THE OZONE NIGHT CLUB TRAGEDY — ANG GABING TILA NILAMON NG APOY ANG SANLIBO’NG PANGARAP

Sa kasaysayan ng Pilipinas, may mga gabing hindi kailanman malilimutan—mga gabing kumikislap sa kasiyahan, tugtugan, at kabataan. Ngunit may iilang gabi rin na nananatili sa kolektibong alaala ng buong bansa hindi dahil sa saya, kundi dahil sa matinding trahedya. Walang mas matindi, mas masakit, at mas nakakayanig sa mga ito kaysa sa Ozone Disco Fire noong March 18, 1996—isang pangyayaring nag-iwan ng sugat sa puso ng libo-libong Pilipino, at hanggang ngayon ay isa sa mga pinakamadilim na kabanata ng nightlife history ng bansa. Ito ang gabing ang saya ay biglang napalitan ng takot, ang disco lights ay napalitan ng apoy, at ang musika ay napalitan ng sigaw. Ito ang gabing hindi makalimutan ng sino mang Pilipinong nakarinig ng kwentong ito.

Noong gabing iyon, ang Ozone Disco ay punô ng kabataan—mga estudyante, barkada, at magkakatrabaho. Marami sa kanila ay galing sa graduation parties; ilan ay nagse-celebrate ng first job, first salary, o simpleng night out pagkatapos ng mahabang linggo. Ang disco lights ay kumikislap sa ritmo ng Eurodance at techno hits, at ang energy sa loob ay parang isang maliit na mundo na punô ng buhay. May mga ngiti, tawa, sayawan, at saya—isang gabing puno ng pag-asa para sa mga pangarap ng kabataan.

Ngunit sa isang iglap, ang mundong iyon ay nagbago.

Bandang 11:35 PM, ayon sa mga nakaligtas, may narinig silang tila kakaibang tunog mula sa isang bahagi ng kisame—parang electrical pop, isang mabilis na spark, pagkatapos ay may sumiklab na liwanag na hindi kasya sa disco lights. May amoy nang sumisingaw—amoy plastik, amoy nasusunog na kawad, amoy panganib. Sa loob lamang ng ilang segundo, ang spark ay naging maliit na apoy, at ang maliit na apoy ay naging haliging bumalot sa isang bahagi ng kisame. Ngunit dahil maingay ang musika at hindi agad napansin ng ilan, nagmistulang parte pa ng effects sa disco ang apoy—hanggang sa nauna nang sumigaw ang ilang nakakita.

Isang babae ang sumigaw ng, “SUNOG!”
At iyon ang hudyat ng pinakamadugong stampede sa nightlife history ng Pilipinas.

Ayon sa mga opisyal na report, ang Ozone ay ginawa para sa maximum 35 people only. Ngunit sa gabing iyon, higit 350 katao ang nasa loob. Wala halos makagalaw. Nag-uunahan sa sayaw, sa inuman, sa tables—pero nang sumiklab ang apoy, nag-uunahan sila sa isang bagay lang: ang isang maliit na exit door. Isang pintong hindi man lang nagbukas palabas, kundi papasok, at nakaharang ng crowd. At sa lakas ng pagtulak ng daan-daang tao, ang pintong iyon ay naging parang harang ng kapalaran—isang pintong magiging dahilan ng pagkamatay ng halos 162 katao.

Sinubukan ng ilan na buksan ang emergency exit, ngunit ayon sa mga nakaligtas, may mga gamit daw na nakaharang. Bukod pa doon, sobrang dilim; ang usok ay mabilis na pumuno sa buong disco, at ang mga tao ay nagsimulang mawalan ng malay dahil sa toxic fumes. Habang ang apoy ay lumalawak, ang init ay naging hindi na makatao—para raw itong hininga ng impyerno, kumakain ng hangin sa bawat segundo.

May mga kwento ng mga naglakas-loob na tumalon mula sa bintana sa likod, pero iilan lang ang nakalabas. May mga nagtulakan, may mga humila para mabuhay, may mga bumagsak at nadiinan hanggang sa mawalan ng malay. Sa gitna ng kaguluhan, ang musika ay tumigil—pero ang sigaw ng mga kabataan ay parang hindi matapos-tapos. Ayon sa isang survivor, ang pinaka-nakakatakot daw ay hindi ang apoy—kundi ang mga kamay na kumakapit sa kanyang damit, humihila, nagnanais mabuhay.

