Akala ko ang katahimikan ng gubat ang magpapagaling sa akin—pero sa ilalim ng sahig, may boses ng patay na gustong bumalik.

Si Mara, tatlumpu’t tatlong taong gulang, ay isang balo na binabagabag ng nakaraan. Matapos mamatay ang kanyang asawa na si Elias sa isang di-malutas na aksidente sa konstruksyon, naging sentro siya ng mga tsismis at awa sa kanilang bayan. Walang natagpuang bangkay, ngunit pinilit ng mga awtoridad na ideklara si Elias na patay. Sa bawat kanto, naririnig ni Mara ang bulung-bulungan: baka daw tumakas ang asawa niya, baka may ibang babae, baka siya mismo ang may alam sa nangyari.

Sa gitna ng kahihiyan at kalungkutan, nagpasya si Mara na lumipat sa isang abandonadong trailer sa gitna ng gubat, malayo sa mga tao, sa mga tanong, at sa mga alaala ng nakaraan. Ang sabi niya sa sarili: doon, siguro, makakahinga siya.

Tahimik ang gubat, halos walang tunog maliban sa huni ng kuliglig at hangin. Ang trailer ay luma, kupas, may amoy ng lumang kahoy at kalawang. Pero para kay Mara, iyon ang pinakatahimik na lugar sa mundo. Wala nang makikialam. Wala nang magtatanong tungkol kay Elias.

Ngunit sa unang gabi pa lang, napansin niyang may kakaiba. Habang nakahiga siya, may narinig siyang tatlong mabagal na katok sa ilalim ng sahig. Ktok. Ktok. Ktok. Noong una, inisip niyang daga lang iyon, o baka lumang kahoy na nagpuputok dahil sa lamig. Pero nang ikalawang gabi, muling narinig niya iyon—at kasabay nito, may boses.

“Mara…”

Mahina, garalgal, parang nanggagaling sa ilalim ng lupa. Hindi siya agad gumalaw. Ngunit nang marinig niyang muli—“Mara… tulungan mo ako…”—nanlamig ang buong katawan niya. Boses iyon ni Elias.

Nais niyang tumakbo, ngunit hindi siya makagalaw. Ang boses na iyon ay parehong tono, parehong diin, parehong pagmamahal at pighati na naririnig niya mula sa asawa noong buhay pa ito. Sa kabila ng takot, isang bahagi ng puso niya ang nagdalamhati—baka nga buhay pa si Elias, baka nakulong lang siya sa ilalim, baka may himalang mangyayari.

Kinabukasan, sinubukan niyang silipin ang ilalim ng trailer. Doon, sa pagitan ng putik at mga kalawangin na drum, may nakita siyang isang lumang t-shirt na kulay abo—iyong madalas suotin ni Elias kapag Sabado. May maliit na tahi sa gilid, tanda ng kamay ni Mara. Hindi siya puwedeng magkamali.

Simula noon, gabi-gabi nang bumabalik ang mga ingay. Minsan may maririnig siyang humihinga sa ilalim ng kama, minsan may kaluskos na parang gumagapang na kamay. At sa tuwing sisilipin niya, wala siyang makikita kundi dilim at amoy ng basang lupa.

Habang tumatagal, bumabalik din sa kanya ang mga alaala. Ang huling araw ni Elias—ang ngiti nitong puno ng pag-asa, ang brown na sobre na hawak niya bago umalis, at ang huling halik bago sumakay sa motorsiklo. Sinabi ni Elias na legal ang proyekto nila, pero sa loob-loob ni Mara, may kaba. Kinagabihan, isang sunog sa site ang kumitil sa maraming buhay, kabilang si Elias. Pero bakit walang katawan? Bakit parang bigla na lang nawala ang lahat ng ebidensya?

