Bilyonaryo Nagulat Nang Patigilin Ng Batang Babae — Sekretong Babago Sa Buhay Niya Pala

Tahimik sa Likod ng Volante

I. Ang Bilyonaryong Laging Nagmamadali

Si Ramon Villaverde ay isa sa pinakabatang bilyonaryo sa bansa. Mayroon siyang mga hotel, mall, at isang sikat na kumpanya ng teknolohiya. Lahat ng tao sa paligid niya ay takot magkamali—isang salita lang niya, may nawawalan ng trabaho, may kumpanyang nagsasara, may pamilyang apektado.

Pero sa kabila ng yaman at tagumpay, may isang bagay na hindi alam ng karamihan:
Takot si Ramon sa katahimikan.

Kaya sa kotse pa lang, lagi nang maingay:

telepono na walang tigil sa pag-ring,
mga email na kailangang sagutin,
mga sekretaryang naka–speaker phone,
at mga utos na sunod-sunod.

Isang gabi, bandang alas–otso, kakalabas lang niya sa isang malaking pagtitipon ng mga negosyante. Pagod na ang isip pero pilit pa ring naka–on ang cellphone. Habang nasa loob siya ng kanyang itim na luxury car, kasama ang personal driver na si Mang Ben, tumatawag na naman ang isa sa mga direktor ng kumpanya.

“Ramon, we need to discuss the merger numbers. May mali yata sa projections—”

“Then fix it,” malamig na sagot ni Ramon, habang nakatitig sa mga ilaw ng EDSA. “I don’t pay you to bring me problems. I pay you to bring me solutions.”

Nag–nginginig ang boses ng kausap sa kabilang linya, ngunit binabaan na niya ito bago pa man makasagot. Para sa kanya, ganoon lang kasimple. Ang mundo ay para sa malalakas, at siya ang pinakamalakas.

Hindi niya alam, sa gabing iyon, may isang maliit na boses na magpapatahimik sa kanya—at babaguhin ang buong buhay niya.

II. Ang Batang Biglang Sumulpot

Habang bumabaybay ang kotse sa kahabaan ng isang mataong kalsada, biglang may sumulpot na isang maliit na pigura sa gilid ng daan: isang batang babae na tila mga walo o siyam na taong gulang, naka–pulang sweatshirt at may hawak na lumang backpack.

Biglang prumeno si Mang Ben.
“Sir! May bata!” sigaw nito.

Narinig ni Ramon ang pag–skid ng gulong, ang malakas na busina ng kasunod na sasakyan, at ang mabilis na tibok ng puso niya. Halos bumangga na sila sa divider.

“Oh my God,” napabulalas siyang hindi sanay sa ganoong klaseng reaksiyon.

Nang sumilip siya sa harap, nakita niya ang batang babae na nakatayo pa rin sa gitna ng kalsada, nakatingin sa kanila na parang walang takot, tila ba sanay na sa gulo ng mundo.

Binaba ni Ramon ang bintana.
“Anong ginagawa mo riyan?! Gabi na! Gusto mo bang—”

Pero bago niya matapos ang sasabihin, tumakbo na ang bata sa gilid ng kalsada at biglang binuksan ang likod na pinto ng kotse, mabilis na sumakay, at sinara iyon.

“Hoy! Hoy! Sino ka?” sigaw ni Ramon, halatang nabigla.

“Sir, gusto niyo pong pababain?” tanong ni Mang Ben.

Pero bago pa man makapagdesisyon si Ramon, may marahang kamay na dumampi sa balikat niya mula sa likod. Paglingon niya, nakita niya ang batang babae, seryoso ang mga mata, diretso ang tingin.

“Huwag kang magsalita,” mahinahong sabi ng bata, pero puno ng awtoridad, parang matanda. “Buhay mo ang nakataya.”

Napatigil si Ramon. Sanay siyang siya ang nagsasabing “Tahimik!” o “Makinig kayo!”
Ngayon, isang bata ang nag-uutos sa kanya.

