Isang Public School Girl na Pinatahimik ang Buong Mundo: Paano Binasag ni Maria ang Maling Paniniwala sa Filipino English

Sabi nila, hindi daw kayang magsalita ng maayos na English ang mga batang Pilipino, sabi nila, masyadong makapal ang accent, sablay ang grammar, mali-mali ang bigkas, sabi nila, hanggang call center lang, hanggang mababang posisyon lang, sabi nila, wala raw laban ang Pinoy kumpara sa mga native speaker mula Europa o Amerika, at paulit-ulit itong ikinuwento sa atin sa pamamagitan ng hiring policies, job posting, training manuals at pati na rin sa mga biro at meme sa social media na ginagawang katatawanan ang “Filipino English,” pero habang abala sila sa paghusga at pagtawa, hindi nila napansin na may tahimik na himagsikan na unti-unting nabubuo sa loob ng libu-libong silid-aralan, sa mga barung-barong na bahay, sa mga jeepney na puno ng estudyanteng may hawak na secondhand cellphone, sa mga library na kulang sa libro pero sobra sa pangarap, at ang pagsabog ng himagsikang ito noong 2024 ang tuluyang nagpatahimik sa buong mundo na minsan nang nagsabing “hindi sapat ang English ng mga Pilipino.”

Noong Enero 2024, isang video ang biglang nag-viral sa social media: isang European businessman ang nahuling nakikipag-usap sa isang Filipino customer service representative at walang pakundangang pinagtatawanan ang accent nito, pinapahaba niya ang mga salita, ginagaya ang tono, at sa dulo ay may mapanlait na tawa, ang clip na iyon ay umani ng milyon-milyong views at libo-libong komento, marami sa mga komento ay sumasang-ayon, nagsasabing “ang sakit sa tenga,” “mag-aral muna kayo ng English bago kayo magtrabaho,” at ang mensahe ay malinaw: para sa kanila, hindi pa rin “totoo” o “tama” ang Filipino English, sa parehong panahon, makikita mo pa sa napakaraming international job postings ang linyang “neutral accent required” na sa totoo lang ay madalas na code lang para sa “wag masyadong tunog Filipino,” patuloy ang mga accent training program na parang ang pangunahing layunin ay burahin ang anumang bakas ng pagka-Pilipino sa bibig, at lumalaki ang mga batang estudyante na may malay o walang malay na paniniwalang may mali sa boses nila at kailangan nila itong “ayusin” bago sila pwedeng pakinggan ng mundo.

Pero may isang maliit na paaralang pampubliko sa isang probinsyang madalas hindi man lang nababanggit sa balita kung saan ibang kwento ang nangyayari, sa isang bayan na tatawagin nating Tugwig—isang lugar na walang malaking mall, walang fancy na coffee shop, at madalas pa ngang brownout—naroon si Maria, isang labing-anim na taong gulang na estudyante sa isang public school na may sirang ceiling fan, kupas na kurtina, at mga librong pinaghirapan pang manghiram mula sa ibang paaralan, ang mga magulang niya ay nagtitinda ng gulay sa palengke, gigising ng alas tres para pumunta sa bagsakan, magbubuhat ng sako, makikipagbaratan sa suki, at uuwi ng hapon na amoy araw at pagod, walang budget para sa private tutor, walang pambayad sa mga mahal na review center, walang subscription sa paid learning apps, pero sa kabila ng lahat ng iyon, tuwing alas-kuwatro y medya ng umaga bago pa man sumikat nang lubos ang araw at bago pa man umalis ang mga magulang niya papunta sa palengke, tatayo si Maria sa harap ng basag na salamin sa banyo, hawak ang lumang cellphone na may bitak ang screen, at magsisimulang magsalita ng English nang paulit-ulit nang hindi napapagod, ire-record niya ang sarili, pakikinggan ang bawat mali, babaguhin ang diin, aayusin ang pagbigkas, susubukang muli, tapos magbubukas siya ng YouTube, hahanapin ang mga TED Talk at speeches, kakopyahin ang rhythm, ang paghinto, ang pagtaas-baba ng boses, hindi para magtunog Amerikana, kundi para maintindihan kung paano gumagalaw ang komunikasyon, habang ang karamihan sa mga ka-klase niya ay natutulog pa, siya ay nakikipag-usap na sa sarili niyang hinaharap gamit ang wikang minsan sinabing hindi para sa kanya.

