May mga kuwartong hindi dapat buksan… at may mga lihim na kapag nalaman mo ay babaguhin ang buong pagkatao mo. Sa isang maliit na barong-barong kung saan umiiyak ang gutom at pagod, may batang nakakita ng katotohanang mas masakit pa kaysa sa pagiging mahirap: ang katotohanang hindi pala sila magkadugo ng inang minahal niya nang buong puso.

Ang Batang Laging Nag-aabang

Lumaki si Rina, isang batang labis na mahiyain ngunit may matang laging nagmamasid, sa isang barong-barong na halos sumuko na sa kalumaan. Bawat araw, pag-uwi niya mula sa pamumulot ng plastic sa palengke, umaasa siyang may isang araw na uuwi rin ang ina niyang si Liza na may dalang pagkain, o kahit isang yakap lamang para mawala ang gutom na sumisilay sa kanyang sikmura. Ngunit sa halip na yakap, madalas ay sigaw ang sumasalubong sa kanya—sigaw ng pagod, sigaw ng pait sa buhay, at sigaw na minsang pumutol sa pag-asa ng bata: “Kung hindi dahil sa’yo, hindi ako magiging ganito kahirap!” Kahit ganoon, si Rina ay nananatiling tapat at mapagmahal sa inang hindi kailanman naging malambot sa kanya. Kahit anong sakit, inilalagay niya sa isip na baka pagod lang si Mama… baka darating ang araw na yayakapin siya nito at sasabihing, “Anak kita, mahal kita.” Hindi niya alam na may mas malaki pa palang dahilan kung bakit hindi niya naramdaman ang yakap na hinahanap niya—isang lihim na pilit tinatakpan ng mahihirap na dingding ng kanilang barong-barong.

Ang Gabing Unang Pumutok ang Lihim

Isang gabi, habang tulog ang lahat, may narinig si Rina na malakas na pagbangga mula sa labas. Lumabas siya ng dahan-dahan at nakita ang dalawang lalaki—hindi niya kilala—na nakikipag-usap nang pabulong sa Mama niya. Hindi niya marinig lahat, ngunit malinaw ang ilang salitang bumulong sa takot niya: “Kunin mo na ang bayad,” sabi ng lalaki. “Walang makakaalam na hindi mo talaga anak ang batang iyon.” Nanigas ang buong katawan ni Rina. Para siyang binugbog ng isang katotohanang hindi niya hinihingi. Hindi niya alam kung iiyak ba siya o tatakbo, ngunit ang mga susunod na salita ni Liza ang tuluyang sumira sa puso niya: “Ibibigay ko na sana siya noon, pero naawa ako. Ngayon, hindi ko na kaya. Kukunin niyo ba siya bukas?” Ang salitang “kukunin” ay parang kutsilyong lumusot sa dibdib ni Rina. Sino ang dalawang lalaking iyon? Bakit gusto nila siyang kunin? At bakit parang nakahanda ang Mama niyang ibigay siya? Hindi alam ni Rina kung anong mas masakit—ang malaman na hindi siya tunay na anak ng ina… o ang malaman na handa itong ipagpalit siya.

Ang Pagtatago sa Liwanag ng Kandila

Hindi nakatulog si Rina buong magdamag. Nang makita niyang nakatulog si Liza sa pagod at alak, lumabas siya at naghanap ng mga sagot. Pumunta siya sa bahay ni Aleng Rosa, ang pinakamatandang kapitbahay at minsang kaibigan ng ina niya noong bata pa sila. Pagpasok niya sa bahay, nagulat si Aleng Rosa ngunit hindi nagtanong—tila alam nitong may mabigat na gustong malaman ang bata. Sa ilalim ng liwanag ng isang maliit na kandila, binunyag ni Rosa ang katotohanang matagal nang itinago sa lahat: hindi talaga si Rina ang anak ni Liza. Nakuha raw siya noon, isang sanggol pa lamang, mula sa isang ospital pagkatapos ng isang malaking aksidente na kumitil sa maraming buhay. “Dinala ka ng ina mo,” sabi ni Rosa. “Hindi dahil gusto ka niyang agawin… kundi dahil walang kukuha sa’yo. Wala kang apelido, wala kang pamilya na lumapit. At akala niya, kaya ka niyang mahalin.” Ngunit habang lumalaki si Rina, lalo raw lumalala ang problema at kahirapan ni Liza. At nang dumating ang dalawang lalaking iyon, alam ni Rosa kung sino sila: tauhan ng isang lalaking naghahanap sa batang nawawala mula 11 taon na ang nakalilipas. Nang marinig iyon ni Rina, tinanong niya ang tanong na kanina pa sumisigaw sa dibdib niya: “Sino po ako?” Tumingin si Rosa sa kanya nang may awa at takot. “Anak… anak ka ng isang taong hindi mo aakalain na buhay pa… at hinahanap ka ngayon.”