III. “Huwag Kang Magsalita”

“Anong—”

Hindi pa man niya natatapos ang tanong, marahang tinakpan ng bata ang bibig niya ng maliit na palad. Hindi marahas, pero mariin. May kakaiba sa haplos: hindi takot, hindi agresibo—parang desperado.

“Mang Ben,” bulong ni Ramon, medyo nabubuo ang taranta sa boses. “Ihinto mo ‘tong sasakyan. May nanggugulo sa atin.”

“Sir… parang natatakot po siya,” mahinang sagot ng driver, pilit na sumisilip sa rearview mirror.

“Maniwala ka,” bulong ng bata kay Ramon, halos pabulong ngunit malinaw. “May sumusunod sa inyo. Kung magsasalita ka ngayon, baka hindi lang ikaw ang mawala.”

Parang may malamig na dumaloy sa batok ni Ramon.

“Anong pinagsasasabi mo, bata ka?” pero sa loob niya, may unti–unting gumagapang na kaba.

Inilapit ng bata ang mukha sa kanya, seryosong-seryoso.
“May dalawang lalaking naka–motor na sumusunod sa kotse mo mula pa kanina. Kitang-kita ko. Kanina pa sila nag–uusap at may pinapakita sila sa isa’t isa—parang baril.”

Napalunok si Ramon.
“Imposible. May security convoy ako—”

“Wala ngayong convoy, ‘di ba?” patuloy ng bata. “Umalis ka sa event nang hindi pinapansin ang mga bodyguard mo. Sinabihan mo pa sila na nakakainis sila dahil masyado silang maingay sa tainga mo.”

Naalala ni Ramon. Oo nga. Sa inis niya, pinauwi niya nang maaga ang security team. Gusto niya ng “katahimikan”, sabi niya.

“Paano mo alam ‘yon?” tanong niya, ngayon ay mas mahina na ang boses.

Ngumiti ang bata, pero hindi iyon masayang ngiti. Parang pait.
“Narinig ko. Matagal na kitang minamasdan, Ramon.”

Parang sumikip ang loob ng kotse. Sa unang pagkakataon sa maraming taon, hindi niya alam ang susunod na sasabihin.

IV. Ang Lihim na Alam ng Bata

“Sir, totoo kayang may sumusunod sa atin?” bulong ni Mang Ben.

“Dahan-dahan kang liliko sa susunod na kanto,” utos ng bata kay Mang Ben, parang siya ang amo. “Huwag ka munang mag-signal. Pagkaliko mo, mag–U–turn ka sa loob ng eskinita, tapos lumabas ka sa kabilang dulo. Huwag kang titigil.”

“Teka lang, bakit kita susundin?” singit ni Ramon.

“Tahimik muna,” mahinahon pero matigas ang boses ng bata. “Kung gusto mong mabuhay, makinig ka. Isa pa, gusto mong malaman kung bakit ako nandito, ‘di ba? Pag ligtas na tayo, ikukuwento ko ang lahat.”

May kung anong bigat sa bawat salita nito na napilitang sundin ni Ramon.
“Gawin mo muna, Mang Ben,” sabi niya, kahit hindi siya sigurado kung bakit siya pumapayag.

Tahimik na sinunod ni Mang Ben ang mga utos ng bata. Walang signal. Mabagal pero tiyak na liko. Naramdaman nilang may dumaan na malakas na motor sa kanan, sumabay, at bigla ring bumilis.

“Sir…” nanginginig ang boses ni Mang Ben. “May dalawang motor nga po sa likod kanina. Nawala na sila nang lumiko tayo.”

Napatingin si Ramon sa salamin, pero hindi na niya nakita ang mga ito.

“Paano mo nalaman?” tanong niya sa bata, deretsong tingin.

Huminga nang malalim ang bata.
“Simula pagkabata, lagi na akong nakakahalata ng mga bagay na hindi napapansin ng iba. Mga galaw, mga tingin, mga tunog. Para bang mas malakas ang pandinig at pakiramdam ko kaysa sa normal.”

“Gift?” tanong ni Ramon, pilit na nagbibiro pero halatang hindi komportable.

“Curse,” maikling sagot ng bata. “At nagsimula ang sumpang ‘to sa isang taong katulad mo.”