Kapag nasa eskwela na, madalas siyang biruin ng mga kaklase: “Uy, si Maria oh, nag-i-English na naman, nagpapaka-sosyal, gusto mag-sound American,” minsan may halong inggit, minsan may halong pang-aasar, minsan may halong discomfort dahil parang kasalanan na mangarap na sobra sa nakasanayan, pero kapag tinatanong siya kung bakit siya ganoon, simpleng sagot lang ang binibigay niya: “Gusto ko lang matutong magpaliwanag nang malinaw, kahit kanino,” hindi niya layunin na palitan ang sarili niyang pagkakakilanlan, hindi niya gustong burahin ang pagiging Cebuano, Tagalog o Filipino niya, ang gusto niya lang ay maabot ang antas ng komunikasyon kung saan kahit sino ang kausap niya—Pilipino man o hindi—maiintindihan kung ano ang gusto niyang sabihin at bakit iyon mahalaga, at sa mata ni Maria, iyon ang totoong kapangyarihan ng anumang wika.

Noong Abril 2024, dumating ang balitang magbabago ng takbo ng kanyang taon: inanunsyo na gaganapin sa Singapore sa buwan ng Nobyembre ang International Youth English Championship, isang prestihiyosong kompetisyon na sinalihan ng 62 bansa, karamihan sa mga kalahok ay mula sa mga eksklusibong paaralan sa UK, USA, Australia at Canada, mga estudyanteng sanay na sa debate, public speaking, at speech contests, kalakip ang support system na binubuo ng professional coaches, speech therapists at language experts, sa isang tingin pa lang, malinaw na parang hindi bahagi ng mundong iyon ang isang dalagitang tulad ni Maria, pero isang hapon, pagkatapos ng klase, lumapit sa kanya ang guro niyang si Mr. Reyes—ang tipo ng teacher na laging may hawak na folder, laging pawis dahil sa dami ng hinahawakan, pero mata pa lang ay puno na ng paniniwala sa mga estudyante—at mahinahong sabi, “Maria, gusto kitang ihanda para sumali rito,” natawa siya nang mahina, hindi dahil minamaliit niya ang sarili niya, kundi dahil parang biro ang ideya na ang isang batang galing public school ay tatapat sa mga anak ng diplomat at CEO, “Sir, pang-rich kids po ‘yan, mga taga-international school, ibang level po ‘yun,” pero sagot ni Mr. Reyes, “Tama, kaya nga kailangan may tulad mo roon.”

Pero hindi tulad ng mga kwento sa pelikula kung saan may magic sponsor na biglang susulpot, ang realidad ay ganito: wala silang budget, walang pondo ang paaralan para sa pamasahe, hotel, registration fee at lahat ng kaugnay na gastos, ang pamilya ni Maria ay hirap nga kahit sa pang-araw-araw, paano pa mag-iipon para sa international competition, pero gaya ng tunay na Filipino na kultura, dito pumasok ang lakas ng komunidad, kumalat ang balita sa barangay na may isang dalaga mula sa public school na napili para lumaban sa isang world-level contest, may karinderyang nag-abot ng abuloy, may sari-sari store na naglagay ng tip box, may tricycle drivers na nagdonate ng tig-bente, may OFW na naka-basa ng crowdfunding post at nagpadala ng kaunting halaga, unti-unti, piso-piso, daang piso, limang daan, naipon ang sapat na perang parang imposibleng mabuo, at sa huli, nabili ang ticket, naipasa ang registration, at nagkaroon ng pagkakataong harapin ni Maria ang pinakamalaking hamon ng kanyang buhay, kapalit nito: anim na buwang halos walang pahinga.

Ang training ni Maria sa loob ng susunod na anim na buwan ay hindi pino at hindi glamoroso; ito ay parang pinagsamang boot camp at mental marathon, sa umaga ay regular na klase pa rin—Math, Science, Araling Panlipunan, Filipino—tapos pagkatapos no’n ay diretso sa English training ni Mr. Reyes, wala silang aircon, minsan, sira pa ang electric fan, pero ang intensity ay parang nasa training facility ng Olympic athletes, gumawa si Mr. Reyes ng schedule na halos nakalista bawat minuto: impromptu speaking drills kung saan bibigyan si Maria ng random topic tulad ng “ethics of artificial intelligence” o “climate policy sa developing nations,” tapos tatlumpung segundo lang para mag-isip at dalawang minuto para magsalita nang organisado, malinaw at may punto, inaaral nila ang current events, binabasa ang balita sa mundo, pinapakinggan ang mga diskusyon sa podcast, kinikilatis ang balanse sa pagitan ng datos at kuwento, pinapakinis ang pronunciation, hindi para burahin ang Filipino accent, kundi para gawing malinaw at madaling maunawaan ng kahit sinong tagapakinig.

