JANITOR, INIMBITAHAN SA FAMILY REUNION NG ASAWA PARA IPAHIYA LANGGULAT SILANG LAHAT, NANG…

“Ang Janitor sa Reunion”

I. Ang Imbitasyon 🎟️

Sa isang tahimik na barangay sa lungsod, nakatira si Ramon, isang janitor sa isang malaking mall. Maliit ang kita, pero malinis ang konsensya. Tahimik siyang tao, masipag, at ang tanging kayamanan niya ay ang asawa niyang si Liza at ang anak nilang si Mica, na walong taong gulang.

Si Liza ay galing sa pamilyang medyo nakakaangat sa probinsiya. Marami sa mga kamag-anak niya ang nasa abroad, may mga negosyo, at sanay sa marangyang pamumuhay. Noon pa man, hindi gaanong tanggap ng pamilya ni Liza si Ramon, dahil janitor lang daw ito.

Isang araw, habang nag-aayos si Ramon ng uniporme niyang luma, dumating si Liza na may hawak na makintab na sobre.

“Mon, may imbitasyon si Mama. Family reunion daw sa resort sa Tagaytay,” sabi ni Liza, may halong kaba ang boses.

Kinuha ni Ramon ang imbitasyon. Nakasulat:

“Pamilyang Villanueva Grand Reunion”
Dress Code: Semi-Formal
Lahat ng miyembro ng pamilya ay inaanyayahang dumalo kasama ang kanilang mga asawa at anak.

Napangiti si Ramon.
“Kasama ako? Sigurado ka?” tanong niya.

Napayuko si Liza. “Oo… pero, Mon… alam mo na, ‘no? Hindi lahat sa pamilya ko… gusto ka.”

Ngumiti si Ramon, pilit na tinatago ang bigat sa puso.
“Liza, asawa mo ako. Tatay ako ni Mica. Kung gusto mong pumunta, sasama ako — hindi para ipamukha kung sino ako, kundi para ipakita na pamilya tayo.”

Niyakap siya ni Liza, pero sa loob-loob niya, may isang lihim na kinikimkim — isang chat mula sa pinsan niyang si Sheryl kaninang umaga:

“Ay naku, dalhin mo si janitor ha. Para makita ng lahat kung anong klaseng lalake ang pinili mo. Magiging interesting ang reunion natin. 😂”

Naninikip ang dibdib ni Liza, pero tahimik siyang nagdasal na sana magkamali ang kutob niya.

II. Pagdating sa Reunion 🏞️

Isang linggo ang lumipas, maagang gumising ang mag-anak.
Suot ni Ramon ang pinakamalinis niyang long sleeves na binili niya sa ukay-ukay. Pinlantsa niya ito nang paulit-ulit para hindi halatang luma. Si Liza naman ay naka-simple pero presentableng dress, at si Mica ay nakapamulsa pa sa tuwa dahil first time niya sa resort.

Pagdating nila sa resort sa Tagaytay, bumungad ang malaking tarp:

“Welcome, Villanuevas!”

May mga mesa, catering, banda, balloons, at photo booth. Halos lahat naka-bestida, barong, at mamahaling sapatos. Pagbaba nila sa jeep, agad na napatingin ang mga kamag-anak ni Liza.

May narinig si Ramon na bulungan:

“Ayun na siguro ‘yung janitor.”
“Siya ba? Akala ko naman kahit papaano, professional din.”
“Sayang si Liza, ang ganda pa naman.”

Lumapit si Mama Elena, ina ni Liza.
“Liza, anak, buti nakarating kayo,” sabi niya, medyo pilit ang ngiti.
Tumingin siya kay Ramon mula ulo hanggang paa, saka malamig na tumango.
“Ramon.”

Ngumiti si Ramon nang magalang.
“Magandang araw po, Ma. Salamat po sa imbitasyon.”

Pinisil ni Mama Elena ang braso ni Liza. “Halika, iikot natin si Mica. Kayo na bahala sa asawa mo,” bulong niya, na akala niya ay hindi maririnig ni Ramon — pero rinig na rinig ito, parang tinik sa tenga niya.

Iniwan si Ramon saglit sa may gilid habang abala ang iba sa pagpapakuha ng litrato. Lumapit si Sheryl, ang pinsan ni Liza, naka-high heels at may hawak na wine glass.

“Ay, Tito Ramon,” sabi niya na may peke at matamis na ngiti. “Welcome po sa… level-up na mundo.”