V. Ang Nakaraan ni Lia

“Anong pangalan mo?” tanong ni Ramon, sa wakas.

“Lia,” sagot ng bata. “At hindi aksidente na napasakay ako sa kotse mo.”

Natahimik si Ramon. May kung anong kirot sa pangalan na iyon. Parang pamilyar, pero hindi niya maipinta kung saan niya ito narinig.

“May gusto kang malaman, Ramon,” patuloy ni Lia. “Pero mas mahalaga muna ngayon: may mga taong gusto kang saktan, at sila mismo ang mga taong pinalakas mo.”

“Imposible. Hindi ako gumagawa ng kaaway nang personal. Business lang ang lahat.”

Napailing ang bata. “Iyan ang problema. Para sa’yo, ‘business lang’ ang buhay ng mga tao.”

Naglabas si Lia ng isang maliit na lumang notebook mula sa backpack. Nakatali ito ng pulang laso, at halatang ilang ulit nang nabasa at natuyo.

“Tingnan mo ‘to,” sabi ng bata.

Ayaw sanang kumuha ni Ramon, pero may kung anong nagtulak sa kanya. Binuklat niya ang notebook.
May mga pangalan, petsa, lugar. Mga pamilyang nawalan ng bahay dahil sa mga proyekto ng kompanya niya. Mga empleyadong natanggal matapos ang biglaang restructuring. Mga litratong naka–paste gamit ang tape, mga sulat-kamay na kwento ng paghihirap.

Sa isang pahina, tumambad ang salitang:
“Sitio Maharlika Demolition – 2015”

Biglang napakapit si Ramon sa notebook.
“Ito… proyekto ng real estate ko.”

“Correct,” sagot ni Lia. “At sa proyektong ‘yon, may isang batang babae na nawalan ng tatay dahil sa desisyon mo.”

Umigting ang panga ni Ramon. “Ginawa namin ‘yon ayon sa batas. May compensation—”

“May perang hindi umabot, may pangakong hindi tinupad, may buhay na nagbago. Puwede mong ipaliwanag sa korte, pero hindi sa puso ng isang bata.”

Pinagmasdan siya ni Lia, tahimik pero matalim.
“Alam mo ba kung ilang taong gulang ako noong gabing ‘yon?”

Dahan-dahang umiling si Ramon.

“Lima.”

VI. Ang Demolisyon

Muling tumakbo ang alaala—pero hindi kay Ramon. Sa isip ni Lia, parang pelikula na paulit-ulit.

“Iyon ang unang gabi na natuto akong makinig sa bawat tunog,” simulang kuwento ni Lia. “Sa mahihinang yabag ng mga guard, sa pag–andar ng mga trak, sa pagpunit ng yero. Nasa barung-barong kami sa gilid ng lupa na ‘pag-aari’ na raw ng kumpanya mo. Wala kaming alam. Ang alam lang namin, may bahay kami, kahit tagpi–tagpi.”

Habang nagsasalita si Lia, parang humihina ang ugong ng mga sasakyan sa paligid.
Naging mas malinaw ang bawat salita.

“Si Papa, nagbilin: ‘Lia, kapag narinig mong may mga trak, itago mo ang kapatid mo sa ilalim ng kama. Huwag kang lalabas.’ Pero matigas ang ulo ko. Gusto kong makita ang nangyayari.”

Napa–ubo si Lia, pilit pinipigilan ang nanginginig na boses.

“Nung gabing ‘yon, narinig ko ang mga sigawan, ang mga iyakan, ang mga piraso ng kahoy na nababali. Narinig ko rin ang boses ng isang lalaking nakasuit, galit na galit: ‘Tapusin n’yo ‘to ngayong gabi. Hindi puwedeng ma–delay pa ang project!’”

Parang tumayo ang balahibo ni Ramon. Hindi niya maalala ang partikular na gabing iyon, pero alam niyang maraming beses na siyang nagbigay ng ganitong mga utos.

“Sinubukan ni Papa na pigilan ang demolisyon. Wala siyang hawak na baril, wala siyang dala kundi mga papel at larawan ng bahay namin. Pero para sa kanila, istorbo siya.”