Makalipas ang ilang linggo, nag-umpisa nang sumali ang ibang mga estudyante sa practice, hindi dahil requirement, kundi dahil na-inspire sila sa ginagawa ni Maria, naging audience sila, naging mock judges, minsan naging kalaban sa debate, humihiyaw sila kapag nagugustuhan ang argumento, pumapalakpak kapag may malinaw na punto, at hindi natatakot magtanong kapag may hindi sila sang-ayon, sa maliit na classroom na iyon, na dati’y pinupuno lang ng ingay ng recess at maingay na tsismisan, biglang nabuo ang isang training ground para sa mga utak na hindi takot mag-isip at mga bibig na hindi takot magsalita, at kahit hindi pa nila alam, pinagbubuntis na pala nila ang isang pagbabagong sosyo-linggwistiko na hindi lang para sa kanilang seksyon, hindi lang para sa kanilang paaralan, kundi para sa Filipino English mismo.

Lumipas ang mga buwan—Mayo, Hunyo, Hulyo, Agosto—at unti-unting nagbago si Maria; oo, pareho pa rin siya, anak pa rin siya ng tindera ng gulay, estudyante pa rin siya sa public school, pero nag-iba ang paraan niya ng pagtingin sa sarili, sa umpisa, tuwing gabi bago matulog, may bulong ng pagdududa sa isip niya: “Public school ka lang… sila, may coach, may international exposure… tama ba ‘to?” pero bawat araw ng training ay parang sandata laban sa bulong ng insecurities, natutunan niyang pakinggan ang sarili niyang boses hindi bilang babaguhin, kundi bilang gagamitin, natutunan niyang huminga bago sumagot, magngiti kahit kinakabahan, at tumingin sa mata ng audience kahit nanginginig, at sa dahan-dahang paglipas ng panahon, napalitan ang mga salitang “hindi ko kaya” ng “subukan ko,” saka naging “kaya ko pala,” hanggang sa umabot sa isang antas na kahit nanginginig pa rin ang tuhod niya, kayang kumapit ng puso niya sa paniniwalang hindi aksidente ang pagpunta niya sa Singapore.

Noong Nobyembre 2024, dumating na ang araw na kinatatakutan at sabik niyang hinihintay; ang venue sa Singapore ay napakalaki, puno ng bandila mula sa 62 bansa, sibilisadong kaguluhan ng iba’t ibang kulay, umiilaw ang LED screen, naka-blazer ang karamihan sa mga kalahok, naka-customized na uniform, may bitbit na tablet, may kasamang buong team ng mga coach at coordinator, may nagpapakilala na, “Hi, I’m from London International Academy,” o kaya, “We came from Sydney Global School,” samantalang si Maria, kasama lang si Mr. Reyes at dalawang magulang na nag-volunteer bilang chaperone, naka-simple lang siyang school uniform na ilang beses nang nilabhan at inayos, pero sa kabila ng simpleng damit, dala niya ang bigat ng buong komunidad sa likod niya, dahil bawat pisong ipinambili ng ticket niya ay may kasamang dasal, hiyaw ng suporta at pag-asang may mangyayaring himala.

Sa opening ceremony, halos malunod si Maria sa ingay ng napaka-fluid na English conversation mula sa iba’t ibang panig: may nagkukuwento tungkol sa dati nilang panalo sa debate, may nag-uusap tungkol sa Model UN experience nila, may nagpapalitan ng ideya sa kung paano nila na-perform sa last regional competition, at sa gitna ng lahat ng iyon, ramdam niya ang pagbalik ng kilalang pakiramdam ng pagdududa, para siyang nasa gitna ng dagat ng native speakers at siya lang ang isang bangkang de-kahoy, pero bago siya tuluyang matangay ng alon ng insecurity, pumikit siya at inalala ang bawat 4:30 a.m. practice sa harap ng basag na salamin, ang lamig ng sahig, ang pagod sa boses, ang tuwa sa bawat improvement, inalala niya ang mga mukha ng kapitbahay na nag-abot ng tigi-tig-isang barya, si nanay na nagsabing, “Anak, kahit hindi ka manalo, proud na kami,” at si Mr. Reyes na halos hindi na umuwi sa kakaplanong ng drills para sa kanya, at doon niya naalala: hindi siya pumunta roon para makipagpaligsahan lang, pumunta siya roon para ipakita na hindi kailanman hadlang ang pagiging Pilipino sa paghawak ng mikropono ng mundo.