Habang binubusisi ni Mara ang mga lumang dokumento ni Elias, nadiskubre niya ang mga papel na may pirma ng asawa niya—mga kontrata at lihim na memo tungkol sa “controlled burning” at “removal of evidence.” Unti-unti niyang nalamang si Elias pala ang kasangkot sa ilegal na operasyon. Siya mismo ang nag-utos na sunugin ang lugar upang itago ang katiwalian. Ang mga nasunog na manggagawa, mga inosente, ay naiwang walang hustisya.

At doon nagsimulang mabaliw si Mara. Naalala niya na noong gabi ng aksidente, siya mismo ang tumulong kay Elias. Siya ang nagtabon sa mga labi, siya ang nagtago ng mga dokumento, at siya rin ang nagtulak sa kanya sa hukay matapos ang pagtatalo.

Hindi aksidente ang pagkawala ni Elias. Siya mismo ang pumatay sa asawa niya, sa gitna ng galit at takot.

Ngayon, bawat katok sa sahig ay parang pagtibok ng konsensya. Bawat boses na bumubulong mula sa lupa ay paalala ng ginawa niyang kasalanan. Pero sa halip na umamin o tumakas, hinayaan niyang lunurin siya ng hiwaga.

Hanggang sa isang gabi, hindi na siya nakatiis. Dala ang flashlight at pala, binunot niya ang mga tabla sa sahig. Mula sa ilalim, sumalubong sa kanya ang amoy ng bulok na laman. At nang tuluyan niyang hukayin, isang kamay ang umabot mula sa dilim—kamay ni Elias, malamig at nangingitim.

Hinila niya ito sa labas, umiiyak, umaasang totoo pa ang pag-ibig. Ngunit nang tumama ang ilaw sa mukha ng lalaking iyon, nakita niya ang nabubulok na labi, mga mata na walang puti, at mga uod na gumagapang sa balat.

“Bakit mo ako nilibing dito?” bulong ni Elias, mababa at puno ng galit. “Sinunog mo ako, Mara.”

“Akala ko pinoprotektahan kita…” nanginginig niyang sagot.

Biglang gumuho ang lupa, nahulog siya sa hukay, at sa ilalim ng lupa, naramdaman niyang may maraming kamay na humahawak sa kanya. Hindi lang si Elias—maraming boses, maraming katawan. Ang mga biktima ng sunog. Lahat sila, sabay-sabay na bumubulong:

“Tumulong ka sa amin.”

Habang sinusubukan niyang gumapang palabas, nakita niyang nakapalibot sa kanya ang mga bangkay, ang mga buto, at sa bawat labi ay nakaukit ang galit. Sa ibabaw ng hukay, sa tabi ng butas, nakakalat ang mga papel na may pirma ni Elias—ebidensya ng kasalanan nila.

Huli niyang naalala ang isang halik bago siya tuluyang lamunin ng dilim.

Kinabukasan, may bagong babaeng dumating sa lugar. Katulad ni Mara noon, pagod sa buhay, naghahanap ng katahimikan. Naglakad siya papunta sa trailer, bitbit ang mga gamit, at pumasok sa loob.

“Fresh start,” sabi niya. “Mas mabuti rito, walang istorbo.”

Pagdating ng gabi, habang humihiga sa kama, may narinig siyang tatlong mabagal na katok mula sa ilalim ng sahig.

Ktok. Ktok. Ktok.

At isang mahinang boses ang sumagot mula sa ilalim:

“Tulungan mo ako…”

Ngayon, si Mara na ang boses sa ilalim ng lupa.

Mensaheng Taglay ng Kuwento

Ang kwento ay hindi lamang tungkol sa multo o kababalaghan, kundi isang paglalakbay sa konsensya at kasalanan. Si Mara, na unang itinuring na biktima, ay lumalabas na may madilim na lihim—isa siyang pumatay at tagapagtago ng katotohanan. Ang “boses sa ilalim ng sahig” ay simbolo ng kanyang guilt na hindi niya matakasan. Ang twist sa dulo—kung saan siya mismo ang naging kaluluwang nakakulong sa ilalim—ay nagpapakita na ang kasalanan, gaano man itago, ay babalik para maningil.