Napayuko si Lia.
“Hindi nila siya binaril. Pero tinulak siya. At sapat na ang isang maling tulak para mahulog siya sa hukay na hinukay ng mga traktora. Hindi siya agad nasama sa listahan ng ‘casualty’. Sa report, nakalagay lang: ‘Accidental fall during site clearing.’”

Napakagat–labi si Ramon.
“Hindi ko alam…” mahina niyang tugon.

“Alam kong hindi,” sagot ni Lia. “Kasi kahit kailan, hindi mo naman gustong malaman. Basta pumipirma ka lang sa papel. Kaya ako nandito: para marinig mo, hindi dahil gusto kong maghiganti… pero dahil may darating na paghihiganti, at hindi ako ang may dala.”

VII. Ang Banta Mula sa Loob

“Anong ibig mong sabihin?” tanong ni Ramon.

“‘Yung dalawang lalaking naka-motor? Hindi sila ordinaryong magnanakaw,” paliwanag ni Lia. “Trabaho nila, ayusin ang ‘mga problema’ ng kumpanyang mo.”

“Imposible,” sagot ni Ramon. “Hindi ako nag–uutos ng—”

“Hindi ikaw,” putol ni Lia. “Pero may mga taong yumaman dahil sa pangalan mo, at gagawin ang lahat para manatiling ganito. May mga taong mas takot mahulog kaysa sa’yo. At para sa kanila, ‘problem’ ka na.”

Nag-ring ang cellphone ni Ramon. Number ng isa sa kanyang mga executive—si Victor, ang pinaka–maambisyosong tao sa board.
Titingnan sana niya, pero biglang hinawakan ni Lia ang kamay niya.

“Huwag kang sasagot,” pabulong nitong sabi. “At huwag kang magsasalita kahit naka–speaker sila.”

“Bakit?”

“Dahil malalaman natin ngayong gabi kung sino ang handang pumatay para sa pangalan mo.”

Pinindot ni Lia ang button para sa speaker, nang hindi hinahayaang magsalita si Ramon.

“Sir Ramon?” boses ni Victor, may halong taranta pero pilit ipinapakitang kalmado. “Nasaan po kayo ngayon? May urgent security issue.”

Tahimik si Ramon, pilit pinipigilan ang sarili.

“May natanggap kaming impormasyon na may plano ang ilang activist group na ambushin kayo. Kailangan n’yo pong pumunta diretso sa safehouse. Pinapunta ko na ‘yung dalawang tao natin sakay ng motor para sundan kayo at siguraduhin na walang ibang sasakyan na babangga.”

Nagkatinginan si Ramon at Lia. Bumulong si Lia, halos di marinig: “Kasinungalingan.”

“Sir?” patuloy si Victor. “Nandiyan po ba kayo?”

Mabilis na nag–isip si Lia, at marahang tinapik ang balikat ni Mang Ben. “Daan tayo sa mas maliwanag na bahagi ng lungsod. Sa may mga CCTV.”

Sumenyas siya kay Ramon na manatiling tahimik.
Inilapit niya ang bibig sa cellphone at ginaya ang boses ng isa sa mga personal assistant ni Ramon—nakakagulat na tumpak at tunog-matanda ang tono.

“Sir Victor, si Liza ‘to,” kunwari. “Si Sir Ramon po, nag–pahinga sandali. Nasa convoy na po siya kasama ang security. Naka–lock po ang location. Bawal pong i-trace for now.”

“Ha? May convoy? Pero ang sabi—” natigilan si Victor. “Sige. Sige. Mabuti kung gano’n. Sabihin mo sa kanya, i–check na lang niya ang email ko later. Very urgent.”

Naputol ang tawag.

Huminga nang malalim si Ramon, parang ngayon lang ulit nakalanghap ng hangin.
“Paanong… pati boses ng assistant ko, kaya mong gayahin?”

Ngumiti si Lia, unang beses na may bahid ng biro.
“Mahilig ako makinig, ‘di ba? Lahat ng tono, timpla, lakas ng hinga—nakukuha ko. Hindi ko nga alam kung gift o sumpa ‘to, pero ngayon, magagamit natin.”