Nang dumating ang unang round ng kompetisyon, random ang topics na binibigay, may 60 segundo lang ang bawat kalahok para maghanda at dalawang minuto para magsalita, nang tawagin ang pangalan ni Maria at ibigay sa kanya ang tanong na “Should education prioritize skills or knowledge?”, tumayo siya, ramdam ang hampas ng kabog ng puso sa dibdib, nilapitan ang podium at huminga nang malalim, sa loob ng ilang segundo, dumaan sa isip niya ang classroom nila na may sirang electric fan, ang mga kaklaseng marunong mag-improvise sa tuwing walang chalk, ang mga magulang na marunong magbilang ng puhunan kahit walang calculator, at doon siya nagsimulang magsalita, hindi niya sinabing puro skills lang o puro knowledge lang, sinabi niya na sa bansang tulad ng Pilipinas, kailangan pareho, dahil ang skills ang nagbibigay ng kakayahang mabuhay sa araw-araw—magluto, magbenta, maghanap ng paraan—pero ang knowledge ang nagbibigay ng lakas ng imahinasyon at posibilidad na mangarap, gumamit siya ng halimbawa mula sa sarili niyang buhay, kung paano siya natutong magbenta ng gulay kasama ang mga magulang, pero sabay aral ng Science at History para makita ang mas malaking mundo, nang natapos siya, saglit na natahimik ang venue bago bumalik ang magalang na palakpakan, hindi niya mabasa ang mukha ng mga hurado, pero sapat nang alam niyang hindi siya tumakbo palayo sa laban.

Sa isa pang round, ang tema ay “the future of global communication,” lumabas ang mga estudyante mula sa US at UK na may polished na presentasyon, kumpleto sa rehearsed gestures, perfect enunciation at accent na halos textbook-level, pero nang tawagin si Maria, tumayo siya na hindi man lang nagtangkang palitan ang natural niyang tono, nagsalita siya sa Filipino English—klaro, steady, may sariling rhythm, hindi perpektong kopya ng kahit anong accent kundi timpla ng lahat ng exposure niya sa radyo, TV, YouTube at mga guro niya, at sinabi niya sa buong audience na ang English ngayon ay hindi na pag-aari ng iisang bansa, ito ay naging global tool, isang tulay na pinapadaan ng iba’t ibang kultura, binanggit niya ang mga Filipino nurse na nakikipag-usap sa pasyente sa iba’t ibang panig ng mundo, na minsan ay kailangang magsalin ng takot ng isang taong may sakit tungo sa pag-asang maiintindihan ng doktor, binanggit niya ang mga Pilipinong guro sa online platforms na nagtuturo ng Math at English sa mga batang hindi man lang nila nakikilala nang personal, at binigyang-diin niya na kapag ibinaba natin ang tingin sa Filipino English, parang ibinaba na rin natin ang halaga ng trabaho ng milyun-milyong Pilipinong umaalalay sa global system.

Nang araw ng elimination round, pinares si Maria laban sa isang estudyante mula sa isang elite London academy na may hawak nang ilang pambansang titulo sa debate, ang topic: “Technology does more harm than good to young people,” at kailangan ni Maria na pumanig sa posisyon na “hindi, mas maraming mabuting naidudulot,” madaling maglista ng statistics at academic studies, at iyon nga ang ginawa ng kalaban niya; isa-isang inilahad ang datos tungkol sa screen addiction, mental health issues, social media toxicity, at lahat ng negatibong epekto ng gadgets, malinis, organisado, maganda ang projection, pero nang si Maria na ang magsalita, pinili niyang hindi sumabay sa direksyon ng kalaban, hindi siya nagpakita ng graphs, hindi siya nagbanggit ng overwhelming statistics, sa halip, nagkwento siya, nagkwento tungkol sa mga estudyante sa malalayong isla sa Pilipinas na dati ay walang access sa maayos na paaralan pero ngayo’y nakakapasok sa online class gamit lang ang lumang cellphone na may libreng data, nagkwento siya tungkol sa mga kabataang natutong maghanap ng scholarship, trabaho at training sa pamamagitan ng internet, nagkwento siya tungkol sa mga komunidad na naabot ng tulong dahil may isang taong nag-post sa social media, kinilala niya ang mga problema ng teknolohiya pero binaligtad ang lente: “Hindi teknolohiya ang problema, kundi kung paano natin ito itinuturo at ginagamit; hindi natin sinisisi ang libro sa fake news, tinuturuan natin ang mga bata ng critical reading.”