Sa labas ng club, ang mga tao ay nagsimulang magdatingan—mga kamag-anak, taxi drivers, mga tao sa paligid. Ngunit huli na. Ang apoy ay masyadong mabilis. Ang usok ay napakakapal. At nang dumating ang mga bumbero, halos wala nang natira kundi ang pag-iyak ng mga taong naghahanap ng anak, kapatid, kaibigan. May mga magulang na nagpilit pumasok sa disco kahit hawak na sila ng pulis, sumisigaw ng pangalan ng anak nila, kahit alam nilang posibleng wala nang buhay sa loob.

Ang sunog ay tumagal ng halos kalahating oras, ngunit ang epekto nito ay tumagal ng dekada.

Ayon sa mga forensic reports, karamihan sa mga biktima ay namatay hindi dahil sa apoy mismo, kundi dahil sa smoke inhalation at pagkatrap sa entrance. May mga larawan ng mga katawan na halos magkakapatong sa pintuan, para bang isang malinaw na simbolo ng desperasyon at pagkakasabay-sabay ng huling sandali. Maraming kabataan ang natagpuan na magkakayakap—magkakaibigan, magkakapatid, magkasintahan—tila pilit pa ring nagdadamayan hanggang sa huling hininga.

Ang epekto ng trahedya sa bansa ay napakalawak. Nagdulot ito ng public outrage, galit, paninisi, at panawagan para sa mas mahigpit na safety regulations. Pumutok ang balita sa buong mundo. Ang Ozone ay naging simbolo ng kapabayaan, corruption, at kawalan ng tamang inspeksiyon. Napagalaman na maraming violations ang club—mula sa fire exits hanggang sa overloaded capacity. Ang mga business permits daw ay questionable, at ang ilang opisyal ay sinabing pumirma sa clearance kahit hindi dumaan sa tamang inspeksyon. Dahil dito, nagkaroon ng malalaking kaso, hearings, suspensions, at iba’t ibang legal proceedings na tumagal ng halos 20 years.

Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, ang pinakamalungkot ay ang mga iniwang sugat sa mga magulang at pamilya ng biktima. May mga magulang na araw-araw bumabalik sa lugar ng disco kahit wala nang natira kundi abo at pader. May isang ina na araw-araw daw nagsisindi ng kandila sa harap ng dati nitong pintuan at paulit-ulit na sinasabing, “Patawad anak, hindi kita nasundo.” May isang tatay na nag-iwan ng graduation picture ng anak niya sa nasunog na pader, sinasabing iyon ang dapat na “pinakamasayang araw” ng buhay nila, ngunit nauwi sa pagluluksa.

At ang mga nakaligtas? Bitbit nila ang trauma habang buhay. May ilan na natatakot sa usok, sa madidilim na lugar, sa music bars, sa disco lights. May mga survivor na sumulat ng diary tungkol sa guilt nila, sinasabing, “Bakit ako?” May mga nagsabing nakakarinig pa rin sila ng sigaw sa tuwing pumipikit sila. Ang ilan ay nagkaroon ng lifelong burn injuries at humarap sa matitinding operasyon sa loob ng mahabang panahon.

Ngunit ang pinaka-kakaibang bahagi ng kwentong ito?
Ang Ozone Disco ay hindi agad sinira.

Sa loob ng mahigit isang dekada, nakatayo pa rin ang gusali — parang multo ng nakaraan. Maraming nagsasabing may mga naririnig daw na iyak kapag dumadaan sila. May mga lumalabas daw na kuwento ng apparitions, shadows, at hindi maipaliwanag na lamig sa paligid. Ang lugar ay naging isa sa mga pinakasikat na “haunted spots” sa Maynila, at hindi mapigilan ng mga tao na pagsama-samahin ang kwento ng trahedya at mga kababalaghan.

Ngunit ang totoo: hindi nangangailangan ng multo ang Ozone para maging nakakatakot.
Ang trahedya mismo ay sapat nang multo — multong hindi kayang takasan ng bansa.

Hanggang ngayon, tuwing dumaraan ang petsa ng March 18, may candles, may bulaklak, may mga pamilya pa ring hindi sumuko sa pag-alala. At sa bawat taong nagbabalik sa kwentong ito, nagiging paalala ito na ang kaligtasan ay hindi dapat kinakaligtaan, at ang kapabayaan ay may kasamang presyo — minsan ay presyo ng buhay.