Nagwala ang heneral ng AFP, pinuksa ang hari ng siga sa palengke — nakakakilabot ang ending!

Sa isang lumang palengke sa bayan ng San Isidro, may isang pangalang binabanggit ng lahat nang may takot—si Toring Machete. Kilala bilang “Hari ng Siga sa Palengke,” siya ang nagmamay-ari ng takot at katahimikan sa lugar. Bawat tindero nagbabayad ng “araw-araw na butaw,” bawat mamimili dapat umiwas sa landas ng mga hawk niya, at bawat pulis ay tahimik na lang, dahil takot sa impluwensya niyang umaabot hanggang munisipyo. Sa bawat sulok ng palengke, ang pangalan niya ang batas.

Ngunit isang miyerkules ng umaga, may dumating na matikas na lalaking naka-sumbrerong itim at naka-maong. Tahimik, kalmado, halos walang nakakakilala. Huminto siya sa isang tindahan ng gulay kung saan nakikita ang isang matandang babae na pinipilit tanggalin sa pwesto dahil hindi raw nagbayad ng butaw. Ang matatabang siga ni Toring ay nagtatawanan, tinutulak ang kariton ng gulay at itinatapon ang paninda. Humahagulhol ang matanda, nanginginig, at walang maglakas-loob na tumulong.

“Tumigil kayo,” mahinang sabi ng lalaki.

Natawa ang mga siga. “O, may bagong bida!” tugon ng isa. “Ano ka, pulis? Reporter? O nag-audition ka maging bayani?”

Hindi nagsalita ang lalaki. Dahan-dahan niyang ibinaba ang sombrero. Doon nakita ng mga tao ang peklat sa gilid ng kanyang mukha—isang peklat na hindi basta aksidente, kundi tanda ng gyera. May kumurap sa publiko, may nagbulungan. May nakapansin: siya si Heneral Mateo Alvarez, isa sa pinakamabagsik na opisyal ng AFP, kilala sa paglupig ng sindikato sa Mindanao, ngayo’y nagbakasyon sa probinsya.

Nawala ang ngiti sa mukha ng mga siga. Pero dahil sanay silang walang kinatatakutan, agad kumurap ang yabang. “General ka man o hindi, dito, kami ang batas.” Hinawakan ng isa ang armas na patago sa likod.

Mabilis ang sumunod. Sa loob ng isang segundo, kumalabog ang siga sa sementadong sahig. Hindi nakita ng mata kung paano. Gamit lang ng heneral ang kamay, balikat, at lakas ng disiplina. Sunod-sunod ang bagsak ng tatlo pa. Ang palengke, na sanay sa ingay, biglang tumahimik. Ang matandang babae, halos hindi makahinga sa pagkagulat.

Ngunit hindi pa nagtatapos ang lahat. Nang matalo ang tauhan, dumating ang trono. Si Toring—matangkad, maskulado, may tattoo ng dragon sa leeg, at may dalang karambit. Hindi niya kinilabutan ang heneral. “Hindi mo alam kung sino ang kinalaban mo,” sigaw niya. “Ang palengke ko ‘to!”

Dahan-dahang lumakad si Toring. Tumawa pa ang kanyang mga alagad na nakatayo sa malayo. Ngunit sa bawat hakbang niya, papalapit ang heneral. Tumingin ito sa paligid, sa mga tindero, sa mamimili, sa batang nagtatago sa ilalim ng mesa.

“At ‘yan ang problema,” mahinang sagot ng Heneral. “Hindi iyo ang palengke. Hindi mo pagmamay-ari ang buhay ng mga tao dito.”

Sa isang iglap, sumugod si Toring. Malakas, mabilis, parang hayop. Ngunit mas mabilis ang heneral. Sa loob ng sampung segundo, kumampay ang mga mesa, nagliparan ang gulay, at bagsak si Toring, hawak ang balikat, umiiyak sa sakit. Umalingawngaw ang boses ng heneral: “Tapusin na natin ‘to.” Ngunit hindi niya pinatay, hindi niya sinaktan lampas sa tama. Itinali niya ang kamay, ginamit ang sariling pisi ng siga, at inupo sa gitna ng palengke.