Matapos ang round, nagdeliberate ang mga hurado, habang naghihintay ng resulta, halos hindi makatayo si Maria sa kaba, pero nang ihayag sa mikropono na siya ang umusad sa finals at ang kalaban niyang taga-London ay hindi nakapasok, parang biglang nagbago ang ihip ng hangin sa buong venue, may mga bulungan, may mga nagtanong kung sino siya, saan siya galing, ano raw ang pangalan ng school niya, at unti-unting kumalat sa mga organizers, coach at kalahok ang balitang may isang Filipina mula sa ordinaryong public school na lumalagpas sa inaasahan.

Noong Nobyembre 18, 2024, sampu na lang silang natira mula sa halos 300 na sumali, at sa sampung iyon, si Maria lang ang galing Southeast Asia, ang iba ay mula sa Canada, UK, USA, Australia, Ireland, New Zealand at South Africa—mga bansang ang English ay unang wika, hindi pangalawa, hindi pangatlo; ang final challenge ay hindi na prepared speech, hindi na debate, kundi isang panel interview kung saan limang hurado ang sabay-sabay at salit-salitang magtatanong ng kung anu-anong bagay—politika, ekonomiya, pilosopiya, personal na karanasan—at doon sinasala hindi lang ang galing magsalita kundi ang kakayahang mag-isip nang mabilis, malalim at tapat, habang nakaupo si Maria sa waiting room, nakikita niyang nakangiting nagkukuwentuhan ang mga kasama niyang finalists na parang magkakaklase lang sa isang elite boarding school, nagtatawanan, nagbibiruan na parang sanay na sanay na sa ganitong setup, at muling sumilip ang pakiramdam ng pagiging “outsider,” pero muli, naalala niya ang dahilan kung bakit siya nandoon: hindi para makisabay sa kanila, kundi para dalhin ang sarili niyang kwento sa harap ng mundo.

Nang tawagin ang pangalan niya at pumasok siya sa interview room, nakita niya ang limang hurado na nakaayos sa semicircle, maliwanag ang ilaw, isang upuan lamang ang nasa gitna, at walang iba pang hawak si Maria kundi ang sarili niyang paghinga, pag-iisip, at paniniwala sa sarili, sunod-sunod ang tanong: “Ano ang pinakamalaking hamon na hinaharap ng henerasyon ninyo?”, “Paano mo binibigyang-kahulugan ang tagumpay?”, “Ilarawan ang isang pagkakataon na naging hadlang ang wika sa isang sitwasyon at paano mo iyon nalampasan?”, bawat tanong ay sinagot niya nang tapat, hindi sa pamamagitan ng mga naka-memorize na linya, kundi ng totoong pagninilay: sinabi niyang ang hamon ng generasyon niya ay ang pagsabay sa mabilis na pagbabago habang hindi iniiwan ang mga naiiwan, na ang success para sa kanya ay hindi lang pera o titulo kundi kakayahang magbukas ng pinto para sa iba, na naranasan na niyang mapagkamalang “less intelligent” dahil sa accent at piniling ipagpatuloy pa rin ang pagsasalita sa halip na manahimik, at habang tumatagal ang interview, unti-unting napalitan ng tahimik na kumpiyansa ang kaba sa loob niya.