VIII. Ang Pagpili sa Gitna ng Takot

“Sir, saan po tayo pupunta?” tanong ni Mang Ben, nanginginig pa rin.

“Sa lugar na hindi kayang kontrolin ng pera,” sagot ni Lia. “Sa presinto.”

“Ha?!” sabay na reaksyon nina Ramon at Mang Ben.

“Kung gusto mong mabuhay at makaharap ang katotohanan, hindi sa mga private security mo dapat ka magtago. Kailangan mo ng opisyal na rekord—at ng mga CCTV na hindi madaling mabura,” paliwanag ni Lia. “At kailangan mo ring magsalita… pero sa tamang oras.”

“Akala ko ba sabi mo, huwag akong magsalita?” kontra ni Ramon.

“Tama. Huwag kang magsasalita sa maling tao,” tugon ng bata. “Sanay kang magsalita kung saan ka pinupuri. Ngayon naman, subukan mong magsalita kung saan ka puwedeng usigin.”

Muling nag-ring ang cellphone. Ngayon, ibang number naman—unknown.
Pinatay na lang ito ni Ramon. Sa unang pagkakataon, pinili niyang hindi sumagot.

Tahimik ang naging biyahe papunta sa pinakamalapit na presinto, pero sa loob ng kanyang ulo, parang may mga tunog na nagsisigawan—mga kontrata, meeting, utos, sigaw ng mga taong nawalan dahil sa kanya.

IX. Sa Harap ng Batas

Pagdating sa presinto, agad silang sinuri ng mga pulis. Medyo nagulat ang desk officer nang makilalang si Ramon Villaverde ang nasa harap nila.

“Sir Ramon? Ano pong maipaglilingkod namin?” magalang na tanong ng opisyal.

Tumingin si Ramon kay Lia. Tahimik lang itong nakatingin, parang sinasabing, “Ito na ‘yon.”

Huminga siya nang malalim.

“May posibleng tangkang pag-atake sa akin ngayong gabi,” diretsong sabi ni Ramon. “At pinaghihinalaan kong may kinalaman dito ang ilang tao ko mismo sa loob ng kumpanya. Gusto kong magbigay ng pormal na statement, at gusto kong i-request na ma-secure ang dashcam at CCTV footage sa rutang dinaanan namin.”

Nagkatinginan ang mga pulis, halatang nagulat sa pagiging bukas niya.

“May—may kasama po kayong bata?” tanong ng isang officer, nang mapansin si Lia.

“Opo,” sagot ni Ramon. “Siya ang nagligtas sa amin ngayong gabi. At parte siya ng statement ko.”

Napatingin kay Lia ang lahat.
Pero si Lia, kalmado lang.

“Gusto ko ring magbigay ng salaysay,” dagdag ni Lia. “Tungkol sa mga nangyayaring hindi niyo nakikita, at sa mga taong nagtatago sa likod ng pera ng kumpanya ni Sir Ramon.”

X. Pagharap sa Nakaraan

Habang ginagawa ang report, pinapanood nila ang dashcam at CCTV footage. Kitang-kita sa video ang dalawang motor na sumusunod sa kotse ni Ramon, ang biglaang pagbilis ng mga ito nang prumeno ang sasakyan, at ang misteryosong pagkawala nila nang lumiko si Mang Ben.

“May plate number ba?” tanong ng opisyal.

“Medyo malabo, pero may parts na puwedeng i-enhance,” sagot ng isa.

Naglabas ng listahan ang mga pulis tungkol sa mga naitalang kaso na posibleng may kinalaman dito. Sa gitna ng proseso, lumapit ang isang nakakatandang pulis kay Lia.

“Ikaw ba ‘yung batang inampon ng isang community shelter sa may Sitio Maharlika dati?” maingat nitong tanong.

Napalingon si Lia. “Paano niyo nalaman?”

“Nabasa ko ang report noon,” sagot ng pulis. “May batang nawalan ng tatay sa demolisyon. Sinubukan niyang magsumbong, pero walang nakinig. Tinanggal ang ilang pahina sa report. May mga pangalan na parang ‘ayaw’ isama.”

