak ng mga naghahanap ng mahal sa buhay. Ang Hong Kong ay isang lungsod na kilala sa bilis at kaginhawahan, ngunit sa gabing iyon ay nabunyag ang sugat ng systemang matagal nang pinipilit pagtakpan—ang mga lumang gusaling inaabandona, ang kakulangan sa safety inspections, ang kawalan ng sapat na pagprotekta sa mga mahihirap na migranteng nagtatrabaho para sa kanilang pamilya.

Si Lila ay nakaupo sa gilid ng ambulansya, humahabol ng hininga, nanginginig pa rin. Dumating ang ilang Pilipinong OFW at hinawakan siya sa balikat. Tinawag siyang bayani ng komunidad. Ngunit para sa kanya, hindi siya bayani. Isa lamang siyang taong sinubukang gawin ang tama, kahit kaunting bahagi lamang ng mundo ang kaya niyang iligtas.

Sa mga sumunod na araw, naging laman ng balita ang trahedya. Nagkaroon ng protesta, panawagan ng hustisya, at pagsusuri sa pagkukulang ng mga may-ari at opisyal. Ngunit kahit ano pang pag-ikot ng balita, hindi kayang burahin ng mga salita ang bigat na iniwan ng sunog sa puso ng komunidad.

Si Lila ay naging simbolo ng katapangan, hindi dahil sa pagiging malakas, kundi dahil pinili niyang lumaban kahit natatakot. Sa isang lungsod ng milyun-milyong ilaw, siya ang naging munting liwanag para sa mga nawalan ng lahat.

At sa pagtatapos ng kwentong ito, ang sunog ay nananatiling paalala ng isang katotohanan—na sa bawat sulok ng lungod, kahit sa pinakamakitid na eskinita o pinakamadilim na kwarto, may tao, may pangarap, at may buhay na dapat protektahan.

Ang gabi ng sunog ay maaaring nag-iwan ng abo, ngunit iniwan din nito ang apoy ng pag-asa sa puso ng mga taong patuloy na lumalaban.