Doon na dumating ang huling tanong na parang sentro ng lahat ng pinagdaanan niya: “Why does language matter?”, hindi agad siya sumagot, tumigil siya, huminga, tiningnan ang bawat isa sa mga hurado, at saka nagsalita, hindi na lamang bilang kalahok sa English competition, kundi bilang kinatawan ng lahat ng tinawag na “wrong English” sa buong buhay nila, “Mahalaga ang wika,” sabi niya, “dahil ito ang paraan para maging nakikita tayo; sa loob ng mahabang panahon, sinabihan ang mga tulad ko na ang English namin ay hindi ‘real English,’ na hindi bibilang ang boses namin kung hindi ito tunog tulad ng sa iba, pero ang wika ay hindi tungkol sa pag gayang maging ibang tao, kundi tungkol sa pagiging marinig, sa tuwing nagsasalita ako ng English, hindi ko sinusubukang maging British o American, Pilipino ako kapag nagsasalita ako, at sapat ‘yon,” tumahimik ang kwarto, ibinaba ng isang hurado ang kanyang ballpen, umupo nang mas diretsong ang isa, at ang head judge ay bahagyang tumango na parang may bagay na tuluyang nalaglag sa loob niya na matagal na niyang kinakapitan.

Noong Nobyembre 19, 2024, sa awards ceremony, puno ang venue ng mga estudyante, magulang, coach, at media; nakaupo si Maria sa audience, pagod, parang drain ang lahat ng energy, pero may tahimik na kasiyahan sa loob niya, dahil alam niyang binigay niya na ang lahat, nang inanunsyo ang third place—Toronto—nagpalakpakan ang mga tao, nang inanunsyo ang second place—Sydney—mas malakas na palakpakan, at bago sabihin ang first place, napatingin ang host sa screen sa kanyang likuran at saglit na natigilan, dahil nauna nang lumabas sa LED ang pangalan ng nanalo, sabay sabing nanginginig, “First place, the 2024 International Youth English Champion… Maria Santos from the Philippines,” saglit na tumigil ang oras para kay Maria, parang hindi niya marinig ang sigawan, ngunit narinig niya ang halakhak-iyak ni Mr. Reyes, nakita niya ang dalawang magulang na volunteer na napayakap sa isa’t isa sa tuwa, tumayo siya, nanginginig ang mga binti habang naglalakad paakyat sa entablado, inabot ang tropeo na mas mabigat at mas totoong-totoo kaysa sa kahit anong napanaginipan niya, at nang inabot sa kanya ng host ang mikropono at tinanong kung may gusto siyang sabihin, huminga siya at hinanap sa audience ang maliit na kumpol kung saan iwinawagayway ang maliit na Philippine flag, saka niya sinabi, “Hindi lang para sa akin ‘to, para ito sa lahat ng estudyanteng Pilipino na sinabihan na hindi sapat ang English nila; sapat kayo, mahalaga ang boses ninyo,” at sa sandaling iyon, hindi lang mga Pilipino ang pumalakpak, pati ang mga dating kalaban ay tumayo at nagbigay-galang.

Sa loob ng ilang oras matapos iyon, kumalat ang balita sa buong Pilipinas: breaking news sa TV, viral posts sa Facebook at TikTok, trending sa X (Twitter), sunod-sunod na headline tungkol sa isang dalagitang Pilipino na nag-champion sa global English competition, pero hindi doon natapos ang mga aftershock, dahil noong Disyembre 2024, naglabas ng annual report ang International English Language Testing Association at doon nakasaad ang isang bagay na halos hindi paniwalaan ng marami: sa unang pagkakataon, pumasok ang Pilipinas sa top 5 sa buong mundo pagdating sa English proficiency, tinalo ang ilang bansang native English-speaking, biglang napalingon ang mga kompanyang matagal nang nag-discriminate sa Filipino English, napilitan silang aminin na mali ang ilang hiring standards nila, nagsilabasan ang statements mula sa major corporations na nangakong magiging “accent-inclusive” na sila at hindi na gagamit ng neutral accent requirement bilang panukatan ng katalinuhan o kakayahan.

Noong Enero 2025, naglabas ng pahayag ang isang kilalang institusyong akademiko sa Europa na matagal nang tinitingala sa buong mundo: ang Oxford, kung saan pormal na kinilala ang Filipino English bilang isang lehitimong variety ng wikang English, katabi ng American, British at Australian English, malinaw na nakasaad sa kanilang findings na ang konsepto na “mas mataas” o “superior” ang English ng native speaker ay hindi nakabatay sa linggwistikong katotohanan at isa nang lipas at makitid na pananaw sa kulturang global ngayon, at sa puntong iyon, napilitan ang mundo na harapin ang sarili nitong bias laban sa mga accent at variant ng wikang matagal na nilang ginagamit bilang sukatan ng pagiging “sibilisado.”