Napalunok si Ramon, ramdam ang bigat ng sinabi.
“Tinanggal… ang pahina?”

“Oo, Sir,” tugon ng pulis. “May pressure mula sa taas. May mga opisyal na takot sa mga abogado ng kumpanya ninyo.”

Hindi makatingin si Ramon kay Lia.

“Tinanong mo kung gift o sumpa ang kakayahan kong makinig sa lahat,” wika ni Lia, mababa ang boses. “Simula noon, natuto na akong kolektahin hindi lang tunog, pati ebidensiya. At itong notebook na ‘to—” itinaas niya ang lumang notebook, “—hindi lang kwento ito. May kopya rin ako sa cloud, sa email, sa kung saan-saan. Hindi na pwedeng mawala ‘to.”

Ngayon, unti–unting nabubuo ang larawan sa isip ni Ramon:

Mga proyektong pinirmahan niya nang hindi binabasa ang full report,
Mga kasong “naayos” bago pa makarating sa media,
Mga taong tulad ni Lia na naipit sa gitna.

At higit sa lahat, mga taong tulad ni Victor na kayang magpanggap bilang tagapagtanggol niya, habang siya mismo ang nasa target.

XI. Ang Tunay na Katahimikan

Kinabukasan, kumalat sa balita na nagpunta sa presinto si Ramon Villaverde upang magsampa ng reklamo laban sa “posibleng assassination attempt” mula sa loob ng kanyang sariling kumpanya. Nagulat ang media. Mas nagulat ang board of directors.

Pero ang mas hindi nila alam, mas malalim pa roon ang nangyari.

Sa loob ng ilang linggo, nagsagawa ng masusing imbestigasyon ang mga awtoridad. Lumabas na ang dalawang lalaking naka‐motor ay dating empleyado ng isang “security contractor” na konektado sa kumpanya ni Victor. May mga lumabas na email tungkol sa “paglilinis ng mga posibleng banta sa merger.” Hindi nakapangalan si Ramon, pero malinaw ang intensiyon: alisin ang sino mang kakaharang sa malaking deal—kahit pa ang mismong may-ari, kung sakaling magbago ang isip.

Habang lumalabas ang mga katotohanan, tahimik lang na pinapanood ni Lia si Ramon.

Isang gabi, muling nagkita sila sa isang maliit na meeting room sa presinto, kasama ang ilang opisyal.

“Gusto kong personal na pasalamatan ka,” bungad ni Ramon, nakatingin kay Lia. “Hindi lang dahil iniligtas mo ang buhay ko… kundi dahil pinilit mong marinig ko ang mga matagal ko nang iniiwasang pakinggan.”

Umiling si Lia.
“Huwag mo akong pasalamatan. Hindi pa tapos ‘to. May mga pamilya pa ring naghihintay ng hustisya. May mga batang kagaya ko na natutong manahimik dahil walang nakikinig.”

Napatingin si Ramon sa mesa.
“Alam kong hindi ko na maibabalik ang tatay mo.”

Tahimik si Lia.

Pero nagpatuloy si Ramon.
“Pwede kong simulan sa ibang paraan. Gagawa ako ng independent foundation—hindi para magpakitang-tao, kundi para itama ang ilan sa mga maling nagawa ng mga proyektong pinirmahan ko. Gagamitin ko ang access ko sa dokumento, sa board, sa media. At gusto kong ikaw ang unang consultant…”

Napakunot-noo si Lia.
“Consultant? Bata lang ako.”

“Hindi sa titulo nakikita ang galing,” sagot ni Ramon. “Ikaw ang mas nakakaintindi sa mga tunog na hindi naririnig ng iba. Kailangan ko ng ganoong boses sa tabi ko.”

Matagal bago sumagot si Lia.

“Sa isang kondisyon,” sabi niya sa huli. “Hindi ako magkakampi sa’yo. Hindi rin ako magkakampi sa kanila. Kakampi ako sa katotohanan. At kung sakaling ikaw naman ang maging problema ulit, ako ang unang magsasalita laban sa’yo.”