Doon nagsimulang magdatingan ang mga tao. Mga tindero, mamimili, estudyante, at maging ilang pulis na takot dati kay Toring. Walang sumigaw. Walang humiyaw. Tahimik lang silang lumapit. Sa unang pagkakataon, nakita nilang bagsak ang halimaw na matagal silang inaalipin.

“Ito ang tunay na batas,” sabi ng heneral. “Hindi yung nangingikil, hindi yung nananakot, at hindi yung nagpapanggap na hari.”

Isinakay si Toring sa pulis na dumating. Nakaposas, nakayuko, at walang kayabang-yabang. At habang dinadala sa presinto, dumating ang balita — ang buong operasyon ni Toring ay pagbagsak na. May mga umaming dating alipores, may nagsumbong ng korapsyon ng ilang opisyal sa munisipyo, at may ebidensyang naglabasan na galing mismo sa mga tao.

Akala ng lahat tapos na. Pero isang linggo matapos ang pag-aresto, natagpuan si Toring sa kaniyang selda, nanginginig, umiiyak, hindi dahil sinaktan siya ng preso, kundi dahil napanood niya sa balita ang mismong anak niyang lumapit sa isang reporter.

Ang anak na lalaki, na takot sa kanya, na lumaki sa pananakit at takot, naglabas ng katotohanan: “Si Papa, hindi hari. Halimaw siya. At salamat sa heneral, natapos na ang bangungot namin.”

Ang heneral, hindi umiyak, pero tumingin lang sa telebisyon nang tahimik.

Ang mga tao, sa palengke, nagbigay ng panalangin para sa hustisya.

At si Toring, ang dating hari ng siga, ay walang nagawa kundi tanggapin na ang tinakbuhan niyang kapangyarihan, binagsakan niya ng sarili niyang mga kasalanan.

Minsan, ang tunay na nakakakilabot na ending ay hindi ang suntok, baril, o dugo.

Kundi ang sandaling binabagsakan ng batas ang taong matagal nang akala niya ay siya ang batas.

Matapos mabagsak si Toring Machete at dalhin sa kulungan, akala ng bayan ng San Isidro tapos na ang lahat. Ang mga tindero ay muling nakahinga, ang palengke’y naging malaya, at ang mga pulis na dating tiklop ay unti-unti nang naglalakad na may dignidad. Ngunit sa loob ng presinto, may nangyayaring hindi alam ng lahat.

Si Toring ay hindi tulad ng ibang siga. Kahit naka-posas, kahit duguan ang labi, tahimik. Walang sigaw, walang reklamo. Ang iba ay nagtataka: bakit parang hindi siya natatakot? Bakit parang may inaantay?

Sa gitna ng gabi, habang tahimik ang bayan, may pumasok na taong naka-itim sa presinto. May dalang ID, may pirma ng mataas na opisyal—utak ng munisipyo. “Palayain si Toring,” malamig na utos.

Nagulat ang hepe. “Sir, hindi puwede. May warrant, may ebidensya, may reklamo—”

Tumingin lang ang taong naka-itim. “Hindi mo ako naririnig? AKO ang nagpapatakbo sa munisipyo. Kung ayaw mong mawala sa pwesto, bitawan mo ang tao ko.”

At doon na nagsimula ang kaba. Ang kinatatakutang Toring… may sinusunod palang mas mataas. Hindi siya hari — siya’y tauhan lang ng mas malaking halimaw. Isang pulitikong may impluwensiya, pera, at sariling hukbo. Ang palengke ay maliit na bahagi lamang ng mas malaking negosyo: droga, armas, pasugalan.

