Typhoon Tino spawns landslide in Cebu province

Ang masamang panahon ay muling nagpakita ng bagsik nang dumating ang Typhoon Tino sa kabisayaan. Bagama’t hindi ito inaasahan na magdadala ng matinding pag-ulan, nagulat ang buong Cebu province nang biglang bumuhos ang malakas na ulan na halos hindi tumigil sa loob ng mahigit dalawang araw. Habang palakas nang palakas ang hangin at ulan, unti-unting nababahala ang mga tao, lalo na sa mga lugar na malapit sa gilid ng bundok. Ngunit walang sinuman ang nakahula sa trahedyang mangyayari. Isang umaga, kasabay ng kulog at malalakas na patak ng ulan, isang napakalakas na pagyanig ang narinig ng mga residente. Sa ilang segundo lamang, gumuho ang lupa at bato mula sa taas ng bundok, at mabilis na bumagsak pababa sa barangay na nasa paanan.

Sa kalagitnaan ng sigawan at takbuhan, maraming pamilya ang naiwan sa kani-kanilang bahay na hindi na nakalikas. Ang ilan ay nagtatakbo sa putik habang hawak ang mga anak, ang iba nama’y napaluhod sa kalsada habang nananalangin. Sa ulat ng ANC, makikita ang mga residente na umiiyak, basang-basa sa ulan at putik, habang tinutunton ang mga nawawala nilang kaanak. Sa isang mata lang, ang tahimik na komunidad ay naging isang malawak na guho at nagkalat na debris. Ang mga bahay na itinayo sa loob ng maraming taon ay parang laruan lamang na winasak ng kalikasan.

Hindi nagtagal, dumating ang mga rescuer. Ang iba ay mula sa lokal na pamahalaan, ang iba ay volunteer lamang na may dalang pala, piko, at kahit sariling kamay. Ang pinakamatinding sakit na kanilang hinarap ay ang mabagal na paghahanap — dahil bawat hukay ng lupa ay maaaring may buhay o katawan na matatagpuan. Ang mga nanay na nawalan ng anak at ama na naghahanap ng pamilya ay halos mawalan ng lakas sa sigaw at pag-iyak. Sa gitna ng ulan at lamig, bawat oras ay lumilipas na may kaakibat na pangamba.

Habang nagpapatuloy ang search and rescue, gumagawa ng paraan ang gobyerno upang mailikas ang ibang barangay na posibleng maapektuhan. Naglagay ng evacuation centers ngunit ang problema, napakarami ang apektado at kulang ang espasyo. May mga batang nanginginig sa lamig, may matatandang nahihina, at may mga taong hindi pa rin makapaniwalang nawala ang kanilang tahanan sa loob ng ilang minuto. Dahil sa Typhoon Tino, maraming lugar sa Cebu ang binaha, maraming kalsada ang hindi madaanan, at naputol ang kuryente. Ngunit ang landslide ang pinakamasaklap dahil buhay ang kapalit.

Samantala, kumalat sa social media ang mga video at larawan ng trahedya. Daan-daang netizen mula sa iba’t ibang lugar ang nagpaabot ng tulong, pagkain, kumot, at pondo. May mga organisasyong nagtayo ng relief operations, at maraming opisyal ng lokal na pamahalaan ang natatawag para tugunan ang pangangailangan ng mga biktima. Ngunit sa kabila nito, dumarating ang kritisismo sa hindi pag-aksyon agad at sa kakulangan ng maagang babala. Maraming residente ang nagsabing ilang araw na silang nananawagan tungkol sa tagas ng lupa sa bundok, pero tila walang opisyal ang umaksyon.

Habang lumilipas ang mga araw, unti-unting bumabagal ang ulan at humihina ang bagyo. Ngunit ang sugat na iniwan nito sa Cebu ay hindi agad maghihilom. Ang ilang katawan ay natatagpuan pa, ngunit marami pa rin ang nawawala. Ang pinaka-masakit sa lahat ay ang mga batang walang malay na nadamay sa pagguho. Ang kanilang mga laruan ay nakabaon sa putik, at ang kanilang mga pangarap ay natapos bago pa man magsimula.

Naging malawakang pag-uusap sa buong bansa ang nangyaring landslide sa Cebu. Nagbigay ng babala ang mga eksperto: higit 200 lugar sa Pilipinas ang high-risk sa landslide, at maaaring mangyari ito anumang oras basta’t may bagyo at malakas na pag-ulan. Ang kalikasan ay hindi biro, at ang kapabayaan ay may kapalit.

Sa huli, ang kwento ng Typhoon Tino ay hindi lang tungkol sa malakas na ulan at hangin — ito ay tungkol sa mga buhay, pamilya, pangarap, at pag-asa. Sa kabila ng kaguluhan, ipinakita ng mga taga-Cebu ang tapang at pagtutulungan. Ang mga hindi magkakilala ay nagdamayan. Ang mga pulis, sundalo, volunteer, at simpleng mamamayan ay naging bayani sa isa’t isa.

Hanggang ngayon, patuloy ang rehabilitasyon sa lugar. Maraming bahay ang kailangang itayo mula sa wala. Ngunit isang aral ang nabuo: kailangang maging handa, kailangang pakinggan ang siyensya, at kailangang kumilos bago pa tamaan ng trahedya.

At sa bawat dasal ng mga naiwan, iisa ang pakiusap: sana, wala nang susunod pang ganitong sakuna na kukuha ng buhay, tahanan, at pangarap.