Ang Litrato at ang Apelyido

Kinabukasan, sa pagbalik ni Rina sa barong-barong, nakita niya ang isang lumang envelope na nakalagay sa ilalim ng unan niya—tila sinadya pero ayaw ipakita nang harapan. Sa loob nito ay may isang lumang larawan ng isang babae at isang lalaki—mayaman ang itsura, malinis, nakaayos, at may mga ngiting hindi katulad ng nakikita niya sa mga tao sa paligid. At sa kabilang gilid ng litrato, may nakasulat na dalawang salita na nagpabago sa lahat: “Para kay Althea.” Nagtaka si Rina—hindi iyon ang pangalan niya. Nang gabing iyon, hinarap niya ang ina at sa unang pagkakataon ay hindi pumatak ang kahit isang luha sa mga mata niya. Tinignan niya nang diretso si Liza at tinanong: “Ako ba si Althea?” Napayuko ang ina. Hindi ito agad sumagot. Ngunit nang magsalita na ito, parang pumutok ang lahat ng damdamin na pinilit niyang itago: “Oo… ikaw si Althea. Anak ka ng lalaking may kayamanan, may pangalan, may kapangyarihan. Anak ka ng pamilyang hindi ko kayang abutin.” At doon, para sa unang pagkakataon, umiyak si Liza—hindi dahil sa galit, hindi dahil sa pagod… kundi dahil natatakot siyang mawala ang batang naging tanging ilaw sa buhay niyang puno ng dilim at kahirapan. Ngunit ang iyak na iyon ay huli na. Dahil sa gabing iyon, may dumating na sasakyan sa harap ng bahay. At narinig ni Rina ang boses na matagal nang hinahanap siya: “Althea! Anak ko!”

Ang Pagpili na Walang Nanalo

Sa pagdating ng lalaking nagngangalang Sebastian Cruz, ang totoong ama ni Rina, nagulo ang buong barangay. May kasama itong abogado, pulis, at social worker. Lahat sila sumisigaw sa pangalan ng batang 11 taon nang nawawala. Si Rina ay hindi makakibo—parang hinihila ng dalawang mundo ang kaluluwa niya. Sa isang banda, naroon ang mundong kinalakihan niya: gutom, karahasan, pagod, ngunit may mga sandaling totoo—ang pag-aalaga ni Liza noong sanggol pa siya, ang mga gabing kahit lasing si Liza ay tinatakpan siya nito ng kumot kapag malamig, ang mga sandaling ipinaglalaban siya nito sa kapitbahay na umaalipusta. Sa kabilang banda, naroon ang mundong hindi niya nakilala: malinis, marangya, puno ng seguridad, at may amang umiiyak habang nakaluhod sa lupa, nagmamakaawa na bumalik ang anak niyang kinuha sa kanya. Sa harap ng dalawang mundong iyon, naramdaman ni Rina ang bigat na hindi dapat pasan ng isang bata: ang pumili kung kanino siya kabilang. Ngunit sa pinakamasakit na sandali, nagsalita si Liza, halos paos ang boses: “Anak… hindi kita pag-aari. Hindi ako naging mabuting ina. Kung gusto mong sumama sa kanya… gagawin ko ang tama.” Hindi iyon pagsuko. Isa iyong pag-amin sa katotohanang matagal nang masakit sa kanya. At nang tignan ni Rina ang ama nitong si Sebastian, nakita niya ang isang pamilyang hindi niya naranasan. Ngunit nang tignan niya si Liza, nakita niya ang isang babaeng hindi perfecto… ngunit siya ang nagpalaki sa kanya. Ang pagpili niya ay hindi pagtalon—kundi pagkalas.

Ang Katotohanang Hindi Dapat Mawala

Inilapit ni Rina ang kamay niya sa ama at sinabi ang salitang hindi inaasahan ng lahat: “Hindi ko kayang iwan si Mama.” Nagulat ang lahat, pati si Liza na napaluhod sa lupa at napahagulgol. Ngunit hindi galit ang sumunod na eksena. Sa halip, ang ama niyang si Sebastian ay lumapit, hinawakan ang balikat ni Liza, at nagsabing: “Kung siya ang dahilan kung bakit nabuhay ang anak ko, wala akong karapatang agawin siya sa inyo. Pero hayaan mo akong maging bahagi ng buhay niya.” At sa unang pagkakataon, may nakita si Rina na hindi pa niya nakita sa dalawang magkaibang mundo: pagkakasundo. Hindi niya isinuko ang ina na nagpalaki sa kanya. At hindi niya tinanggihan ang ama na naghahanap sa kanya nang halos kalahati ng buhay nito. Sa dulo, hindi siya pinili. Siya ang pumili. At iyon ang unang araw na tinawag siya ng dalawang pangalan—Rina, at Althea—at pareho itong tama.