Ngumiti si Ramon, kahit alam niyang may laman ang sinabi.
“Wala namang level-level ‘yan, iha. Tao lang tayong lahat.”

Tumawa si Sheryl nang mahina. “Oo nga naman. Pero siyempre, iba ‘yung may pinag-aralan, may posisyon, may… class. Dito kasi, halos lahat professionals, managers, engineers, nasa abroad. Ikaw lang ata ang… janitor.”

May ilan pang pinsan na tumawa sa likod niya.

Nag-init ang tainga ni Ramon, pero kalmado siyang sumagot.
“Trabaho lang ‘yan. Hindi naman sukatan ng ugali at pagkatao ang trabaho, di ba?”

Napailing si Sheryl, saka nagpatay-malisya.
“Ay sorry po, Tito. Nagbibiro lang.”
Pero sa likod ng “sorry” niya, ramdam ni Ramon ang pangiinsulto.

III. Ang Plano ng Pagpapahiya 🎭

Habang nagpapatuloy ang programa — may games, presentations, at introduction ng bawat pamilya — tahimik lang si Ramon sa isang sulok, pinagmamasdan si Liza na pilit ngumiti sa harap ng mga kamag-anak. Nakikita niya kung paano ito dagliang lumilingon sa kaniya, parang may takot na may mangyaring hindi maganda.

Sa likod ng stage, nagtipon-tipon ang ilang kamag-anak: si Sheryl, si Kuya Marvin (na engineer sa abroad), at si Tita Vangie (na may sariling negosyo).

“Perfect ‘to. Para sa next part ng program, ‘yung ‘Getting to Know Our In-Laws’,” sabi ni Sheryl, sabik na sabik.
“Unahin natin ‘yung pinakam… interesting.”
Napatawa si Marvin. “Siyempre si Ramon. Gagawin natin siyang example. Para matauhan si Liza.”

Naroon si Liza sa di kalayuan, at hindi sinasadyang narinig ang plano. Nanlamig ang kamay niya.

“Ano bang balak niyo?” nanginginig niyang tanong.

Ngumisi si Sheryl. “Relax ka, pinsan. Game lang ‘to. Para masaya. Ipapakilala lang naman natin ang mga asawa sa harap, tapos tatanungin kung ano trabaho nila, magkano kinikita, ano achievements…”
Bumaba ang boses niya. “Para makita ng lahat kung gaano kababa ang standard na pinili mo.”

Tumingin si Liza kay Marvin. “Kuya naman…”
Ngumisi si Marvin. “Liza, para sa ikabubuti mo ‘to. Baka magising ka. Bata ka pa. Pwede ka pang—”

“Kuya, asawa ko si Ramon. Ama siya ni Mica,” putol ni Liza, nangingilid ang luha. “Huwag niyo siyang gawin katatawanan.”

Ngunit parang wala silang narinig.

IV. Sa Harap ng Lahat 🎤

Bandang hapon, tinawag ng emcee ang lahat.
“Okay! Ngayon naman, magkakaroon tayo ng special segment: Getting To Know Our In-Laws! Palakpakan!”

Nagpalakpakan ang mga kamag-anak. Nagsimula silang magpila sa harap — ang mga asawa ng mga anak ni Mama Elena, mga pinsan, at pamangkin.

May nurse, may engineer, may architect, may accountant. Lahat sila ipinapakilala, may slideshow pa ng mga achievements.

“Tapos na po tayo sa halos karamihan,” sabi ng emcee. “Ngayon, dumako naman tayo sa asawa ng ating pinakamaganda at pinakatalinong anak/pinsan: si Liza Villanueva…”

“Si Ramon!” sabat ni Sheryl sa mic, nakangiti. “Ang ating… janitor na bayani!”
Ilang tao ang natawa.

Naramdaman ni Ramon na hinihila ni Liza ang kamay niya. “Mon, huwag ka nang umakyat. Ayoko—”

Hinawakan ni Ramon ang kamay ng asawa, mahigpit pero mahinahon.
“Liza, okay lang. Nandito na rin tayo. Harapin natin ‘to.”

Umangat si Ramon sa stage. Medyo nanlisik ang ilaw sa mukha niya, at ramdam niya ang mga matang nakatingin, sinusukat siya mula ulo hanggang paa.

“Kuya Ramon,” umpisang sabi ng emcee, “pakilala naman po kayo.”