Pero hindi bingi ang heneral. Sa oras na iyon, nasa istasyon siya, nag-oobserba, at narinig niya ang lahat. Isang boses na kilalang-kilala niya—si Mayor Ricardo Vergara, matagal nang pinaghihinalaang utak ng kriminalidad sa buong probinsya.

Lumabas si Heneral Mateo mula sa likod. Walang sigaw, walang galit, pero may isang tinging nagpasimulang manginig ang taong naka-itim.

“General… wala kang nakitang masama. Ito’y usapan ng gobyerno.”

Ngumiti ang heneral. “Hindi ako bulag. At hindi ako bayaran.”

Tumalikod ang taong naka-itim, tumawag sa cellphone, at ilang minuto lang, dumating ang itim na SUV, apat na armadong lalaki, at isang abogado. Ang plano: dukutin si Toring at ilabas bago pa umabot sa korte.

Pero ang heneral, matagal nang handa. Dahil bago pa bumagsak si Toring, nakahanda na ang buong operasyon — hindi lang laban sa siga, kundi laban sa buong sindikatong nasa likod niya.

Sa mismong harap ng presinto, humarang ang mga sundalo ng AFP na tahimik na nakapuwesto sa dilim. Isa-isang bumaba ang armadong lalaki, lumapit kay Toring — ngunit bago pa sila makahakbang, tinutukan sila ng mga baril ng special unit. Hindi sumigaw ang heneral; hindi kailangan. Ang presensya niya lang ay sapat.

“Subukan niyong ilabas si Toring,” mahinang wika niya, “at kayo ang lalabas na bangkay.”

Nang makitang walang escape, napilitang sumuko ang grupo. Ngunit iyon ang hindi nila inaasahan — biglang tumayo si Toring sa gitna, tinakpan ang mukha, at sumigaw:

“Hindi ko sila boss! Akala ko ako ang hari! Patawad! Ayokong mamatay!”

Bumigay ang bangis ng siga. Natakot, nanginig, at naglabas ng pangalan — Mayor Ricardo Vergara. Ang taong pinaniniwalaang malinis, relihiyoso, at mabait sa publiko, ay ang tunay na utak ng panghaharas, pangongotong, at pagpatay sa palengke.

Nadurog ang ilusyon.

At kinabukasan, sa unang pagkakataon sa kasaysayan ng San Isidro, may nangyaring hindi inakala ng lahat: sinalakay ng AFP ang mismong munisipyo. Ang mga papeles, armas, at listahan ng mga tauhan ni Mayor ay nahukay. Ang vault ng pera, ang ledger ng transaksyon, at ang koneksyon ng mga pulis na binabayaran — lumabas lahat.

Nabunyag ang katotohanan: si Toring ay hindi halimaw dahil masama siya. Naging halimaw siya dahil may nagpakawala sa kaniya. At ang totoong hari, ang mayor na iniidolo ng publiko, ay nabagsak sa tabi ng watawat na minsan niyang winasiwas habang nagsisinungaling.

At noong dinala si Mayor sa sasakyan, dumaan siya sa harap ng palengke. Ang mga taong dati niyang nginitian, ngayon ay binabato siya ng tingin. Ang mga tindero, lumapit, at isa isang nagsalita:

“Hindi kami alipin.”
“Hindi kami takot.”
“Wala nang hari dito.”

Tahimik ang heneral sa gilid, pero ang mga mata ng lahat ay nakatingin sa kanya. Hindi siya sumikat dahil sa bangis. Hindi siya pumalakpak. Tahimik siyang naglakad, parang walang nangyari.

Ngunit bago siya makaalis, lumapit ang matandang tindera — ang babaeng tinutulak noon.

“General… paano ka natutong lumaban para sa mga taong hindi mo kilala?”

Ngumiti si Mateo. “Hindi ko kailangan kilalanin ang tao para ipagtanggol sila. Sapat nang alam kong may umaapi.”

At doon nagwakas ang ikalawang yugto — hindi sa dugo, kundi sa katotohanang kahit gaano kalakas ang isang siga, mas malakas pa rin ang batas na may dangal.