Sa unang pagkakataon, ngumiti si Ramon nang totoo.
“Iyon ang pinaka–mahusay na deal na na–propose sa akin.”

XII. Isang Bagong Simula

Lumipas ang mga buwan. Naaresto si Victor at ilan pang kasabwat dahil sa iba’t ibang kasong may kinalaman sa korupsiyon at tangkang pagpatay. Naglabas si Ramon ng public statement—hindi scripted, hindi minadali, at hindi pinadaan sa PR team.

Sa harap ng kamera, sinabi niya:

Na hindi sapat ang paghingi ng paumanhin sa pamamagitan ng pera,
Na may mga proyektong ipatitigil at rerepasuhin,
At na bubuksan niya ang mga lumang kaso, kahit pa siya mismo ang makatanggap ng batikos.

Sa gilid ng stage, tahimik na nakatayo si Lia, hawak pa rin ang lumang notebook, pero ngayon, kasama na nito ang isang bagong file folder—mga plano para sa mga komunidad na mabibigyan ng panibagong bahay, edukasyon, at proteksiyon.

Pagkatapos ng press conference, lumapit si Ramon sa kanya.

“Alam mo, Lia,” wika niya, “noong una kitang makita sa kotse, akala ko istorbo ka lang sa schedule ko. Ngayon, naiintindihan ko na: ikaw ang dahilan kung bakit hanggang ngayon, may oras pa ako para itama ang mga mali.”

Nagkibit-balikat si Lia, pero may bahagyang ngiti sa labi.

“Hindi ako ang dahilan. Ikaw pa rin ang pumili,” sagot niya. “Kaya huwag kang masyadong sentimental, sir. Marami pa tayong trabaho.”

“‘Tayong dalawa,’ huh? Ibig sabihin, pumayag ka na?” biro ni Ramon.

“Tingnan natin,” sagot ni Lia. “Basta tandaan mo ‘yung unang sinabi ko sa’yo sa loob ng kotse.”

“Ano ‘yon?”

Tumingin si Lia sa kanya, seryoso pero may kislap sa mata.

“Huwag kang magsalita… kung hindi ka rin lang makikinig.”

XIII. Ang Tunog ng Katahimikan

Makalipas ang ilang panahon, muling dumaan sila sa kalsadang halos ikinamatay nila noon. Ngayon, hindi na naka–airplane mode ang konsensya ni Ramon.

Tahimik sa loob ng kotse. Wala munang tawag, wala munang email.

“Ang weird,” sabi ni Ramon, nakatingin sa labas. “Tahimik pala talaga ang lungsod kapag hindi ka naka–conference call.”

Ngumiti si Lia sa likod, nakasilip sa bintana.
“Hindi tahimik,” tugon niya. “Naririnig mo lang ngayon ‘yung totoong tunog—yung mga bata sa gilid ng kalsada, ‘yung nagtitindang nag-aalok ng paninda, ‘yung businang hindi na parang gera kundi paalala lang na may ibang taong kasabay mo.”

Napangiti si Ramon.
“Akala ko dati, ang katahimikan ay kawalan ng ingay.”

“Ako rin,” sagot ni Lia. “Pero narealize ko, ang tunay na katahimikan ay ‘yung kaya mong marinig ang ibang tao nang hindi mo sila sinasapawan.”

Tumigil sandali ang kotse sa traffic light. Napatingin si Ramon sa rearview mirror, kung saan kita niya si Lia—ang batang halos nagdikta ng ikabubuhay niya.

“Salamat, Lia,” mahinahon niyang sabi. “Sa pag–utos sa akin na tumahimik.”

Tumingin si Lia sa kanya, at sa pagkakataong iyon, parang hindi siya bata, kundi isang matandang pinadaan na sa apoy ng mundo.

“Walang anuman,” sagot niya. “Minsan, kailangan lang talagang may magsabi sa atin: Huwag kang magsalita… at magsimulang makinig.”

At sa gitna ng ingay ng lungsod, unang beses na nakaramdam si Ramon ng isang matagal na niyang hinahanap:
kapayapaan sa loob ng katahimikan.