Huminga nang malalim si Ramon.
“Magandang hapon po. Ako nga po pala si Ramon Cruz, asawa ni Liza, at ama ni Mica. Nagtatrabaho po akong janitor sa isang mall sa Maynila.”

May mga marahang bulungan, may impit na tawa. Narinig niya:

“Ay, totoo pala…”
“Kung ako si Liza, di ko kakayanin ‘yan.”

Kinuha ni Sheryl ang mic mula sa emcee, kunyari masaya.
“Tito Ramon, tanong lang po. Ilang taon na po kayong janitor?”
“Mahigit sampung taon na,” sagot ni Ramon.

“Waaaaw,” exaggerated na reaksyon ni Sheryl. “At magkano naman po ang sweldo ninyo… kung okay lang itanong?”
May ilan sa crowd na tumawa sa tanong pa lang.

Saglit na natahimik si Ramon. Alam niyang hindi ito simpleng tanong. Pero tapat siyang sumagot.
“Hindi kalakihan. Minsan umaabot ng minimum, minsan kulang. Pero pinapatong ko po sa diskarte at overtime. Di man malaki, sapat sa baon ni Mica at panggastos namin.”

Pabulong pero malinaw ang sinabi ni Marvin sa kabilang mesa:
“Minimum wage sa pamilya ng mga professional. Nice.”

Napangiti si Sheryl, saka nagpatuloy.
“Eh Tito Ramon, nung niligawan ninyo si Liza, hindi ba kayo nahiya? I mean, siya graduate, ikaw janitor. Ano po ‘yung naisip n’yo noon?”

May mga mata na nag-aabang, parang nanonood ng palabas. Si Liza nakayuko, nanginginig ang kamay.

V. Ang Puso ng Isang Janitor ❤️

Sa gitna ng katahimikan at nakasabit na paghusga, ngumiti si Ramon — hindi pilit, kundi payapa.

“Alam n’yo,” panimula niya, “nung niligawan ko si Liza, alam kong maraming bagay ang wala ako. Wala akong kotse, wala akong malaking bahay, wala akong diploma. Janitor lang ako. Pero may tatlong bagay akong dala.”

Lumingon siya kay Liza, saka sa buong crowd.

“Una, may respeto ako sa kaniya.
Pangalawa, may takot ako sa Diyos.
Pangatlo, may pangako ako sa sarili ko: na kahit mahirap ako, hindi ko siya sasaktan, hindi ko siya tatraydurin, at hindi ko siya pababayaan.”

Tahimik ang venue. Ang iba, napatingin sa kaniya nang seryoso.

“Hindi ko ikinahihiya ang pagiging janitor,” tuloy niya. “Oo, naglilinis ako ng sahig, nagwawalis ng kalat ng iba. Pero bawat sahig na nililinis ko, may batang hindi madudulas. Bawat basurang tinatapon ko, may lugar na nagiging mas maayos. Oo, mababa sa paningin n’yo ang trabaho ko. Pero hindi mababa ang tingin ko sa sarili ko.”

May bahagyang palakpak mula sa isang mesa sa likuran, galing sa isang matandang lalaki — si Lolo Andres, ama ni Mama Elena.

Tumayo si Ramon nang mas tuwid.
“Hindi ako embarrassed sa sahod ko. Mas nahihiya ako sa taong may mataas na sweldo, pero mababa ang pagtingin sa kapwa. Mas mahirap siguro ‘yun kesa sa pagiging janitor.”

Nagkatinginan ang ilan. May mga tumigil sa pagngiti. Si Sheryl, saglit na natigilan, pero pilit na tumawa.

“Tito, chill lang po. Joke-joke lang ‘to. Program lang naman,” aniya, pero halatang nawala sa tono.

Ngumiti si Ramon. “Alam ko. Pero hindi kasi biro sa akin ang dignidad ng tao.”

VI. Ang Lihim na Di Alam ng Pamilya 📜

Bago pa makasagot si Sheryl, biglang kinuha ni Lolo Andres ang mikropono mula sa emcee.

“Sige na, ako naman,” sabi ni Lolo, may awtoridad ang boses kahit may edad na.

Tahimik ang lahat. Si Lolo Andres kasi, haligi ng pamilya. Lahat rumerespeto sa kaniya.

“Matagal ko nang naririnig ang tungkol kay Ramon,” panimula niya. “Na janitor daw, na hindi bagay kay Liza, na kahihiyan daw sa pamilya.”

Napayuko si Mama Elena, parang biglang nahiya.