Noong Pebrero 2025, muli nang nakauwi si Maria sa kanilang bayan, sinalubong siya hindi lang ng mga magulang at kaibigan, kundi ng buong komunidad, may parada na ginawa para sa kanya, may tarpaulin na may malaking nakasulat na “Welcome Home, Champion,” may mga batang nakasuot ng improvised sash, may mga tindera sa palengke na nag-abot ng libreng prutas, ang paaralan nila ay naglunsad ng bagong English excellence program na nakabase sa mga ginagawa nilang praktis ni Mr. Reyes—hindi para gawing kopya sila ng foreign accent, kundi para tulungan silang magsalita nang malinaw, may confidence at may laman, sa buong bansa, unti-unti na ring naglitawan ang mga balita ng mga Pilipinong kabataan na nananalo sa debate, public speaking, at creative writing competitions sa iba’t ibang panig ng mundo, para bang binuksan ni Maria ang floodgates para sa iba na matagal nang ready pero wala lang unang tumawid.

Noong Marso 2025, naglunsad ang Department of Education ng isang pambansang kampanyang pinangalanang “Our English, Our Voice”—isang movement na layuning hindi na burahin ang Filipino English sa pamamagitan ng correction at mockery, kundi ito’y kilalanin, ayusin kung kinakailangan para sa clarity, pero hindi para burahin ang identidad, naging bahagi ng curriculum ang pagtalakay sa konseptong World Englishes, kung saan natutunan ng mga estudyante na ang English ay mayroon nang iba’t ibang lehitimong anyo sa buong mundo—may Indian English, Singaporean English, Nigerian English, at oo, Filipino English—at hindi na dapat ituring na “mali” ang accent, kundi isa itong marka ng kasaysayan at kultura, kasabay nito, maraming international universities ang nagsimulang magsadya mismo sa Pilipinas para magrecruit, hindi bilang “diversity showcase,” kundi dahil napatunayan na ng mga Pilipino ang galing nila sa language-based fields.

Noong Abril 2025, nagsimula ang mga global company na dating may “neutral accent only” rule na maglabas ng campaign ads kung saan tampok ang iba’t ibang muka at boses: may Latin American na may rolling R, may African na may malalim na tono, at may Pilipino na malinaw na may Filipino English accent na may halong rhythm ng sariling wika, ipinagmamalaki na ngayon ang “diverse English voices,” at sa likod ng ilang ganoong mga ads, may maliliit na linya: “We learned. We changed,” sa panahong iyon, naglakbay si Maria sa iba’t ibang probinsya sa Pilipinas, hindi para magpa-autograph o magpapicture lang, kundi para mag-conduct ng libre at simpleng workshop para sa mga batang tulad niya dati, pumunta siya sa mga paaralang mas sira pa ang mga upuan kaysa sa kanya noon, sa mga lugar na may spotty signal at halos luma na ang mga gadgets, at sa harap ng mga estudyanteng madalas natatakot magsalita ng English dahil baka pagtawanan, sinabi niya, “Hindi niyo kailangan ng mamahaling tutor, ang kailangan niyo ay maniwala na may kwento kayong puwedeng sabihin at may boses kayong karapat-dapat marinig.”

At sa huli, kung babalikan natin kung saan nagsimula ang lahat, makikita nating muli ang linyang paulit-ulit na ibinato sa ating pagkatao: “They said Filipino kids couldn’t speak English.” Ginawa nilang career ang paniniwalang iyon, nagpatayo sila ng mga training system, naglatag ng mga policy, nagbuo ng stereotype, at sa loob ng maraming taon, pumayag tayong maniwala kahit papaano, pero lumabas na mali sila, at hindi mali sila dahil biglang “umangat” ang Filipino English o dahil biglang nagbago ang accent natin, mali sila dahil hindi nila naintindihan na matagal nang valid, matagal nang makabuluhan, at matagal nang makapangyarihan ang paraan ng pagsasalita natin, kinailangan lang ng isang Maria, isang maliit na classroom, isang gurong naniwala, at isang bansang handang magising, para tuluyang ipaalala sa mundo na ang wika—kahit anong anyo nito—kapag ginagamit para magpaliwanag ng katotohanan, magbahagi ng pangarap, at magbukas ng pinto sa iba, ay hindi kailanman magiging “mali,” at ang Filipino English, sa bandang huli, ay hindi lang basta accent, kundi patunay na kaya nating reshapin ang mundo gamit ang boses na atin talaga.