“Totoo,” tugon ni Lolo. “Janitor siya. Pero may hindi alam ang karamihan sa inyo tungkol sa kaniya.”

Lumingon si Lolo kay Ramon.
“Naalala mo pa ba, iho, mga anim na taon na ang nakakaraan?”

Nagulat si Ramon. “Po?”

“May isang matanda na nadulas sa harap ng mall na pinagtatrabahuhan mo. Nahilo, natumba. Habang ang iba naglabasan ng cellphone para mag-video, may isang janitor na hindi nagdalawang-isip tumulong. Dinala niya sa clinic, siya ang nagbayad muna ng gamot, nagbantay hanggang ma-contact ang pamilya…”

Unti-unting nanlaki ang mga mata ni Ramon.
“Si… kayo po ba ‘yon, Lolo?”

Tumango si Lolo Andres.
“Oo, ako ‘yon. Ako ‘yung matandang nahilo na inasikaso mo. Hindi mo alam na may pera ako. Hindi mo ako tinulungan dahil may makukuha ka. Tinulungan mo ako kasi tao ako.”

Nagbulungan ang mga tao. Si Mama Elena, napayuko pa lalo.

“Simula noon, nagpatanong-tanong na ako tungkol sa’yo,” patuloy ni Lolo.
“Malinis ka magtrabaho. Hindi ka nagrereklamo. Mahal na mahal mo ang asawa at anak mo. At nang mabalitaan kong ikaw ang napupusuan ni Liza, sinabi ko kay Elena…”

Tumingin si Lolo kay Mama Elena.

“Kung pipili ng lalaki ang anak mo, piliin niya ‘yung may mabuting puso, hindi lang ‘yung maganda ang trabaho.”

VII. Pagbubunyag at Pagbabago ng Hangin 🌬️

Lumingon si Lolo sa buong pamilya.

“Kayo, ang hilig n’yong husgahan ang tao sa trabaho, sa suweldo, sa damit. Pero tanungin n’yo sarili n’yo: ilang beses na kayong nag-abot ng kamay sa nangangailangan nang walang kapalit? Ilang beses na kayong nagtrabaho nang tapat kahit walang pumapalakpak?”

Tahimik ang venue. Wala nang gustong tumawa.

Si Sheryl, napatingin sa sahig. Si Marvin, biglang nawala ang yabang.

Tuloy ni Lolo:
“Si Ramon, janitor. Pero may dignidad. May malasakit. Nasa kanya ‘yung mga values na gusto kong makita sa mga apo at anak ko.”

Huminga nang malalim si Lolo, saka binitawan ang pinakamalakas na linya:

“At kung ikinahihiya niyo siyang maging parte ng pamilyang ‘to, mas ikinahihiya ko kayong lahat na hindi nakakakita ng totoong halaga ng tao.”

Parang may mabigat na bato ang nahulog sa kalagitnaan ng venue. Seryoso ang mga mukha. May ilan nang nag-aayos ng upo, nahihiya.

Tinawag ni Lolo si Ramon.
“Lapit ka, iho.”

Lumapit si Ramon, halatang nagugulat pa rin sa nangyayari.

Hinawakan ni Lolo ang kamay niya, saka ito itinataas sa harap ng lahat.

“Simula ngayon,” wika ni Lolo, “hindi lang siya janitor sa mga mata ninyo. Isa siya sa pinakamadangal na lalaking nakita ko. At kung may problema kayo doon, problema na ninyo ‘yon, hindi sa kaniya.”

May ilang pumalakpak. Una mahina, hanggang sa lumakas at kumalat sa buong venue. Si Liza, tuluyang napaiyak, niyakap si Ramon mula sa likod.

“Mon… pasensya ka na,” hikbi niya.
“Dapat ipinaglaban kita. Natakot ako sa sasabihin nila, pero ikaw ang pinaka-matapang sa ating lahat.”

Humarap si Ramon kay Liza, pinunasan ang luha nito.

“Wala kang dapat ikahiya, Liza. Hindi tayo mas mababa dahil mahirap tayo. Hindi tayo mas maliit dahil janitor ako. Ang mahalaga, hindi tayo umaapak sa iba.”

VIII. Humihingi ng Tawad 🙏

Pagkababa nila sa stage, lumapit si Mama Elena. Hindi na kayang itago ang hiya sa mukha niya.

“Ramon…” mahina niyang sambit. “Patawarin mo ako. Matagal na kitang hinusgahan. Natakot akong pagtawanan ang anak ko dahil sa’yo. Pero ngayon, ako pala ang kahihiyan.”

Umiling si Ramon, magaan ang boses.
“Ma, matagal na akong nagdasal na darating ‘yung araw na kikilalanin n’yo ako hindi dahil sa trabaho ko, kundi sa kung paano ko minamahal ang anak n’yo. Hindi ko kayo kinamuhian. Sana simula ngayon, pamilya ninyo ako hindi bilang kahihiyan, kundi bilang kasama.”

Hindi na napigilan ni Mama Elena ang luha niya. Niyakap niya si Ramon — unang beses mula nang maging mag-asawa sila ni Liza.

“Pamilya ka,” umiiyak niyang tugon. “At ako ang dapat magpasalamat sa’yo dahil inalagaan mo ang anak ko at apo ko.”

Sunod na lumapit si Sheryl, hindi makatingin ng diretso.

“Tito Ramon…” halos pabulong. “Pasensya na po. Sobra akong nagbiro. Sobra akong… mayabang.”
Pula ang mata niya, tila sasabog.

Ngumiti si Ramon, hindi mayabang, hindi rin malamig.
“Sheryl, salamat at inaamin mo. Biro lang siguro sa’yo ‘yun, pero sa ibang tao, tusok ‘yun sa puso. Sana pag nagbibiro ka, siguraduhin mong walang iniinsulto.”

Tumango si Sheryl, umiiyak na.
“Opo. At sana paglaki ng anak ko… maging kasingbait n’yo, hindi kasing yabang ko.”

IX. Isang Bagong Simula 🌅

Habang papalubog ang araw, nakaupo sina Ramon, Liza, at Mica sa gilid ng garden ng resort. Tahimik, pero magaan ang hangin sa kanilang paligid.

“Papa,” biglang tanong ni Mica, “masama po ba maging janitor?”

Umupo si Ramon sa tabi ng anak, at marahang hinaplos ang buhok nito.

“Hinding-hindi masama, anak,” sagot niya. “Ang masama, ‘yung nilalait mo ang trabaho ng iba. Walang mababang trabaho kung marangal ang paggawa.”

Nagtinginang mag-ina, ngumiti si Liza.

“Balang araw,” dagdag ni Ramon, “kahit ano pang trabaho mo, Mica — teacher, doktor, janitor, cashier, engineer — ang mahalaga, hindi ka nanlalamang at marunong kang rumespeto sa kapwa.”

Tumango si Mica nang seryoso, para bang nilulunod sa isip ang bawat salita.

Sa di-kalayuan, nakita nila si Lolo Andres na nakatingin sa kanila, nakangiti. Lumapit siya, may dala-dalang maliit na sobre.

“Ramon,” sabi ni Lolo, “hindi ko ito ibinibigay bilang kapalit ng ginawa mo noon. Ginagawa ko ‘to kasi gusto kong mas lumaki pa ang mundo mo.”

Binigay niya ang sobre kay Ramon. Nang buksan ito, may nakasulat:

“Scholarship Grant – Para Kay Ramon Cruz”
Short Courses in Building Maintenance and Supervisory Management

Napatingin si Ramon, nagugulat.

“Lolo, ano ‘to?”

“Matagal mo nang gustong umangat sa trabaho mo, hindi ba?” tanong ni Lolo.
“Hindi mo kailangan mahiya na janitor ka. Pero kung pwede kitang tulungan na maging supervisor, building manager, o kung ano pa man — bakit hindi? Hindi ito dahil mababa ang tingin ko sa janitor, ha. Gusto ko lang mas marami pang pintong bukas sa’yo.”

Halos maiyak si Ramon, pero pinigilan niya.

“Lolo… sobra po ‘to…”

“Hindi sobra, tama lang,” sagot ni Lolo. “Deserve mo ‘to. At kahit hindi ka mag-aral, taas-noo pa rin ako sa’yo. Pero kung kaya mong pagsabayin ang trabaho at pag-aaral, susuportahan ka namin.”

“Kasama na rin kami diyan,” sabat ni Mama Elena mula sa likod. “Tutulong kami magbantay kay Mica pag may klase ka. Hindi lang utang na loob ‘to — kundi pag-ako ng pagkakamali namin noon.”

X. Ang Totoong Sukatan ng Tao 🌟

Lumipas ang ilang buwan.

Nag-aaral sa gabi si Ramon, nagtatrabaho sa araw. Mahirap, nakakapagod, pero hindi siya sumusuko. Tinutulungan siya ni Liza sa review, si Mica naman sa pag-aabot ng kape at yakap tuwing antok na antok na siya.

Unti-unti, nakita ng mall management ang sipag at galing ni Ramon sa pag-asikaso hindi lang ng kalinisan, kundi ng mga tao. Marunong siyang makitungo, marunong makinig, at marunong magpaliwanag.

Isang araw, pinatawag siya ng HR.

“Ramon,” sabi ng HR manager, “napapansin namin ang performance mo. At natanggap na rin namin ang certificate mo sa mga natapos mong kurso. Gusto ka naming i-promote bilang Assistant Building Supervisor.”

Halos malaglag si Ramon sa upuan.

“Po? Ako?”

Ngumiti ang manager.
“Wala kaming pakialam kung janitor ka dati. Ang mahalaga, kaya mo, at malinis ang record mo. At higit sa lahat, maganda ang pagtrato mo sa mga kasamahan mo. ‘Yan ang lider na gusto naming kasama.”

Umuwi si Ramon nang gabing iyon na may dalang maliit na cake at isang sulat ng promotion. Pagpasok pa lang sa pinto, sumigaw si Mica:

“Si Papa na ang assistant supervisor!!!”

May malaking kartolina sa dingding:

“CONGRATS, PAPA! PROUD KAMI SA’YO!”

Niyakap ni Ramon ang pamilya niya, mahigpit. Ang janitor na minsang pinagtawanan, ngayon ay may bagong posisyon — pero sa puso niya, iisa lang ang mahalaga:

Hindi nagbabago ang value ng tao kahit magbago ang trabaho.

XI. Huling Pagkikita sa Pamilya 👨‍👩‍👧‍👦

Sa susunod na reunion ng pamilyang Villanueva, ibang-iba na ang atmosphere.

Oo, mas maayos na ang damit ni Ramon, mas kumpiyansa na ang tindig. Pero hindi iyon ang tunay na pagbabago. Ang nagbago, ang mga mata ng mga taong nakatingin sa kaniya.

Hindi na siya “si Ramon, ang janitor.”
Siya na ngayon si:

“Ramon, asawa ni Liza, ama ni Mica, at taong hindi natin dapat hinusgahan noon.”

Lumapit si Sheryl sa kaniya, kasama ang asawa at anak.

“Tito, naalala n’yo noong ginawan namin kayo ng parang palabas?” tanong niya, may halong hiya at biro.
“Oo, naalala ko,” sagot ni Ramon, nakangiti.

Ngumiti si Sheryl nang tapat.
“Salamat, Tito. Dahil sa inyo, tinuruan ko ang anak ko na huwag manlait ng trabaho ng iba. At inisip ko rin ang sarili ko. Tinama ko ‘yung ugali ko bago ko pa siya gayahin.”

“Mas ‘yun ang mahalaga,” tugon ni Ramon. “Magbabago man trabaho natin, pero kung hindi magbabago puso natin, wala ring saysay.”

XII. Aral ng Kuwento 📚

Sa huli, malinaw ang naiwan sa isip ng lahat:

Hindi trabaho ang sukatan ng dangal ng isang tao.
Ang tunay na sukatan ay kung paano siya magmahal, magtrabaho nang tapat, at rumespeto sa kapwa.
Mas mabigat ang kahihiyan ng mapanghusga kaysa sa kahirapan ng marangal na manggagawa.
Ang pamilya ay hindi para manghamak, kundi para magtuwid, magtanggol, at magtaas ng isa’t isa.

At sa gitna ng masayang tawanan sa reunion, may isang batang nagtanong kay Mica:

“Anong trabaho ng Papa mo?”

Ngumiti si Mica, taas-noo.

“Si Papa? Dati janitor, ngayon supervisor. Pero kahit ano pa trabaho niya, siya ang pinaka-mabait na tao na kilala ko. At siya ang hero ko.”

At sa sulok ng garden, tahimik na nakatingala si Ramon sa langit, nagpapasalamat — hindi dahil umangat ang trabaho niya, kundi dahil naipaglaban niya ang dignidad hindi lang niya, kundi ng lahat ng kagaya niyang matagal nang minamaliit ng mundo.

At doon nagtatapos ang kuwento ng janitor na inimbitahan para ipahiya — pero sa huli, sila ang napahiya sa harap ng katotohanan.